ვიკიპედია

ჰარიეტ ბიჩერ სტოუ

ჰარიეტ ბიჩერ სტოუ (ინგლ. Harriet Beecher Stowe; დ. 14 ივნისი, 1811 — გ. 1 ივლისი, 1896) — ამერიკელი აბოლიციონისტი და მწერალი. მისმა რომანმა ბიძია თომას ქოხი (1852), რომელიც აღწერს აფრო-ამერიკელების მაშინდელ მონურ ცხოვრებას, ძალიან დიდი პოპულარობა და გავლენა ჰპოვა, როგორც ამერიკის შეერთებულ შტატებში, ასევე გაერთიანებულ სამეფოში. ამ რომანმა შტატების ჩრდილოეთ ნაწილში, ძალიან დიდი სტიმული მისცა მონობის წინააღმდეგ მებრძოლთა ძალებს, რამაც შტატების სამხრეთ ნაწილში საყოველთაო აღშფოთება გამოიწვია. მის კალამს ეკუთვნის 20-ზე მეტი წიგნი, რომელიც მოიცავს რომანებს, სამოგზაურო მემუარებს და სტატიებისა და წერილების კოლექციას.

ჰარიეტ ბიჩერ სტოუ
ინგლ. Harriet Beecher
დაბადების თარიღი 14 ივნისი, 1811(1811-06-14)[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [14] [15] [16]
დაბადების ადგილი ლიჩფილდი[17] [6] [18]
გარდაცვალების თარიღი 1 ივლისი, 1896(1896-07-01)[1] [2] [3] [4] [5] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [15] [16] (85 წლის)
გარდაცვალების ადგილი ჰარტფორდი[19]
დასაფლავებულია Phillips Academy Cemetery
საქმიანობა რომანისტი[17] , პოეტი, საბავშვო მწერალი, ნოველისტი, მწერალი[15] [20] [21] და abolitionist[22]
ენა ინგლისური ენა
მოქალაქეობა აშშ[6] [2]
ალმა-მატერი Hartford Female Seminary
ჟანრი რომანი და tale
Magnum opus ბიძია თომას ქოხი[17] , ბიძია თომას ქოხის გასაღები[17] , დრედი: წყეული ჭაობის ისტორია[17] და Still, Still with Thee
ჯილდოები ქალების ეროვნული დიდების დარბაზი[23] , კონექტიკუტის ქალების დიდების დარბაზი[24] , ოჰაიოს ქალთა დიდების დარბაზი[25] და Distinguished Americans series
მეუღლე კელვინ ელის სტოუ
შვილ(ებ)ი Charles Edward Stowe
ხელმოწერა
საიტი harrietbeecherstowecenter.org

ბიოგრაფია რედაქტირება

ჰარიეტ ელიზაბეტ ბიჩერი დაიბადა ლიჩფილდში 14 ივნისს, 1811 წელს.[26] ის 13-დან მეშვიდე შვილი იყო ოჯახში.[27] მისი მამა, განთქმული რელიგიური ლიდერი ლიმან ბიჩერი იყო, ხოლო დედა, როქსანა ფუტი, ასევე ღრმად რელიგიური ქალბატონი, რომელიც გარდაიცვალა მაშინ, როცა სტოუ მხოლოდ ხუთი წლის იყო. მისი და ეკატერინე ბიჩერი, იყო ცნობილი განმანათლებელი და მწერალი. მისი დედმამიშვილები იყვნენ ჰენრი ვორდ ბიჩერი, ჩარლზ ბიჩერი, და ედვარდ ბიჩერი.

ჰარიეტი ჩაირიცხა სემინარიაში (გოგონათა სკოლა), რომელსაც ხელმძღვანელობდა მისი და ეკატერინე, სადაც მიიღო ტრადიციულად „კაცების“ კლასიკური განათლება, რომელიც მოიცავდა ენებისა და მათემატიკის შესწავლას. მის კლასელთა შორის იყო სარა პ. ვილისი, რომელიც შემდგომში ფანი ფერნის ფსევდონიმით წერდა.[28] 21 წლის ასაკში იგი ცინცინატიში (ოჰაიო) გადავიდა მამასთან, რომელიც ლეინის თეოლოგიური სემინარიის პრეზიდენტი გამხდარიყო.

