ვიკიპედია

ადოლფ ბუტენანდტი

(გადამისამართდა გვერდიდან ადოლფ ბუტენანდი)

ადოლფ ბუტენანდტი (გერმ. Adolf Butenandt; დ. 24 მარტი, 1903 — გ. 18 იანვარი, 1995) — გერმანელი ბიოქიმიკოსი. 1939 წელს, სასქესო ჰორმონებზე შესრულებული სამეცნიერო ნაშრომისთვის მიენიჭა ნობელის პრემია ქიმიის დარგში. 1960 წლიდან 1972 წლამდე იყო „მაქს პლანკის საზოგადოების“ პრეზიდენტი.

ადოლფ ბუტენანდტი
გერმ. Adolf Friedrich Johann Butenandt
დაბ. თარიღი 24 მარტი, 1903(1903-03-24)[1] [2] [3] [4] [5] [6]
დაბ. ადგილი ბრემერჰავენი[4]
გარდ. თარიღი 18 იანვარი, 1995(1995-01-18)[1] [7] [2] [8] [3] [4] [5] [6] (91 წლის)
გარდ. ადგილი მიუნხენი[9] [4]
დასაფლავებულია მიუნხენის ვალდფრიდჰოფის სასაფლაო[10]
მოქალაქეობა  გერმანია
საქმიანობა ბიოქიმიკოსი, ქიმიკოსი, პოლიტიკოსი და უნივერსიტეტის პროფესორი
მუშაობის ადგილი ტიუბინგენის უნივერსიტეტი, ლუდვიგ მაქსიმილიანის მიუნხენის უნივერსიტეტი, ჰუმბოლდტის უნივერსიტეტი, კაიზერ ვილჰელმის საზოგადოება, გეტინგენის უნივერსიტეტი[4] , გდანსკის პოლიტექნიკური უნივერსიტეტი და მარბურგის უნივერსიტეტი
ალმა-მატერი მარბურგის უნივერსიტეტი და გეტინგენის უნივერსიტეტი
სამეცნიერო ხარისხი პროფესორი, მეცნიერებათა დოქტორი და საპატიო დოქტორი
მეუღლე Erika Butenandt
ჯილდოები ორდენი ხელოვნებისა და მეცნიერების სფეროებში შეტანილი წვლილისათვის[11] , ბავარიული ორდენი დამსახურებისთვის, მუინხენის საპატიო მოქალაქე, დიდი ოქროს მედალი ავსტრიის რესპუბლიკის წინაშე დამსახურებისთვის[12] , ნობელის პრემია ქიმიაში[13] [14] , კარუსის მედალი, ჰარნაკის მედალი, ბავარიის მაქსიმიალიანის ორდენი სამეცნიერო და სახელოვნებო მიღწევებისათვის, Ernst Hellmut Vits Award, ავგუსტ ვილჰელმ ჰოფმანის მედალი[15] , ემილ ფიშერის მედალი[16] , ფრეზენიუსის პრემია[17] , ვენის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი[18] , Grand Cross 1st class of the Order of Merit of the Federal Republic of Germany[19] , გრაცის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი[20] , სამეფო საზოგადოების უცხოელი წევრი[21] , ავსტრიის საპატიო ნიშანი „მეცნიერებისა და ხელოვნებისთვის“[22] , მადრიდის კომპლუტენსეს უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი, War Merit Cross, დიდი ოფიცრის ჯვარი გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკის წინაშე დამსახურებისთვის[19] , Great Cross with Star and Sash of the Order of Merit of the Federal Republic of Germany[19] , honorary doctor of the Gdańsk University of Technology[23] , honorary golden medal of the state capital Munich, მუინხენის საპატიო მოქალაქე და Honorary doctorate Paris Descartes University[24]

ბიოგრაფია

რედაქტირება

ადოლფ ბუტენანდტი 1903 წლის 24 მარტს დაიბადა ბრემერჰავენის მახლობლად. სწავლა დაიწყო მარბურგის უნივერსიტეტში.

გეტინგენის უნივერსიტეტში სადისერტაციო ნაშრომზე მუშაობდა ნობელის პრემიის ლაურეატთან, ადოლფ ვინდაუსთან ერთად. 1927 წელს მიენიჭა დოქტორანტის წოდება.

