MSM

მსმ (men who have sex with men) — მამაკაცები, რომლებსაც აქვთ სექსუალური პრაქტიკა სხვა მამაკაცებთან მიუხედავად იდენტობისა, ასეთი მამაკაცების უმეტესობა არ განსაზღვრავს საკუთარ თავს ჰომოსექსუალად ან ბისექსუალად. ტერმინი 1990 წელს ეპიდემიოლოგებმა შემოიტანეს, რათა შეესწავლათ დაავადების გავრცელება მამაკაცებში. ტერმინი მსმ ხშირად სამედიცინო ლიტერატურასა და სოციალურ კვლვებში გამოიყენება, რათა აღწერონ ასეთი ადამიანები, როგორც კვლევის ჯგუფი თვით იდენტიფიცირების საკითხების გაუთვალისწინებლად.

ტერმინი მსმ 1990 წლებიდან და უფრო ადრე გამოიყენებოდა საზოგადოებრივი ჯანდაცვის დისკუსიებში, განსაკუთრებით აივ/შიდსის ინფექციების კონტექსტში. ეს ქცევითი კონცეპტიორი განსხვავებული აკადემიური პერსპექტივიდან მომდინარეობს. უპირველესყოვლისა ეს აძლევდა ეპიდემიოლოგებსრომლებიც იკვლევდნენ ქცევით კატეგორიებს, რომელიც სთავაზობდა უკეთეს ანალიტიკურ კონცეფციებს დაავადების რისკების შესასწავლად ვიდრე გეი, ბისექსუალი ან ჰეტეროსექსუალი, რადგანაც მამაკაცი, რომელიც თავს განსაზღვრავს როგორც გეი ან ბისექსუალი არ არის აუცილებლად სექსუალურად აქტიური მამაკაცებთან. ასევე ამ ტერმინის შემოღება დაკავშირებულია სექსუალური იდენტობის კრიტიციზმთან, რომელიც გავრცელებული იყო სოციალურ-კონსტრუქციულ ლიტერატურაში, რომელიც როგორც წესი უარყოფდა იდენტობაზე დაფუძნებლ კონცეპტებს, კულტურული და ისტორიული კონცეპტების საფუძველზე.

მსმ არ წარმოადგენს რამე პატარა, თვით იდენტიფიცირებული სოციალურ ჯგუფს. მსმ და გეი განსხვავდებიან: ქცევა და სოციალური იდენტობა. მსმ ამყარებს სექსუალურ კონტაქტს მამაკაცთან, მიუხედავად იმისა თუ როგორ განსაზღვრავს საკუთარ თავს, ხოლო გეი მოიცავს ამ აქტივობას, მაგრამ უფრო ფართო ასპექტით განიხილება როგორც კულტურული იდენტობა. ჰომოსექსუალობა ნიშნავს სექსუალურ/რომანტიკულ მიზიდლობას საკუთარი სქესის ადამიანის მიმართ, შესაძლოა არსებობდეს ან არარსებობდეს რომანტიკული ურთიერთობი. გეი არის სოციალური იდენტობა და უფრო მისაღები სოციალური ტერმინი ვიდრე ჰომოსექსუალი, რომელიც ფორმალურ კონტექსტში გამოიყენება, თუმცა ეს ტერმინები ყოველთვის ურთიერთდაკავშირებული არაა.

კვლევაში სექსუალური ურთიერთობების და ქცევების შესახებ აზიაში მცხოვრებ მსმ მამაკაცებში დადგინდა, რომ მსმ კატეგორია არც ერთ გამოკვლეულ ქვეყანაში არმიესადაგება რომელიმე ერთ სოციალურ იდენტობას. შესწავლილ მოსახლეობაში არ გამოვლინდა რამე ერთნაირი მახასიათებლები, გარდა იმისა, რომ ისინი იყვნენ მამაკაცები და ჰქონდათ სექსუალური ურთიერთობა სხვა მამაკაცებთან. ზოგიერთ ქვეყანაში ჰომოსექსუალური ურთიერთობები ტაბუირებულია, ამიტომ რთულია მსმ ადამიანებამდე მიღწევა. ზოგიერთი წყარო ტრანს ქალებს, რომლებსაც აქვთ სექსი მამაკაცთან MSM-ებად განსაზღვრავს, მაგრამ ეს საკითხი სადავოა.

გავრცელება

რთულია განისაზღვროს იმ მამაკაცების რაოდენობა, რომლებსაც სექსი აქვთ სხვა მამაკაცებთან. მთელს მსოფლიოში მინიმუმ 3% და შესაძლოა 16%ზე მეტ მამაკაცს ცხოვრებაში ერთხელ მაინც ჰქონია სექსუალური პრაქტიკა სხვა მამაკაცთან. ეს მაჩვენებლები მოიცავს სექსუალური ძალადობის მსხვერპლ მამაკაცებსაც და ისეთებსაც, ვისაც რეგულარული ნებაყოფლობითი სექსი აქვთ აშშ-ი 15დან 44 წლამდე მამაკაცებს შორის დაახლოებით 6% ჰქონია ორალური ან ანალური სექსი სხვა მამაკაცთან ცხოვრების რაღაც ეტაპზე, ხოლო დაახლოებით 2,9% გასული 12 თვის მანძილზე ჰყავდა მინიმუმ ერთი სექსუალური პარტნიორი მამაკაცი.

