ბაშკირეთის ნაკრძალი
| ბაშკირეთის სახელმწიფო ბუნებრივი ნაკრძალი
ბაშკ. Башҡортостан дәүләт ҡурсаулығы | |
|---|---|
IUCN კატეგორია Ia (სახელმწიფო ნაკრძალი)
| |
 | |
  | |
| მდებარეობა |  ბაშკირეთი
|
| ქვეყანა |  რუსეთი
|
| კოორდინატები | 53°20′44″ ჩ. გ. 57°46′40″ ა. გ. / 53.34556° ჩ. გ. 57.77778° ა. გ.კოორდინატები: 53°20′44″ ჩ. გ. 57°46′40″ ა. გ. / 53.34556° ჩ. გ. 57.77778° ა. გ. |
| ფართობი | 49 674 ჰა. |
| დაარსდა | 1930 |
| ოფიციალური საიტი | https://bashzapoved.ru |
ბაშკირეთის ნაკრძალი ( რუს. Башкирский ) ( ბაშკ. Башҡортостан дәүләт ҡурсаулығы ) —მდებარეობს ბაშკირული (სამხრეთ) ურალის ცენტრალურ ნაწილში ბაშკირეთის რესპუბლიკაში ბურზიანსკის რაიონში სამხრეთ ურალის ქედის ტოტზე. [1] [2]
ისტორია რედაქტირება
ნაკრძალი დაარსდა 1930 წლის 11 ივნისს. ფართობი — 49 674 ჰექტარი.
1951 წელს ბაშკირეთის საბჭოთა ავტონომიური სოციალისტური რესპუბლიკის მინისტრთა საბჭოს გადაწყვეტილებით, ნაკრძალის ლიკვიდაცია მოხდა და მის ტერიტორიაზე მოეწყო სატყეო საწარმო : დაიწყო ტყის ინტენსიური ექსპლუატაცია.
1958 წლის ნოემბერში ბაშკირეთის პირველი ნაკრძალი აღადგინეს. 1986 წლამდე ნაკრძალი შედგებოდა 3 სექციისგან: ურალ-ტაუ, სამხრეთ კრაკი და პრიბელსკი. ეს უკანასკნელი 1986 წელს გადაკეთდა შულგან-ტაშის დამოუკიდებელ ნაკრძალად.
2006 წელს ლომონოსოვის სახელობის მოსკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სტუდენტებისა და თანამშრომლების ( კარტოგრაფიისა და გეოინფორმატიკის დეპარტამენტი) და RTC "ScanEx"-ის ძალისხმევით შეიმუშავეს ნაკრძალის ტერიტორიის ბუნებრივი ტერიტორიული კომპლექსების რუკა. [3]
გეოგრაფია რედაქტირება
ნაკრძალი მდებარეობს ბაშკირეთის (სამხრეთ) ურალის ცენტრალურ ნაწილში, ბაშკირეთის ბურზიანსკის რაიონში. დაცული ტერიტორიის ბუნებრივი საზღვრებია ჩრდილოეთით მდინარე კაგა აღმოსავლეთით ურალთაუს ქედის დასავლეთი კალთები, სამხრეთით მდინარე უზიანი და დასავლეთით კრაკას ქედის სამხრეთ ნაწილის აღმოსავლეთი კალთები.
ნაკრძალის რელიეფი მთიანია. ქედების უმრავლესობის მწვერვალები თლილი, გასწორებული და ტყით დაფარულია. ტყიან ფერდობებს სამხრეთ მთის სტეპების მწვერვალები, მრავალფეროვანი ბალახით მდიდარი დიდი და პატარა მინდვრები ენაცვლება. ორივე მხარეში რელიეფს თავისი მახასიათებლები აქვს.
ნაკრძალი მდებარეობს ზომიერი ზონის ატლანტიკურ-კონტინენტური კლიმატის რეგიონში. ნაკრძალის კლიმატი სხვადასხვა ნაწილში მერყევი, მაგრამ ზოგადად მკაცრია: ყინვები -45 გრადუსს აღწევს. მთაში ყინვები ზაფხულის თვეებსაც ახასიათებს. ამინდი მნიშვნელოვნად იცვლება წლიდან წლამდე. ყინულის დრიფტი შეინიშნება აპრილის პირველ ნახევარში, ხოლო თვის ბოლოს თოვლი დნება და რჩება მხოლოდ მთების ჩრდილოეთ კალთებზე. ნალექები 500 მმ-ზე მეტია, მაქსიმუმი ზაფხულ-შემოდგომის პერიოდში მოდის.
ფლორა და ფაუნა რედაქტირება
სამხრეთ კრაკას ქედების გეოლოგიური აგებულების თავისებურებებმა განაპირობა უნიკალური რელიქტური მთის სტეპების ფორმირება. ამჟამად ნაკრძალის ფლორაში შედის 317 სახეობის ლიქენი, 121 სახეობის ხავსიანი, 810 სახეობის სისხლძარღვოვანი მცენარე, რომელთაგან 105 სახეობა იშვიათია და ექვემდებარება სპეციალურ დაცვას, მათ შორის 11 შედის რუსეთის ფედერაციის წითელ წიგნშია შეტანილი, ხოლო 27 — ბაშკირეთის რესპუბლიკის წითელ წიგნში.
ნაკრძალში ხერხემლიანი ცხოველის 259 სახეობა ბინადრობს. მათგან 17 თევზია, 3 ამფიბია, 6 ქვეწარმავალი, 201 ფრინველი და 53 ძუძუმწოვარი.
ნაკრძალის ტყეებში შემორჩენილია ველური ბაშკირული ფუტკარი (Apis mellifera mellifera).
