ესპერანტო
ესპერანტო (esperanto-მოიმედე < ფრანგ. esperer) — ხელოვნური საერთაშორისო დამხმარე ენა, რომელიც შექმნა თვალის ექიმმა და პოლიგლოტმა ლუდვიგ ლაზარ ზამენჰოფმა. მანვე შეადგინა ესპერანტოს პირველი სახელმძღვანელო გამოვიდა ვარშავაში 1887 წელს. მისი ფსევდონიმი იყო ესპერანტო. ენის ლექსიკა დაკოპლექტებულია მეტადრე რომანული (~60%), გერმანიკული (~30%) და სლავური ენების სიტყვათა ძირებიდან. სიტყვების ძირებზე აფიქსების დართვით იწარმოება ახალი სიტყვები. გრამატიკა მარტივია-შედგება სულ 16 წესისგან; ამის გამო მისი შესწავლა მარტივია. ესპერანტოზე თარგმნილია უამრავი მხატვრული ნაწარმოები. არსებობს ორიგინალი ლიტერატურაც.
| ესპერანტო Esperanto | |
| გავრცელებულია | 115-მდე ქვეყანაში |
| მოლაპარაკეთა რაოდენობა | 200-1000(1996 წელი) მშობლიური, 10,000-დან 2 მლნ.-მდე მოლაპარაკე. |
| ოფიციალური სტატუსი | - |
| ლინგვისტური კლასიფიკაცია | კონსტრუქტიული ენა რომანული, გერმანული და სლავური ენების ბაზაზე |
| დამწერლობის სისტემა | ლათინური დამწერლობა |
| ენის კოდები | iso1=eo iso2=epo |
გავრცელებადობა
რედაქტირებაკვლევები ესპერანტოზე 10,000–დან 2 მილიონამდე აქტიურ ან ძალიან კარგად მცოდნე მოლაპარაკეს ითვლის. ის ფაქტი, რომ ესპერანტო არის მშობლიური ენა ზოგთათვის, აიხსნება იმით, რომ მათ ისწავლეს მათი მშობლებისგან ის, როგორც ერთ–ერთი მშობლიური ენა. 115–მდე ქვეყანაში ლაპარაკობენ ესპერანტოზე. განსაკუთრებული გამოყენება აქვს ევროპაში, აღმოსავლეთ აზიაში და ჩრდილოეთ და სამხრეთ ამერიკაში.
ესპერანტოს ფონოლოგია
რედაქტირებაფონემური ინვენტარი სლავურია. ანბანი ეფუძნება ლათინურ გრაფიკას. შედგება 28 ასოსაგან. ასოები იკითხება ისევე როგორც იწერება.
ესპერანტოში არის 23 თანხმოვანი, 5 ხმოვანი და 2 ნახევრადხმოვანი, ხოლო ეს ასოები ადგენენ 6 დიფთონგს. ტონი არ საზღვრავს სიტყვის მნიშვნელობას. აქცენტი ყოველთვის არის ბოლოს წინა ხმოვანზე. მხოლოდ იმ შემთხვევაში თუ ბოლო o ხმოვნის ელიზია არ მოხდა (რაც მეტადრე პოეზიაში ხდება). მაგალითად, familio–ში (ოჯახი) აქცენტი მეორე i-ზე არის (famili’o) და o ასოს გარეშეც, აქცენტი მეორე ხმოვანზე რჩება (famili’).
ლიტერატურა
რედაქტირება- ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 4, თბ., 1979. — გვ. 233.
რესურსები ინტერნეტში
რედაქტირება- (mul) Esperantomondo დაარქივებული 2017-09-12 საიტზე Wayback Machine. - Esperanto portalo kaj koresponda servo
- Борис Колкер. Учебник языка эсперанто. Основной курс
- https://lernu.net/ka დაარქივებული 2018-12-20 საიტზე Wayback Machine. - ესპერანტოს შემსწავლელი მრავალენოვანი ვებგვერდი