სექსუალური პრაქტიკა

ისტორიულად ანალური სექსი ჰომოსექსუალ მამაკაცებთან და MSM-თან ასოცირდება. თუმცა ბევრი MSM პირი არ კავდება ანალური სექსით, მაგრამ აქვთ ორალური სექსი, ან კავდებიან ერთობლივი მასტურბირებით.

ჯანმრთელობა

მას შემდეგ რაც LGBT ადამიანებმა დაიწყეს ორგანიზება თავისი სოციალური და სამართლებრივი უფლებების, მნიშვნელოვან, მაგრამ მეორე ხარისხოვან საკითხად დარჩა თანაბარი, ხელმისაწვდომი ჯანდაცვა. ჩამოყალიბდა LGBT-სპეციალიზირებული ჯანდაცვის ორგანიზაციები, მათ შორის საქველმოქმედოებიც, რომლებიც კონკრეტულ საკითხებზე მუშაობდნენ, ასევე სამედიცინო კლინიკები და პროფესიონალური ორგანიზაციები LGBT პირებისა და მათი მოკავშირეებისთვის. ბევრი მათგანი მხარს უჭერს კონკრეტულ ცვლილებებს ხელისუფლების სხვადასხვა პრაქტიკებში, მოთხნოვნები ერთსქესიან ქორწინებების დაკანონებაზე, ხშირად მოიცავს მაგალითებს იმისა, რომ ლგბტ ადამიანები ვერ უზრუნველყოფენ ჯანმრთელობის ისეთ დაზღვევას, როგორიც ჰეტეროსექსუალებს აქვთ. აშშ-ში კანონი ხელმისაწვდომ ჯანდაცვაზე, იცავს ლგბტ ადამიანებს, ამ კანონის მიხედვით სადაზღვეოებს აღარ შეუძლიათ ვინმეს უთხრან უარი მხოლოდ მისი ორიენტაციისგამო.

მას შემდგომ რაც სამედიცინო ლიტერატურამ ჰომოსექსუალობის აღწერა დაიწყო, სულ ცდილობდა ეპოვა თანდაყოლილი ფსიქოპათოლოგია, როგორც ძირეული მიზეზი. ბევრი ლიტერატურა ფსიქიკური ჯანმრთელობის და ჰომოსექსუალების შესახებ აქცენტებს აკეთებს დეპრესიაზე, ფსიქოაქტიური ნივთიერებების გამოყენებაზე და სუიციდზე. მიუხედავად იმისა, რომ არაჰეტეროსექსუალებში მართლაც ხშირია ზემოთხსენებული მოვლენები, დისკუსიები მათ გამომწვევ მიზეზებზე შეიცვალა მას შემდეგ რაც 1973 წელს ჰომოსექსუალობა ამოიღეს ფსიქიკური აშლილობების ნუსხიდან. სოციუმისგან გარიყვა, დისკრიმინაცია, ნეგატიური სტერეოტიპები, შეზღუდული მხარდაჭერის სტრუქტურები, ყველაფერი ეს ინდიკატორია ჰომოსექსუალთა პრობლემების დასავლურ საზოგადოებაში, რაც ხშირად უარყოფითად აისახება მათ ფსიქიკურ ჯანმრთელობაზე.

სქესობრივი გზით გადამდები დაავადებები

2007 წლის კვლევის მიხედვით ჰომოსექსუალი მამაკაცების უმეტესობას იმავე რაოდენობით აქვს დაუცველი სექსი, რა რაოდენობითაც ჰეტეროსექსუალ ქალებს და მამაკაცებს. მამაკაცები, რომლებსაც დაუცველი ანალური სექსი აქვთ სხვა მამაკაცებთან დიდი რისკის ზონაში იმყოფებიან სქესობრივი გზით გადამდები ინფექციების გამო, ასევე ანალური სექსის დროს კონდომი უფრო ხშირად ცდება, ვიდრე ვაგინალური სექსის დროს. ამრიგად ანალური სექსი, თუნდაც კონდომით სარისკოა. შეძენილი იმუნოდეფიციტის სინდრომი (შიდსი) ადამიანის იმუნური სისტემის დაავადებაა, რომელიც გამოწვეულია აივ-ინფექციით. აივ-ინფექციით შესაძლოა დაავადდეს ყველა, განურჩევლად ეთნიკურობისა, სქესისა, ორიენტაციისა. მსოფლიო მასშტაბით დაახლოებით 5-10% აივ-ინფექციით დაავადებების შემთხვევებისა ხდება მამაკაცებს შორის სექსუალური ურთიერთობების შედეგად; თუმცა ბევრ განვითარებულ ქვეყანაში ინფექციის გადადების ეს გზა გაცილებით უფრო ხშირია, ვიდრე რომელიმე სხვა.