მიზნები და სამეცნიერო კვლევები რედაქტირება
ნაკრძალი შეიქმნა მთიანი ურალისწინეთის ხელუხლებელი ეკოსისტემების, პირველ რიგში ხელუხლებელი ტყეების დასაცავად. ნაკრძალის სამეცნიერო კვლევის ძირითადი მიმართულებაა სამხრეთ ურალის დასავლეთ ფერდობების ბუნებრივი ეკოსისტემების საფუძვლიანი შესწავლა.
საფრთხეები რედაქტირება
- 1998 წლის 6 ივლისს ბაშკირეთის რესპუბლიკის ბურზიანსკის ოლქის ადმინისტრაციის ხელმძღვანელმა გამოსცა ბრძანება No549, რომელიც ითვალისწინებდა ბაშკირეთის ნაკრძალის მიერ თივის მინდვრების გამოყოფას ორი კოლმეურნეობისთვის (ეს ბრძანება გამოიცა იმავე საკითხზე ბაშკირეთის მინისტრთა კაბინეტის ადრე მიღებული და თანაბრად უკანონო დადგენილების შსაბამისად).[4]
- ბაშკირეთის რესპუბლიკაში აქტიურად განიხილება ბაშკირეთის ნაკრძალის ტერიტორიიდან მიწის ნაკვეთის გასხვისების საკითხი ქრომის საბადოს განვითარების მიზნით. ჯერ კიდევ 1994 წელს შპს Staratel-მა მიმართა ნაკრძალის ადმინისტრაციას თხოვნით, რომ 124-ე კვარტალში დაეშვათ ქრომის საბადოების განვითარება . 1997 წელს ბურზიანსკის რაიონის ადმინისტრაციისგან მიიღეს მიმართვა ქრომის მადნების მოპოვებისთვის უკვე 4 კვარტალის გამოყოფისა და რეგიონში სოციალური საკითხების გადაწყვეტის შესახებ. რაიონის ადმინისტრაციის ხელმძღვანელმა მსგავსი წინადადება 2000 წელს გააკეთა. 2003 წელს ბურზიანსკის ოლქის ადმინისტრაციის ხელმძღვანელმა წერილით მიმართა რუსეთის ფედერაციის ფედერალური ასამბლეის სახელმწიფო დუმის სპიკერს გ. სელეზნევს „ სარგაის 4 კვარტლის გასხვისების და სოფლის სოციალური საკითხების გადაწყვეტის შესახებ.. “ (ნაკრძალის ცენტრალური ნაწილი მდებარეობს სარგაიში). ამავე საკითხის ინიცირებით, მუნიციპალური ფორმირების „ კულაგინსკის სოფლის საბჭოს“ ხელმძღვანელმა, ბურზიანსკის რაიონის ადმინისტრაციის უფროსის მონაწილეობით, 2003 წლის აპრილში გამართა სოფელ სარგაიას მაცხოვრებლების შეხვედრა. 2003 წლის მაისში იგივე საკითხი განიხილებოდა ბაშკირეთის რესპუბლიკის სახელმწიფო ასამბლეის აგრარულ საკითხთა, სურსათის, ეკოლოგიის, ბუნებრივი რესურსების და გარემოს დაცვის მართვის კომიტეტის სხდომაზე. 2004 წლის მარტში, შპს GDK „ Chrome“-მ მიმართა რუსეთის ბუნებრივი რესურსების სამინისტროს ბუნებრივი რესურსების და გარემოს დაცვის გაერთიანებულ მთავარ დირექტორატს ბაშკირეთის რესპუბლიკის საკითხებზე თხოვნით დაეშვათ ბაშკირეთის ნაკრძალის ტერიტორიაზე ქრომის მადნების მოპოვება. [4]
-
ირმები ბაშკირეთის ნაკრძალში -
ბაშხარდის შარჟი -
ბაშხარდის მთის უღელტეხილი -
ბაშხარდის უღელტეხილი
კონტაქტები რედაქტირება
- ადმინისტრაციის მისამართი: 453580, ბაშკირეთის რესპუბლიკა, ბურზიანსკის რაიონი, სოფ. სტაროსუბხანგულოვო, კარატის ქუჩა, 2.
- ტელეფონი: +8(34755) 3-19-45
- ფაქსი: +8(34755) 3-19-45
ლიტერატურა რედაქტირება
- Позднякова Э. П., Лоскутов А. В., Скокова Н. Н. Башкирский заповедник // Заповедники европейской части РСФСР. II / Под ред. В. В. Соколова, Е. Е. Сыроечковского. — М.: Мысль, 1989. — С. 234—263.
- Салихова Галина. Билет за границу «Седьмого климата».// Статья в ж."Ватандаш". 2013, № 11.დაარქივებული 2016-03-04 საიტზე Wayback Machine.
- Кучеров Е. В., Мулдашев А. А., Галеева А. Х. Охрана редких видов растений на Южном Урале. М., 1987.
- Е. Кучеров. Заповедники Башкирии // журнал «Охота и охотничье хозяйство», № 2, 1994. стр. 20-21
- Мартыненко В. Б., Соломещ А. И., Жирнова Т. В. Леса Башкирского государственного заповедника. Уфа, 2003.
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ Bashkirski Zapovednik (Official Site) ru. Ministry of Natural Resources and Environment (Russia). ციტირების თარიღი: January 21, 2016.
- ↑ Bashkirski Zapovednik ru. Ministry of Natural Resources and Environment (Russia). ციტირების თარიღი: January 21, 2016.
- ↑ МГУ и Центр «СканЭкс» разработали карту Башкирского заповедника, 10.08 2006 ru. ციტირების თარიღი: 2012-02-20.
- ↑ 4.0 4.1 Распоряжение. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2010-09-23. ციტირების თარიღი: 2015-08-19