ჰიდაიათ ორუჯოვი
ჰიდაიათ ხუდუშ ოღლუ ორუჯოვი (აზერ. Orucov Hidayət Xuduş oğlu; დ. 5 სექტემბერი, 1944) — პოეტი-დრამატურგი; აზერბაიჯანის რესპუბლიკის ხელოვნების დამსახურებული მოღვაწე; აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტის მრჩეველი ეთნიკური ურთიერთობების სფეროში (1992 წლის 1 აგვისტოდან), აზერბაიჯანის რესპუბლიკის ეროვნული პოლიტიკის საკითხებში სახელმწიფო მრჩეველი (1993 წ.). აზერბაიჯანის რესპუბლიკის რელიგიურ ორგანიზაციებთან მუშაობის სახელმწიფო კომიტეტის თავმჯდომარე (2006 წლის 25 ივლისი – 2012 წლის 31 მაისი) აზერბაიჯანის რესპუბლიკის საგანგებო და სრულუფლებიანი ელჩი ყირგიზეთის რესპუბლიკაში (2012 წლიდან 2021 წლამდე). [1]
| ჰიდაიათ ორუჯოვი | |
|---|---|
| აზერ. Hidayət Xuduş oğlu Orucov | |
.JPG) | |
| დაბადების თარიღი | 5 სექტემბერი, 1944 (80 წლის) |
| დაბადების ადგილი | თხკუტი |
| საქმიანობა | მწერალი, პოეტი და დიპლომატი |
| ენა | აზერბაიჯანული ენა |
| მოქალაქეობა |
 აზერბაიჯანი |
| ალმა-მატერი | ბაქოს სახელმწიფო უნივერსიტეტი |
| ჯილდოები | დიდების ორდენი, ღირსების ორდენი, 2nd degree "For Service to the Fatherland" order, აზერბაიჯანის სსრ-ის ხელევონების დამსახურებული მოღვაწე, Honorary decree of the Presidium of the Supreme Soviet of the Azerbaijan SSR, აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტის საპატიო დიპლომი, Order of Glory and Honor, Honored Worker of Culture of the Armenian SSR, Order of Holy Prince Daniel of Moscow 3rd class და „ვლადიმერ ილიას ძე ლენინის დაბადებიდან 100 წლისთავის აღსანიშნავი“ საიუბილეო მედალი |
| ნათესავ(ებ)ი | Q119818713? |
ბიოგრაფია
რედაქტირებაჰიდაიათ ორუჯოვი დაიბადა 1944 წლის 5 სექტემბერს, ზანგეზურის ოლქის მეღრის რაიონის სოფელ მარალზამში.
დაამთავრა აზერბაიჯანის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ფილოლოგიის ფაკულტეტი.
გარკვეული პერიოდის განმავლობაში მუშაობდა სოფელში მასწავლებლად, გაზეთ „საბჭოთა სომხეთში“ ლიტერატურულ მუშაკად, 1968 წლის ივლისში დაინიშნა ჯაფარ ჯაბარლის სახელობის ერევნის აზერბაიჯანის სახელმწიფო დრამატული თეატრის დირექტორად, და უწყვეტად ხელმძღვანელობდა აზერბაიჯანის უძველესი ხელოვნების ცენტრს თექვსმეტი წლის განმავლობაში.
მწერალი, რომელიც ლიტერატურულ გარემოში ცნობილია როგორც ჰიდაიათი, იმავდროულად ხელმძღვანელობდა სომხეთის მწერალთა კავშირის აზერბაიჯანული ლიტერატურის საბჭოს და ასწავლიდა XIX–XX საუკუნეების აზერბაიჯანულ ლიტერატურას ერევნის პედაგოგიური ინსტიტუტის აზერბაიჯანულ განყოფილებაზე. მისი ინიციატივითა და უშუალო ხელმძღვანელობით, იმ პერიოდში მოხდა აღორძინება არა მხოლოდ ერევანში, არამედ ოღუზი ხალხების ეროვნულ-ლიტერატურულ და კულტურულ გარემოში (ამჟამად სომხეთში). დასავლეთ აზერბაიჯანში გამოიცა ათობით პოეტისა და პროზაიკოსის წიგნი. ერევანში გამოიცა კრებული „ლიტერატურული სომხეთი“.