აქვე გაწევრიანდა ლიტერატურულ სალონსა და საზოგადოებრივ კლუბში, რომლის წევრებიც იყვნენ ბიჩერის დები, კაროლინ ლი ჰენცი, სალმონ პ. ჩეიზი, ემილი ბლექვილი და სხვ.[29] სწორედ ამ კლუბში გაიცნო მან მისი მომავალი მეუღლე კალვინ ელის სტოუ, სემინარიის პროფესორი. ისინი დაქორწინდნენ 1836 წლის 6 იანვარს.[30] კალვინი იყო მგზნებარე მოწინააღმდეგე მონობისა და სტოუები ერთად უწევდნენ დახმარებას რამდენიმე გაქცეულ მონებს, რომლებიც მიწისქვეშა რკინიგზაზე დროებით იყვნენ თავშეფარებულნი. მათ სულ 7 შვილი ეყოლათ, რომელთა შორისაც იყვნენ ტყუპი ქალიშვილები.

„ბიძია თომას ქოხი“ და სამოქალაქო ომი რედაქტირება

 
ჰარიეტ ბიჩერ სტოუ ახალგაზრდობაში, 1853.

1850 წელს, კონგრესმა გამოსცა კანონი გაქცეული მონების შესახებ, რომელიც კრძალავადა მათ დახმარებას. ამ დროს, იგი ოჯახთან ერთად უკვე გადასული იყო სახლში, რომელიც მდებარეობდა ბოუდინის კოლეჯის კამპუსში, სადაც მისი ქმარი მასწავლებლად მუშაობდა. 1850 წლის 9 მარტს, სტოუმ წერილი მისწერა გამალიელ ბეილის , რომელიც რედაქტორობდა ყოველკვირეულ ანტი-მონურ ჟურნალს „National Era“, სადაც იტყობინებოდა, რომ მონათა პრობლემების შესახებ აპირებდა წერას: „მე ვგრძნობ რომ დროა უკვე, როდესაც თუნდაც ქალს თუ ბავშვს, რომელსაც ერთი სიტყვის თქმა შეუძლია თავისუფლებისა და ჰუმანურობისთვის, ხამს რომ ილაპარაკოს... ვიმედოვნებ, თითოეული ქალი, რომელსაც შეუძლია წერა, აღარ გაჩუმდება.“[31] ცოტა ხნის შემდეგ, 1851 წლის ივნისში, როდესაც იგი 40 წლის იყო, მისი სტამბაში პირველად ჩაშვებული რომანის „ბიძია თომას ქოხის“ გამოქვეყნება სწორედ “National Era”-ში ხდებოდა. რომანის თავდაპირველი სათაური იყო "The Man That Was A Thing", თუმცა მალევე შეცვალა სათაურით "Life Among the Lowly".[26] რომანის ნაწყვეტები 1851 წლის 5 ივნისიდან 1852 წლის 1 აპრიალმდე ყოველკვირეულად ქვეყნდებოდა.[31] „ბიძია თომას ქოხი“ წიგნად 1852 წლის 20 მარტს დაიბეჭდა ჯონ პ. ჯუიტის მიერ, საწყისი ტირაჟით 5000 ეგზემპლარად.[32] თითოეული მისი ორი ტომი მოიცავდა სამ ილუსტრაციას და თავფურცელს, რომლის დიზაინიც ჰამატ ბილინგს ეკუთვნოდა.[33] წელიწადზე ნაკლებ დროში, წიგნის უპრეცედენტო სამასი ათასი ეგზემპლარი იქნა გაყიდული.[34] დეკემბრისთვის, როდესაც გაყიდვებმა იკლო, ჯუიტიმ წიგნი შემცირებულ ფასებში, თითოეული გამოცემა 37 1/2 ცენტად გამოსცა, რათა უფრო მეტ ადამიანს შესძლებოდა წიგნის შეძენა.[35] წიგნში მონების სიდუხჭირის ემოციურმა ასახვამ დიდი ყურადღება მიიპყრო მთელს ქვეყანაში. მან კიდევ უფრო გაამწვავა დებატები მონობის გაუქმების შესახებ და გამოიწვია მთელი რიგი წინააღმდეგობები სამხრეთში. წელიწადის განმავლობაში მარტო ბოსტონში 300 ბავშვს „ევა დაარქვეს. ამავე წელს, წიგნის მიხედვით ნიუ იორკში გაიხნსა წარმოდგენაც.[36] სამოქალაქო ომის დაწყების შემდეგ, სტოუ ვაშინგტონში გაემგზავრა, სადაც 1832 წლის 25 ნოემბერს პრეზიდენტ აბრაამ ლინკოლნს შეხვდა.[37] ლეგენდის მიხედვით, მასთან შეხვედრისას, პრეზიდენტი მას შემდეგი სიტყვებით მიესალმა: „ე.ი. თქვენ ბრძანდებით ის პატარა ქალბატონი, რომელმაც დაწერა ის წიგნი, რომელმაც დაიწყო ეს დიადი ომი.“[38] სინამდვილეში ამ შეხვედრის შესახებ, ცოტა რამ არის ცნობილი. სტოუს ქალიშვილი ჰატი წერდა: „ძალიან მხიარული იყო დრო, რომელსაც ჩვენ თეთრ სახლში ვატარებდით, გარწმუნებთ... მხოლოდ იმას ვიტყვი ახლა, რომ ძალიან სასაცილო იყო - და ჩვენ მუდამ მზად ვიყავით სულ გვეხარხარა.“[39] თვითონ სტოუს წერილი ქმრისადმი, თანამბრად ორაზროვანია: „ძალიან მხიარული ინტერვიუ მქონდა პრეზიდენტთან.“[39]

