ვადიმ ჰეტმანი
ვადიმ ჰეტმანი (უკრ. Вадим Петрович Гетьман; დ. 11 ივლისი, 1935, სოფელი ორჟიცა, ორჟიციის რაიონი, პოლტავის ოლქი — გ. 22 აპრილი, 1998, კიევი) — უკრაინელი ეკონომისტი და ფინანსისტი, პოლიტიკოსი. უკრაინის ეროვნული ბანკის მეორე ხელმძღვანელი (1992-1993), უკრაინის გმირი.[1] მოკლეს 1998 წლის აპრილში კიევში, საკუთარ სახლში. უკრაინის გენერალური პროკურატურის ინფორმაციით, დანაშაული უკრაინის ყოფილმა პრემიერ-მინისტრმა პავლო ლაზარენკომ შეუკვეთა.[2][3]
| ვადიმ ჰეტმანი | |
 | |
| უკრაინის ეროვნული ბანკის მე-2 მმართველი | |
|---|---|
| თანამდებობაზე ყოფნის დრო | |
| 24 მარტი 1992 – 26 იანვარი 1993 | |
| წინამორბედი | ვლადიმირ მატვიენკო |
| მემკვიდრე | ვიქტორ იუშჩენკო |
| დაბადებული | 12 ივლისი 1935 პოლტავის ოლქი უკრაინის სსრ |
| გარდაცვლილი | 22 აპრილი 1998 (62 წლის) კიევი უკრაინა |
| მოქალაქეობა |  სსრკ უკრაინა |
| განათლება | კიევის საფინანსო-ეკონომიკური ინსტიტუტი |
| სამეცნიერო ხარისხი | ეკონომიკურ მეცნიერებათა კანდიდატი |
| ჯილდოები |  საპატიო ნიშანი |
| ხელმოწერა |  |
ბიოგრაფია
რედაქტირებასკოლის დამთავრების შემდეგ გადაწყვიტა სწავლა გაეგრძელებინა კიევის უნივერსიტეტის გეოგრაფიის ფაკულტეტზე. მიუხედავად იმისა, რომ მისაღები გამოცდებში მაღალი შეფასებები მიიღო, სასწავლებელში ვერ მოხვდა.
1956 წელს დაამთავრა კიევის საფინანსო-ეკონომიკური ინსტიტუტი, რის შემდეგაც მუშაობდა ზაპოროჟიეს ოლქის სხვადასხვა საგეგმო-ფინანსურ დაწესებულებებში.[4]
1975 წელს ვადიმ ჰეტმანი დაინიშნა უკრაინის სსრ ფასების სახელმწიფო კომიტეტის ხელმძღვანელის პირველ მოადგილედ. 1987 წელს გახდა უკრაინის სსრ აგროინდუსტრიული ბანკის გამგეობის ხელმძღვანელის თანამდებობაზე (1990 წლიდან — ბანკი "უკრაინა"). (სსრკ-ის დაშლის შემდეგ ჰეტმანმა მიაღწია უკრაინული აგროპრომბანკის საერთო საკავშირო სისტემიდან გამოყოფას, რითაც დააარსა პირველი კომერციული ბანკი უკრაინაში). ის იყო ეროვნული ვალუტის შექმნის ერთ-ერთი ინიციატორი. ვადიმ ჰეტმანი ამ თანამდებობას იკავებდა 1992 წლის მარტამდე, სანამ არჩეულ იქნა უკრაინის ეროვნული ბანკის გამგეობის ხელმძღვანელად. უკრაინის ბანკთაშორისი სავალუტო ბირჟის (უბსბ) შექმნისას, რომლის ხელმძღვანელიც 1993 წელს გახდა, ვადიმ ჰეტმანმა დატოვა ძველი თანამდებობა 1993 წლის იანვარში. მისი მემკვიდრე ეროვნული ბანკის ხელმძღვანელის პოსტზე ვიქტორ იუშჩენკო გახლდათ. ვადიმ ჰეტმანი იყო უბსბ-ს საბირჟო კომიტეტის ხელმძღვანელი 1998 წლის აპრილამდე — მის მკვლელობამდე.
