აბარიზი
აბარიზი ამირზ, აჯრაზი — ისტორიული სოფელი გურჯისტანის ვილაიეთის ოლთისის ლივის გობის ნაჰიეში. სოფელი მოხსენიებულია 1574 წლის „გურჯისტანის ვილაიეთის დიდ დავთარში“.
სოფელში ცხოვრობდა 8 კომლი. აქედან გადასახადების ჩამონათვალის მიხედვით 3 იფენჯის გადამხდელი იყო ანუ ქრისტიანი, ხოლო 5 - ბენაქისა და მუჯერედის. თუმცა კომლობრივი ჩამონათვალის მიხედვით ისფენჯის გადამხდელი მოხოლოდ ერთია და დანარჩენზე მიწერილია მუსლიმანი (ოთხზე) და ბენაქი (სამზე). კომლთა უფროსების გარკვეულ ნაწილს ერქვა ქართველებისათვის, ქრისტიანებისათვის დამახასიათებელი სახელი: გიორგი, იოსკა, მიქელა. მამის სახელად გვხვდება: მიქელ. აღსანიშნავია, რომ ქრისტიანებზე გაწერილი გადასახადების ჯამური რაოდენობით სოფელი პირველ ადგილზეა ნაჰიეში.
წლიური გადასახადების ჯამი შეადგენდა 3990 ახჩას. სამეურნეო გადასახადებზე მოდიოდა 3780 ახჩა, რაც ჯამური გადასახადის საერთო რაოდენობის 95%-ია. ამ მხრივ იგი პირველ ადგილზე იყო ნაჰიეში.
მეურნეობის ძირითად დარგს წარმოადგენდა მემარცვლეობა (სამეურნეო გადასახადის საერთო რაოდენობის 80%). ამასთან იგი ნაჰიეში პირველ ადგილზე იყო ხორბალსა და ჭვავზე გადასახადებით. დაწინაურებული იყო აგრეთვე მებოსტნეობა, მეცხოველეობა (მსხვილფეხა პირუტყვი), მეფუტკრეობა (თითქმის 5%). გადასახადების რაოდენობით ირკვევა, რომ მეცხოველეობა, მეფუტკრეობა და მებოსტნეობა მნიშვნელოვანი დარგები იყო, რითაც იგი განსხვავდება გობის ნაჰიეს სოფლების უმეტესობისაგან. მათზე მოდიოდა სამეურნეო გადასახადის (მემარცვლეობის გამოკლებით) საერთო რაოდენობის თითქმის თანაბარი წილი (38%, 32% და 30% შესაბამისად).
| № | გადასახადი | ქილა | ახჩა | ახჩა ერთ კომლზე |
% |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | ხორბალი | 200 | 1600 | 200,0 | 40 |
| 2 | ქერი | 200 | 1200 | 150,0 | 30,1 |
| 3 | ჭვავი | 100 | 60 | 7,5 | 1,5 |
| 4 | ფეტვი | 40 | 240 | 30,0 | 6,0 |
| 5 | ბოსტანი | 200 | 25,0 | 5,0 | |
| 6 | თივა | 260 | 32,5 | 6,5 | |
| 7 | ფუტკარი | 220 | 27,5 | 5,5 | |
| 8 | ისფანჯი (3 კომლი) | 75 | 25,0 | 1,9 | |
| 9 | ბენაქი (3 კომლი) მუჯერედი (2 კომლი) | 66 | 13,2 | 1,7 | |
| 10 | დეშთიბანი | 15 | 1,9 | 0,4 | |
| 11 | ბადიჰავა, არუსანე | 54 | 6,8 | 1,4 | |
| ჯამი/ საშუალო |
540 | 3990 | 47,2 | 100 |
ლიტერატურა
რედაქტირება- დ. ნიკოლაიშვილი, დ. სართანია, ა. უჯმაჯურიძე, დ. კირთაძე, მ. კვეტენაძე. მესხეთი ოსმალური დავთრების მიხედვით. „გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი", თბ., უნივერსალი, 2021, გვ. 1423