შემდგომი წლები რედაქტირება

1870 წელს, სტოუს ძმა ჰენრი ვორდ ბიჩერი, მეუღლის ღალატში დაადანაშაულეს, რაც ქვეყანაში სკანდალის მიზეზი გახდა. სტოუმ, ვერ აიტანა მისი ძმის მიმართ საზოგადოების მხირდან არსებული შემოტევები და ფლორიდაში გაიქცა, თუმცა ოჯახის წევრებს სთხოვდა გამოეგზავნათ მისთვის საგაზეთო მოხსენებები.[40] ამ საქმესთან დაკავშირებით, მიუხედავად ყველაფრისა, იგი ლოილაურად იყო კვლავ განწყობილი მისი ძმის მიმართ და სჯეროდა მისი უდანაშაულობა.[41]

ქალბატონი სტოუ იყო ჰარტფორდის ხელოვნების სკოლის ერთ-ერთი თანადამფუძნებელთაგანი, რომელიც შემდეგში ჰარტფორდის უნივერსიტეტის შემადგენელი ნაწილი გახდა. სტოუ გარდაიცვალა 1896 წლის 1 ივლისს, 85 წლის ასაკში ჰარტფორდში, კონექტიკუტი.

დაკრძალულია ფილიფსის აკადემიის ისტორიულ სასაფლაოზე, ანდოვერში, მასაჩუსეთსი.

მემკვიდრეობა რედაქტირება

 
ჰარიეტ ბიჩერ სტოუს სახლი ცინცინატიში, ოჰაიო.
 
ბრენდა პუტნამის მიერ შესრულებული ბიუსტი, დიდების დარბაზში.