ჰიდაიათ ორუჯოვის ერევანში ცხოვრების პერიოდში გამოიცა პოეზიის, პუბლიცისტიკის, პროზაული ნაწარმოებების წიგნები. ასევე ნათარგმნი წიგნები. მისი პიესები დაიდგა ერევნისა და აზერბაიჯანის თეატრებში. 1978 წელს ორუჯოვს მიენიჭა სომხეთის სსრ კულტურის დამსახურებული მუშაკის საპატიო წოდება ლიტერატურისა და ხელოვნების განვითარებაში გაწეული წვლილისთვის. 1988 წელს ჰიდაიათმა უარი თქვა სომხეთის სსრ კულტურის დამსახურებული მუშაკის საპატიო წოდებაზე აზერბაიჯანის წინააღმდეგ სომხეთის სამხედრო აგრესიის, მისი თანამემამულეების დეპორტაციისა და გენოციდის მიმართ პროტესტის ნიშნად.
1984 წელს გადავიდა ბაქოში და მუშაობდა გამომცემლობა „ახალგაზრდობის“ მთავარი რედაქტორის მოადგილედ (1984 მარტი-1986 წ.), შემდეგ მთავარ რედაქტორად (1986-1992 წწ.). ამ წლებში გამომცემლობა „ახალგაზრდობა“ სისტემატურად აქვეყნებდა და ავრცელებდა მოზარდი თაობებისთვის ძვირფას წიგნებს, მათ შორის აზერბაიჯანის კლასიკურ ლიტერატურულ მემკვიდრეობას, ფოლკლორს და ისტორიულ წარსულს. 50 ტომიანი „მსოფლიო საბავშვო ლიტერატურის ბიბლიოთეკის“ გამოცემა მისი მთავარ რედაქტორად მუშაობის პერიოდში მნიშვნელოვანი მოვლენა იყო აზერბაიჯანის წიგნიერი კულტურის ისტორიაში. ჰიდაიათის ინიციატივითა და თაოსნობით იმ წლებში გამოიცა 15 ტომიანი „აზერბაიჯანული ფოლკლორი“, 25 ტომიანი „თავგადასავალი და ფანტასტიკა“, 17 ტომიანი „სსრკ ხალხთა ლიტერატურა“ და არაერთი მნიშვნელოვანი სერიები.
ჰიდაიათი არის 150-ზე მეტი სტატიისა და პუბლიცისტური ჩანაწერის ავტორი ლიტერატურის, ხელოვნების, წიგნის კულტურის, ეთნიკური ურთიერთობების, რელიგიის, ეროვნულ-სულიერი ფასეულობების, აზერბაიჯანის ისტორიული წარსულის, თურქი ხალხის დეპორტაციისა და გენოციდის საკითხებზე და თანამედროვე ცხოვრებისეულ პრობლემებზე. მისი მონოგრაფია „ჰეიდარ ალიევი და ეროვნული პოლიტიკა აზერბაიჯანში“ გამოიცა ინგლისურ, რუსულ, ქართულ, თურქულ, არაბულ და ყირგიზულ ენებზე.
მისი პიესები ამჟამად წარმატებით იდგმება აზერბაიჯანის და საზღვარგარეთის წამყვანი თეატრების სცენებზე.
1992-1993 წლებში იყო აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტის მრჩეველი ეთნიკური ურთიერთობების საკითხებში, ხოლო 1993-2005 წლებში მუშაობდა სახელმწიფო მრჩევლად აზერბაიჯანის რესპუბლიკის ეროვნული პოლიტიკის საკითხებში. 2005-2006 წლებში მუშაობდა აზერბაიჯანის რესპუბლიკის ეროვნულ უმცირესობებთან და რელიგიურ ორგანიზაციებთან მუშაობის საკითხებში სახელმწიფო მრჩევლად.
2006 წლის 25 ივლისს დაინიშნა აზერბაიჯანის რესპუბლიკის რელიგიურ ორგანიზაციებთან მუშაობის სახელმწიფო კომიტეტის თავმჯდომარედ 2012 წლის 31 მაისს იგი გაათავისუფლეს ამ თანამდებობიდან.
2012 წლის 27 დეკემბერს მიენიჭა აზერბაიჯანის რესპუბლიკის საგანგებო და სრულუფლებიანი ელჩის დიპლომატიური რანგი. იმავე დღეს, აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტის ბრძანებულებით, დაინიშნა აზერბაიჯანის რესპუბლიკის საგანგებო და სრულუფლებიანი ელჩად ყირგიზეთის რესპუბლიკაში. 2019 წლის ივლისში ჰიდაიათ ორუჯოვს მიენიჭა მე-2 ხარისხის ორდენი „ქვეყნის სამსახურისთვის“.[2]
2021 წლის 6 ოქტომბერს იგი გაიწვიეს ყირგიზეთის რესპუბლიკაში აზერბაიჯანის რესპუბლიკის საგანგებო და სრულუფლებიანი ელჩის თანამდებობიდან.