1990-იანი წლების დასაწყისში ვადიმ ჰეტმანი აქტიურად ჩაერთო პოლიტიკაში. 1990 წელს აირჩიეს უკრაინის უმაღლესი რადას სახალხო დეპუტატად უმანის (N425) ერთმანდატიანი ოლქიდან (ხმების 90,10% მეორე ტურში). მაშინ ვადიმ ჰეტმანი ჯერ კიდევ კომუნისტური პარტიის წევრი იყო.
1994 წლის მარტის საპარლამენტო არჩევნებზე ვადიმ ჰეტმანი მეორედ აირჩიეს უმაღლესი რადას დეპუტატად, ამჯერად, როგორც უპარტიო კანდიდატი ტალნოვსკის (426) ერთმანდატიანი ოლქიდან (ხმების 50,97% ოლქში). პირველი რაუნდი).
1996 წელს დაიცვა სადოქტორო დისერტაცია. 1997 წელს მიენიჭა პრემია „1996 წლის პარლამენტარი“.
როგორც გენერალი ალექსანდრე სკიპალსკი იხსენებდა, ვიქტორ იუშჩენკო მას ვადიმ ჰეტმანმა გააცნო:
|
„ერთხელ უმაღლეს რადაში მან დაიწყო საუბარი უკრაინის მომავალზე, იმაზე, რომ ჩვენს საზოგადოებას უნდა ჰყავდეს ისეთი პრეზიდენტი, რომელიც დღე და ღამე იმუშავებს. რომელსაც ქვეყნისთვის ნამდვილად შესტკივა გული, ძველი ნომენკლატურული სისტემის დოგმებისგან თავისუფალი... ვადიმ ჰეტმანი ასეთ პიროვნებად ვიქტორ იუშჩენკოს ხედავდა.“
|
სკიპალსკის თქმით, ჰეტმანის მკვლელობის ყველაზე სავარაუდო მოტივი იყო მისი პოლიტიკური და ფინანსური საქმიანობა, კერძოდ, ვიქტორ იუშჩენკოს პირდაპირი მხარდაჭერა.
1998 წლის მარტის საპარლამენტო არჩევნებზე ვადიმ ჰეტმანმა კვლავ იყარა კენჭი სახალხო დეპუტატის პოსტზე N198 ერთმანდატიანი ოლქიდან (ყოფილი ტალნოვსკი). თუმცა ამჯერად ის დამარცხდა, ხმების მხოლოდ 21,85% მიიღო და გამარჯვებულს 3,87% -ით ჩამორჩა. ამ არჩევნებს შემდეგი სკანდალი უკავშირდებოდა: ვადიმ ჰეტმანს მიენიჭა პრემია „1997 წლის ფინანსისტი“. მისთვის ამ ჯილდოს გადაცემისას ტელემაუწყებლობა შეწყდა ჩერკასის ოლქის ტერიტორიაზე, სადაც მისი საარჩევნო ოლქი იყო. ვადიმ ჰეტმანის მთავარი კონკურენტი და, შედეგად, გამარჯვებული გახლდათ უკრაინის ინფორმაციის მინისტრის პირველი მოადგილე მიხაილ ონუფრიჩუკი.[5]
მკვლელობა
რედაქტირება
1998 წლის 23 აპრილს ვადიმ ჰეტმანი მოკლეს კიევის შენობის ლიფტში, სადაც ის ცხოვრობდა. უნდა აღინიშნოს, რომ ჰეტმანს არ უყვარდა მცველები და არ სარგებლობდა მათი სამსახურით. არაოფიციალური ვერსიით ის მოკლეს, რადგან მისი საქმიანობა უკრაინის ქონების პრივატიზაციასთან იყო დაკავშირებული და იგი ერთ-ერთი გახლდათ, ვინც იცოდა პრივატიზატორების გეგმები. მის მკვლელობაში ეჭვმიტანილი მხოლოდ 2002 წელს დააკავეს. ის სერგეი კულევი იყო, რომელიც მკვლელობის დროს 29 წლის გახლდათ — დონბასის კრიმინალური დაჯგუფების ე.წ. „კუშნირის ბანდის“ წევრი. ხანგრძლივი პროცესის შემდეგ, ლუგანსკის სააპელაციო სასამართლომ 2003 წლის აპრილში სერგეი კულევს მიუსაჯა სამუდამო პატიმრობა და ქონების კონფისკაცია. 2005 წლის აგვისტოში სერგეი კულევმა წერილი გაუგზავნა უკრაინის უზენაეს სასამართლოს შეწყალების მოთხოვნით, მაგრამ ის კვლავ პატიმრობაშია.[2][3]
