აჩქარება

აჩქარება (აღნიშვნა: $a$) — ძირითადი ფიზიკური (ვექტორული) სიდიდე, რომელიც ახასიათებს მატერიალური წერტილის სიჩქარის ცვლილებას. უფრო ზუსტად, აჩქარება განისაზღვრება როგორც სიჩქარის ვექტორის პირველი წარმოებული დროით:

აჩქარება
ვაკუუმში (ჰაერის წინააღმდეგობის გარეშე) დედამიწის მიერ მიზიდული ობიექტები სტაბილური სიჩქარით იძენენ სიჩქარეს
სიმბოლოს აღნიშვნა	$a$
SI სისტემა	მ/წმ2
სხვა სიდიდეებიდან წარმოება	$a={\frac {dv}{dt}}={\frac {d^{2}{x}}{dt^{2}}}$
განზომილება	${\displaystyle {\mathsf {L}}{\mathsf {T}}^{-2}}$
სურათები ვიკისაწყობში

$a={\frac {dv}{dt}}$

მრუდწირული მოძრაობის შემთხვევაში აჩქარება შეიძლება დაიშალოს ტანგენციალურ აჩქარებად ($a_{\tau }$), რომელიც ახასიათებს სიჩქარის სიდიდის ცვლილებას, და ნორმალურ აჩქარებად ($a_{n}$), რომელიც ახასიათებს სიჩქარის მიმართულების ცვლილებას:

$a=a_{\tau }+a_{n}={\frac {dv}{dt}}\tau +{\frac {v^{2}}{\rho }}n$

სადაც $\tau$ არის ტრაექტორიის შესაბამის წერტილში მხების ერთეულოვანი ვექტორი, $\rho$ — სიმრუდის რადიუსი ტრაექტორიის ამავე წერტილში, ხოლო $n$ — ნორმალის ერთეულოვანი ვექტორი.

ტანგენციალური აჩქარება მიმართულია ტრაექტორიის მხების გასწვრივ, ხოლო ნორმალური აჩქარება — ტრაექტორიის ნორმალის გასწვრივ — ჩაზნექილობისაკენ.

აჩქარების ცნება ახასიათებს წერტილს; სხეულის აჩქარებაზე კი ლაპარაკი შეიძლება მხოლოდ გადატანითი მოძრაობისას.

ლიტერატურა

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 2, თბ., 1977. — გვ. 72.