სწავლის დამთავრების შემდეგ, 1931 წელს გახდა გეტინგენის უნივერსიტეტის ლექტორი. 1933 წლიდან 1936 წლამდე იყო გდანსკის პოლიტექნიკური უნივერსიტეტის პროფესორი, ამერიკის შეერთებულ შტატების სტუმრობის შემდეგ იგი გახდა „კაიზერ ვილჰელმის ბიოქიმიის ინსტიტუტის“ დირექტორი.[25]

1936 წლის 1 მაისს გაწევრიანდა ნაციონალ-სოციალისტურ გერმანულ მუშათა პარტიაში. 1945 წელს გახდა ტუბინგენის უნივერსიტეტის პროფესორი, 1956 წელს, ტუბინგენის უნივერსიტეტის მიუნხენში გადატანის შემდეგ, ბუტენანდტიმ აკადემიური საქმიანობა მიუნხენის უნივერსიტეტში გააგრძელა.

ადოლფ ბუტენანდტი გარდაიცვალა 1995 წელს, მიუნხენში.

ლიტერატურა

რედაქტირება
  • Angelika Ebbinghaus, Karl-Heinz Roth (2002). „Von der Rockefeller Foundation zur Kaiser-Wilhelm/Max-Planck-Gesellschaft: Adolf Butenandt als Biochemiker und Wissenschaftspolitiker des 20. Jahrhunderts“. Zeitschrift für Geschichtswissenschaft. 50 (5): 389–418.
  • Schieder, Wolfgang (2004). Adolf Butenandt und die Kaiser-Wilhelm-Gesellschaft - Wissenschaft, Industrie und Politik im "Dritten Reich". Göttingen: Wallstein-Verlag, გვ. 450. ISBN 3-89244-752-7. 

რესურსები ინტერნეტში

რედაქტირება

სქოლიო

რედაქტირება
  1. ↑ 1.0 1.1 Encyclopædia Britannica
  2. ↑ 2.0 2.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
  3. ↑ 3.0 3.1 Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 Annuaire prosopographique : la France savante / B. Delmas — 2009.
  5. ↑ 5.0 5.1 Base biographique — BIU Santé.
  6. ↑ 6.0 6.1 Munzinger Personen
  7. ↑ SNAC — 2010.
  8. ↑ Bibliothèque nationale de France BnF authorities: პლატფორმა ღია მონაცემები — 2011.
  9. ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #118935763 // ინტეგრირებული ნორმატიული ფაილი — 2012—2016.
  10. ↑ Find a Grave — 1996.
  11. ↑ Adolf Butenandt — ორდენი ხელოვნებისა და მეცნიერების სფეროებში შეტანილი წვლილისათვის.
  12. ↑ Orden und Ehrenzeichen an ehemalige in- und ausländische Regierungsmitglieder und sonstige Persönlichkeiten (10542/AB) // parlament.gv.at — Österreichisches Parlament, 1998. — გვ. 972. — 2038 გვრ.
  13. ↑ The Nobel Prize in Chemistry 1939 // nobelprize.org — Nobel Foundation.
  14. ↑ The Nobel Prize amounts // nobelprize.org — Nobel Foundation.
  15. ↑ https://en.gdch.de/gdch/prizes-and-awards/gdch-awards/august-wilhelm-von-hofmann-commemorative-medal.html
  16. ↑ https://en.gdch.de/gdch/prizes-and-awards/gdch-awards/emil-fischer-medal.html
  17. ↑ https://en.gdch.de/gdch/prizes-and-awards/gdch-awards/fresenius-award.html
  18. ↑ Adolf Butenandt, Prof. Dr. — ვენის უნივერსიტეტი.
  19. ↑ 19.0 19.1 19.2 Curriculum Vitae Prof. Dr. Adolf F. J. Butenandt — გერმანიის ლეოპოლდინას მეცნიერებათა აკადემია.
  20. ↑ Ehrendoktoren — გრაცის უნივერსიტეტი.
  21. ↑ List of Royal Society Fellows 1660-2007 — ლონდონის სამეფო საზოგადოება. — გვ. 57.
  22. ↑ Orden und Ehrenzeichen an ehemalige in- und ausländische Regierungsmitglieder und sonstige Persönlichkeiten (10542/AB) // parlament.gv.at — Österreichisches Parlament, 1998. — გვ. 166. — 2038 გვრ.
  23. ↑ http://pg.edu.pl/o-uczelni/uczelnia/historia/doktorzy-honoris-causa/adolf-butenandt
  24. ↑ Dillemann G. Les docteurs honoris causa de l'Université René-Descartes présentés par la Faculté de Pharmacie de Paris // Rev. Hist. Pharm. — 1991. — გამ. 290. — P. 283–288. — ISSN 0035-2349; 1775-3864 — doi:10.3406/pharm.1991.3178
  25. ↑ Mertens, L. (2003). „Nur"Zweite Wahl" oder Die Berufung Adolf Butenandts zum Direktor des KWI für Biochemie“. Berichte zur Wissenschafts-Geschichte. 26 (3): 213–222. doi:10.1002/bewi.200390058.


მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ადოლფ_ბუტენანდტი&oldid=4678647“-დან