ხსოვნა
რედაქტირება- 2005 წლის 11 ივლისს ვადიმ ჰეტმანს სიკვდილის შემდეგ მიენიჭა უკრაინის გმირის წოდება (უკრაინის სახელმწიფოს წინაშე გაწეული სამსახურისთვის, ეროვნული ფინანსური სისტემის შექმნისთვის, საბანკო და ფულად-საფინანსო ბაზრის ფორმირებისა და განვითარებისთვის, ნაყოფიერი სოციალური და პოლიტიკური მოღვაწეობისთვის).
- 2005 წლის 12 ივლისს სუვოროვის ქუჩაზე მდებარე N13 სახლის ფასადზე, სადაც ცხოვრობდა და მოკლეს ვადიმ ჰეტმანი, მის პატივსაცემად მემორიალური დაფა დამონტაჟდა.
- 2005 წელს ვადიმ ჰეტმანის სახელი მიენიჭა კიევის ეროვნულ ეკონომიკურ უნივერსიტეტს, სადაც ის სწავლობდა 1950-იან წლებში.
- 2006 წლის 19 აპრილს ვადიმ ჰეტმანის სახელი მიენიჭა ინდუსტრიალნაიას ქუჩას ქალაქ კიევში.
- აფროსნების რეგატას თასი ვადიმ ჰეტმანის სახელს ატარებს.
- ქალაქ ზაპოროჟიაში, სახლზე, რომელშიც ის ცხოვრობდა, მემორიალური დაფა დამონტაჟდა.
ჯილდოები
რედაქტირება- ღირსების სამკერდე ორდენი და მედლები.
- უკრაინის პრეზიდენტის საპატიო ნიშანი (1995).[6]
- უკრაინის სსრ უმაღლესი საბჭოს პრეზიდიუმის საპატიო დიპლომი.
- "1996 წლის პარლამენტარი", "1997 წლის ფინანსისტი" .
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ "Biography of people's deputy". Verkhovna Rada website. Archived from the original on 2007-09-30. Retrieved 2007-04-25.
- ↑ 2.0 2.1 "Former Ukrainian Prime Minister Lazarenko appeared to be a killer". Pravda (რუს.). March 2, 2004. Retrieved 2007-04-25.
- ↑ 3.0 3.1 Генпрокуратура перевіряє Тимошенко на причетність до ще одного вбивства,[მკვდარი ბმული] (უკრ.) BBC Ukrainian (7 April 2012)
- ↑ "On the Head of the National Bank of Ukraine". Verkhovna Rada website. March 24, 1992. Retrieved 2007-04-25.
- ↑ Drobiazko, Anatoliy (April 25 – May 1, 1998). "This country now has less choice". Zerkalo Nedeli (რუს.). Archived from the original on September 27, 2007. Retrieved 2007-04-25.
- ↑ "On the naming of Vadym Hetman as Hero of Ukraine". Verkhovna Rada website (in Ukrainian). July 11, 2005. Retrieved 2007-04-25.