ოჯახი
რედაქტირებადაქორწინებულია და ჰყავს სამი შვილი.
ჯილდოები და აღიარება
რედაქტირება- 1970 — სსრკ მედალი „დამსახურებული მამაცობისთვის“
- 1978 — სომხეთის სსრ კულტურის დამსახურებული მოღვაწე [3]
- 1978 — აზერბაიჯანის სსრ უმაღლესი საბჭოს პრეზიდიუმის საპატიო ბრძანებულება
- 24.09.1991 — აზერბაიჯანის რესპუბლიკის ხელოვნების დამსახურებული მოღვაწე
- 2002 — ორდენი „ღვაწლი“ (საქართველო)
- 2003 — რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის „წმიდა მორწმუნე მოსკოვის თავადი დანიელის“ ორდენი
- 03.09.2004 — „დიდების“ ორდენი (აზერბაიჯანი)
- დაღესტნის რესპუბლიკის ღირსების ორდენი
- ჩუვაშეთის უმაღლესი ლიტერატურული ჯილდო — პაიდულა ისკაიევის სახელობის ჩუვაშური საერთაშორისო ლიტერატურული პრემია
- 2010 წელი — რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის ორდენი „დიდება და პატივი“
- 03.09.2014 — „აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პრეზიდენტის საპატიო დიპლომი“
- 2014 — ყირგიზეთის რესპუბლიკის პრეზიდენტის საჩუქარი „აბრეშუმის გზა“
- 2014 — ჩინგიზ აიტმატოვის საერთაშორისო საჯარო აკადემიის აკადემიკოსი
- 2015 — ჩინგიზ აიტმატოვის სახელობის საერთაშორისო „ცხელი ფერფლის ფორუმის“ ღირსების ორდენი
წიგნები
რედაქტირებამწერალს გამოცემული აქვს სამოცზე მეტი წიგნი (ლექსი, პროზა, პუბლიცისტიკა, თარგმანი და ა.შ.).
ჰიდაიათის უცხო ენებზე გამოცემული წიგნებია „მე ასე ვცხოვრობ“, „ჩვენ შევხვდებით სინათლეს“ (რუსულად), „მოლოდინი“, „შენს გარეშე“ (ქართულ ენაზე), „ხვალისთვის იმდენია“ (დაღესტურ ენაზე), „მთების სიმღერა“ (უზბეკურად) და ა.შ. ინტერესით მიიღეს მისი წიგნები. მისი ნაწარმოებები ითარგმნა ოცდაათზე მეტ ენაზე.
თარგმანები
რედაქტირებაჰიდიატის შემოქმედების ერთ-ერთ თვალსაჩინო მიმართულებად ითვლება მთარგმნელობითი საქმიანობა. წერდა ინგლისურ, რუსულ, ისლანდიურ, თურქულ, შოტლანდიურ, ქართულ და ა.შ. ხალხთა ლიტერატურიდან მის მიერ შექმნილი პოეზიის, პროზისა და დრამის მაგალითები ცალკე წიგნების, ანთოლოგიებისა და პერიოდული გამოცემების სახით გამოიცა XX საუკუნის 80-90-იან წლებში და დიდი ინტერესი გამოიწვია. მან აზერბაიჯანულ ენაზე თარგმნა უილიამ შექსპირის პიესა „ყველაფერი კარგია, რაც კარგად მთავრდება“, ჰარიეტ ბიჩერ სტოუს რომანი „ბიძია თომას ქოხი“, XIX საუკუნის ინგლისური და ისლანდიური პოეზიის ნიმუშები და მრავალი რუსი და სხვა ერის მწერლების ნაწარმოებები.
რესურსები ინტერნეტში
რედაქტირებასქოლიო
რედაქტირება- ↑ H.X.Orucovun Azərbaycan Respublikasının Qırğız Respublikasında fövqəladə və səlahiyyətli səfiri vəzifəsindən geri çağırılması haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı. ციტირების თარიღი: 2021-10-06
- ↑ Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı. ციტირების თარიღი: 2019-07-11
- ↑ Ermənistan azərbaycanlılarının tarixi coğrafiyası, Bakı, "Gənclik", 1995. səh.440. ISBN 5-8020-0852-0