ღირსშესანიშნაობები რედაქტირება

უამრავი ღირსშესანიშნაობანი არის მიძღვნილი ჰარიეტ ბიჩერ სტოუს ხსოვნაზე, რომლებიც ქვეყნის სხვადასსხვა ტერიტორიაზე მდებარეობენ, რომელთა შორისაა ოჰაიო, ფლორიდა, მეინი და კონექტიკუტი. ეს ღირსშესანიშნავი ტერიტორიები წარმოადგენენ სხვადასხვა პერიოდებს ბიჩერის ცხოვრებიდან, როგორიცაა მამამისის სახლი, სადაც იგი გაიზარდა და დაწერა მისი ყველაზე ცნობილი ნაწარმოები.

ჰარიეტ ბიჩერ სტოუს სახლი ცინცინატიში არის მისი მამის, ლიმან ბიჩერის ყოფილი სახლი, რომელიც ლეინის სემინარიის ყოფილ კამპუსში მდებარეობდა. ჰარიეტი აქ დაქორწინებამდე ცხოვრობდა. იგი საჯაროა და წარმოადგენს ისტორიულ და კულტურულ ტერიტორიას, რომელიც ეხება ჰარიეტ ბიჩერის აქ ცხოვრებას, ლეინის სემინარიას და მიწისქვეშა რკინიგზას. ტერიტორია ასევე წარმოადგენს აფრო-ამერიკელების ისტორიის ნაწილს.[42] ჰარიეტ ბიჩერ სტოუს სახლი ბრუნსვიკში არის ადგილი, სადაც მან „ბიძია თომას ქოხი“ დაწერა. მისი ქმარი თეოლოგიას ასწავლიდა ბოუდინის კოლეჯის მახლობლად და ის ხშირად იწვევდა კოლეჯის სტუდენტებს, რომელთაც უკითხავდა და მათთან ერთად განიხილავდა ნაწარმოების თავებს პუბლიკაციამდე. ამ სტუდენტებს შორის იყო სამოქალაქო ომის მომავალი გენერალი, ჯოშუა ჩემბერლენი, რომელმაც შემდეგში ამ ომის გარემოება აღწერა.

2001 წელს ბოუდინის კოლეჯმა ეს სახლი, მასზე ახლად მიშენებულ შენობასთან ერთად შეისყიდა და გამოყო მნიშვნელოვანი თანხა ამ სახლის რესტავრაციისთვის. იგი საზოგაოებისთვის არ არის ღია.

ნაწარმოებების არასრული სია რედაქტირება

როგორც კრისტოფერ კროუფილდი რედაქტირება

  • House and Home Papers (1865)
  • Little Foxes (1866)

იხილეთ აგრეთვე რედაქტირება

რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება

 
 