2007 წელს აივ/შიდსით დაავადებულთა უდიდესი კატეგორია აშშ-ს მოსახლეობაში მოიცავდა მამაკაცებს, რომლებსაც აქვთ სექსი მამაკაცებთან (MSM). მიუხედავად იმისა, რომ ეს ადამიანები აშშ-ს მოსახლეობის მხოლოდ 2% წარმოადგენენ, საერთო დიაგნოზების მიხედვით 51%, ხოლო მამაკაცებში 71% შეადგენენ. 2010 წლის ფედერალური კვლევის მიხედვით, მსმ პირებში დაახლოებით 5დან 1 ადამიანი აივ-პოზიტიურია, და თითქმის ნახევარი ვერც კი აცნობიერებს ამას. ერთ-ერთი კვლევის მიხედვით აივ-ინფექციის გავრცელება მსმ მამაკაცებში ვარირებს ეთნიკურობის მიხედვით. განვითარებად ქვეყნებში აივ-ინფექცია მსმ მამაკაცებში ძალიან სწრაფი ტემპით ვრცელდება. კვლევების მიხედვით აფრიკაში, აზიასა და ლათინურ ამერიკაში 5%ზე ნაკლებ მამაკაცს აქვს წვდომა აივ-ინფექციასთან დაკავშირებულ ჯანდაცვასთან.

B ჰეპატიტი

B ჰეპატიტი არის დაავადება გამოწვეული B ჰეპატიტის ვირუსით, რომელიც აინფიცირებს ღვიძლს და იწვევს ანთებას. დაავადება ეპიდემიური ხასიათისაა აფრიკის და აზიის ზოგიერთ ნაწილში, ხოლო ჩინეთში ენდემიური. მსოფლიო მოსახლეობის დაახლოებით ერთი მესამედი, ანუ 2 მილიარდი ადამიანი იყო დაინფიცირებული B ჰეპატიტით. ინფექციის გავრცელება ხდება ინფიცირებულ სისხლთან ან ისეთ ბიოლოგიურ სითხეებთან შეხებით, რომლებსაც სისხლი ურევია. ასევე გადაცემის ხერხი შესაძლოა იყოს დაუცველი სქესობრივი კონტაქტი, სისხლის გადასხმა, დაბინძურებული შპრიცების და ნემსების ხელახლა გამოყენება, ინფექცია მშობიარობის დროს დედიდან ბავშვზეც გადადის. ინფექციის გავრცელება ოჯახის წვერებს შორისაც შესაძლებელია, მაგალითად დაზიანებულ კანთან ან ნერწყვთან კონტაქტით.

სქესობრივი გზით გადამდები სხვა ინფექციები

სიფილისი, გამომწვევი ინფექცია Treponemapallidum, გადადის ადამიანიდან ადამიანზეპირდაპირი კონტაქტით სიფილიტიკურ იარასთან, ისინი ძირითადად გენიტალიებზე, ვაგინასა და ანუსში ჩნდება, ასევე შესაძლოა ტუჩებთან და პირშიც გაჩნდეს. ინფექციის გავრცელება ხდება ვაგინალური, ორალური, ან ანალური სექსის გზიტ. 2006 წელს აშშ-ში დაავადებულების 64% მსმ პირები იყვნენ.

ადამიანის გენიტალური პაპილომა ვირუსი ყველაზე გავრცელებული ვირუსია, რომელიც თითქმის ყველა სექსუალურად აქტიურ ამერიკელს ემართება ცხოვრების გარკვეულ ეტაპზე. ვირუსი სქესობრივი გზით გადადის და ასევე არის ისეთ ადგილებსი, რომლებსაც კონდომი ვერ ფარავს. მამაკაცების უმეტესობას, რომლებიც პაპილომა ვირუსის ნებისმიერი ტიპის მატარებლები არიან არ უვითარდებათ რამე სიმპტომები ან ჯანმრთელობის პრობლემები. მაგრამ პაპილომა ვირუსის ზოგიერთ ტიპს შეუძლია გამოიწვიოს პენისის ან ანუსის სიმსივნე, მამაკაცებში დაზიანებული იმუნური სისტემით ასეთი შემთხვევები ხშირია.

ლიტერატურა

• Kaye Wellings, Kirstin Mitchell, Martine Collumbien (2012). Sexual Health: A Public Health Perspective. McGraw-Hill International. p. 91. ISBN 0335244815
• Schlager, Neil, ed. (1998). Gay & Lesbian Almanac. St. James Press. ISBN 1-55862-358-2, p. 152

ლგბტ პორტალი – დაათვალიერეთ ვიკიპედიის სხვა სტატიები ლგბტ თემებზე.