ქსენონის ტეტროქსიდი

ქსენონის ტეტროქსიდიარაორგანული ნაერთი. შედგება ქსენონისა და ჟანგბადისგან. მისი ქიმიური ფორმულაა . არის ყვითელი, კრისტალური, მყარი ნივთიერება, რომელიც სტაბილურია −35.9 °C-ის ქვემოთ. ამ ტემპერატურის ზემოთ ქსენონის ტეტროქსიდი ფეთქდება და გამოიყოფა ქსენონი და ჟანგბადი (O2).[2][3].

ქსენონის ტეტროქსიდი
ქსენონის ტეტროქსიდი: ქიმიური ფორმულა
ქსენონის ტეტროქსიდი: მოლეკულის ხედი
ზოგადი
სისტემური სახელწოდებაქსენონის ტეტრაოქსიდი; ქსენონ(VIII) ოქსიდი
ტრადიციული სახელწოდებაქსენონის ტეტროქსიდი
ქიმიური ფორმულა
მოლური მასა195.29 /მოლი
თერმული თვისებები
დნობის ტემპერატურა−35.9 °C
დუღილის ტემპერატურა0[1] °C
სტრუქტურა
კოორდინაციული გეომეტრია ტეტრაედრული
დიპოლური მომენტი

ნაერთში ქსენონის რვავე ვალენტური ელექტრონი მონაწილეობს და მისი ჟანგვის რიცხვი არის +8. ჟანგბადი ერთადერთი ელემენტია, რომელსაც შეუძლია ქსენონი მის უმაღლეს ჟანგვის მდგომარეობამდე დაჟანგოს. მაგალითისთვის, ფთორს ქსენონის დაჟანგვა მხოლოდ ქსენონის ჰექსაფტორიდამდე (XeF6; +6 ჟანგვის ხარისხამდე) შეუძლია.

რეაქციები

რედაქტირება

−35.9 °C-ზე ზევით ქსენონის ტეტროქსიდი ხდება ფეთქებადი ნივთიერება. აფეთქებისას გამოიყოფა აირადი ქსენონი და ჟანგბადი:

XeO4 → Xe + 2 O2

წყალში გახსნისას ქსენონის ტეტროქსიდი წარმოქმნის პერსენატის მჟავას, ტუტე ლითონებთად კი — პერქსენატის მარილებს:

XeO4 + 2 H2O → H4XeO6
XeO4 + 4 NaOH → Na4XeO6 + 2 H2O

ქსენონის ტეტროქსიდი რეაქციაში შედის ქსენონის ჰექსაფტორიდთან და მიიღება ქსენონის ჟანგბადფთორიდები:

XeO4 + XeF6 → XeOF4 + XeO3F2
XeO4 + 2XeF6 → XeO2F4 + 2 XeOF4

ყველა სახის სინთეზი იწყება პერქსენატებიდან:

2 HXeO4 + 2 OH → XeO64− + Xe + O2 + 2 H2O

სხვა ხერხით დაჟანგვა შესაძლებელია პერქსენატის ოზონაციით ხსნარში:

HXeO4 + O3 + 3 OH → XeO64− + O2 + 2 H2O

ბარიუმის პერქსენატი რეაქციაში შედის გოგირდმჟავასთან და მიიღება ბერქსენატის მჟავა, მჟავა რადგან არასტაბილურია განიცდის დეჰიდრატაციას დამიიღება ქსენონის ტეტროქსიდი და გამოიყოფა წყალი.[4]

Ba2XeO6 + 2 H2SO4 → 2 BaSO4 + H4XeO6
H4XeO6 → 2 H2O + XeO4

იხილეთ აგრეთვე

რედაქტირება
  1. Lide, David R. (1998). Handbook of Chemistry and Physics (87 ed.). Boca Raton, Florida: CRC Press. p. 494. ISBN 0-8493-0594-2.
  2. H.Selig , J. G. Malm , H. H. Claassen , C. L. Chernick , J. L. Huston (1964). „Xenon tetroxide -Preparation + Some Properties“. Science. 143 (3612): 1322–3. doi:10.1126/science.143.3612.1322. JSTOR 1713238. PMID 17799234.CS1-ის მხარდაჭერა: მრავალი სახელი: ავტორების სია (link)
  3. J. L. Huston; M. H. Studier; E.N. Sloth (1964). „Xenon tetroxide - Mass Spectrum“. Science. 143 (3611): 1162–3. doi:10.1126/science.143.3611.1161-a. JSTOR 1712675. PMID 17833897.
  4. (1997) Chemistry of the Elements, 2nd, Elsevier, გვ. 901. ISBN 9780080501093.