სქოლიო რედაქტირება

  1. ↑ 1.0 1.1 Bibliothèque nationale de France BnF authorities: პლატფორმა ღია მონაცემები — 2011.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3.0 3.1 SNAC — 2010.
  4. ↑ 4.0 4.1 ბროდვეის ინტერნეტ მონაცემთა ბაზა — 2000.
  5. ↑ 5.0 5.1 IMSLP — 2006.
  6. ↑ 6.0 6.1 6.2 http://web.archive.org/web/20170323042012/http://jeugdliteratuur.org/auteurs/harriet-beecherstowe
  7. ↑ 7.0 7.1 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  8. ↑ 8.0 8.1 filmportal.de — 2005.
  9. ↑ 9.0 9.1 FemBio database
  10. ↑ 10.0 10.1 BD Gest'
  11. ↑ 11.0 11.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
  12. ↑ 12.0 12.1 Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
  13. ↑ 13.0 13.1 GeneaStar
  14. ↑ Babelio — 2007.
  15. ↑ 15.0 15.1 15.2 The Fine Art Archive — 2003.
  16. ↑ 16.0 16.1 ПроДетЛит — 2019.
  17. ↑ 17.0 17.1 17.2 17.3 17.4 Blain V., Grundy I., Clements P. The Feminist Companion to Literature in English: Women Writers from the Middle Ages to the Present — 1990. — P. 1036.
  18. ↑ https://en.wikisource.org/wiki/Woman_of_the_Century/Harriet_Beecher_Stowe
  19. ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #118618784 // ინტეგრირებული ნორმატიული ფაილი — 2012—2016.
  20. ↑ American Women Writers: A Critical Reference Guide from Colonial Times to the Present — 1979.
  21. ↑ Library of the World's Best Literature / C. D. Warner — 1897.
  22. ↑ https://ohiohistorycentral.org/w/Harriet_B._Stowe
  23. ↑ https://www.womenofthehall.org/inductee/harriet-beecher-stowe/
  24. ↑ https://www.cwhf.org/inductees/harriet-beecher-stowe
  25. ↑ https://www.ohiohistory.org/research/archives-library/state-archives/ohio-womens-hall-of-fame/
  26. ↑ 26.0 26.1 McFarland, Philip. Loves of Harriet Beecher Stowe. New York: Grove Press, 2007: 112. ISBN 978-0-8021-4390-7
  27. ↑ Hedrick, Joan (1994). Harriet Beecher Stowe: a Life. Oxford University Press, გვ. 6. ISBN 0-19-506639-1. ციტირების თარიღი: 30-Jun-2011. 
  28. ↑ Warren, Joyce W. Fanny Fern: An Independent Woman. New Brunswick, NJ: Rutgers University Press, 1992: 21. ISBN 0-8135-1763-X
  29. ↑ Tonkovic, Nicole. Domesticity with a difference: The Nonfiction of Catharine Beecher, Sarah J. Hale, Fanny Fern, and Margaret Fuller. University Press of Mississippi, 1997: 12. ISBN 0-87805-993-8
  30. ↑ McFarland, Philip. Loves of Harriet Beecher Stowe. New York: Grove Press, 2007: 21. ISBN 978-0-8021-4390-7
  31. ↑ 31.0 31.1 Hedrick, Joan D. Harriet Beecher Stowe: A Life. New York: Oxford University Press, 1995: 208. ISBN 9780195096392208
  32. ↑ McFarland, Philip. Loves of Harriet Beecher Stowe. New York: Grove Press, 2007: 80–81. ISBN 978-0-8021-4390-7
  33. ↑ Parfait, Claire. The Publishing History of Uncle Tom's Cabin, 1852–2002. Ashgate Publishing, Ltd., 2007: 71–72. ISBN 978-0-7546-5514-5
  34. ↑ Morgan, Jo-Ann. Uncle Tom's Cabin As Visual Culture. University of Missouri Press, 2007: 136–137. ISBN 978-0-8262-1715-8
  35. ↑ Parfait, Claire. The Publishing History of Uncle Tom's Cabin, 1852–2002. Ashgate Publishing, Ltd., 2007: 78. ISBN 978-0-7546-5514-5
  36. ↑ Morgan, Jo-Ann. Uncle Tom's Cabin As Visual Culture. University of Missouri Press, 2007: 137. ISBN 978-0-8262-1715-8
  37. ↑ McFarland, Philip. Loves of Harriet Beecher Stowe. New York: Grove Press, 2007: 163. ISBN 978-0-8021-4390-7
  38. ↑ Bennett, William John. America: From the Age of Discovery to a World at War, 1492-1914. Thomas Nelson Inc, 2006: 284. ISBN 978-1-59555-055-2
  39. ↑ 39.0 39.1 Hedrick, Joan D. Harriet Beecher Stowe: A Life. New York: Oxford University Press, 1995: 306. ISBN 9780195096392208
  40. ↑ Applegate, Debby. The Most Famous Man in America: The Biography of Henry Ward Beecher. New York: Three Leaves Press, 2006: 444. ISBN 978-0-385-51397-5
  41. ↑ McFarland, Philip. Loves of Harriet Beecher Stowe. New York: Grove Press, 2007: 270. ISBN 978-0-8021-4390-7
  42. ↑ Stowe House. ohiohistory.org. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2007-07-17. ციტირების თარიღი: 2009-07-27.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ჰარიეტ_ბიჩერ_სტოუ&oldid=4635755“-დან