აფიქსი

აფიქსი — სიტყვის შემადგენელი ელემენტი (მორფემა), რომელიც დაერთვის ფუძეს და ცვლის სიტყვის გრამატიკულ ან ლექსიკურ მნიშვნელობას. აფიქსმა შეიძლება ახალი სიტყვა წარმოქმნას (შე-კეთება) ან მოახდინოს ფლექსია (მაგალითად ფანქრ-ებ-ი).

აფიქსი გაირჩევა მდებარეობის ადგილის და დანიშნულების მიხედვით.

• ადგილის მიხედვით პრეფიქსია (წინსართი) თუ მარტივ ფუძეს წინ უსწრებს (ვ-წერ);
• ინფიქსია, თუ მარტივი ფუძის შიგნით მოექცა (ძ-ვ-რა, ფუძე არის ძარ).
• სუფიქსია, თუ ძირის შემდგომ მოდის (წერ-ილ-ი -> წერ ძირია, ილ სუფიქსი ხოლო კიდურა ი სახელობითი ბრუნვის ნიშანი).

დანიშნულების მიხედვით განსხვავდება: სინტაქსური ურთიერთობის მარეგულირებელი და ფუძის მნიშვნელობის შემცვლელი ანუ მაწარმოებელი აფიქსი. სინტაქსური ურთიერთობის მაჩვენებელია ბრუნვის (არსებით სახელებში), პირის (ზმნაში) და სხვა ნიშნები.

აფიქსი, როგორც სიტყვის ნაწილი, უპირისპირდება მარტივ ფუძეს ფუნქციის მიხედვით: ფუძეს მნიშვნელობა აქვს უაფიქსოდაც (კაც-, სახლ-, გზა- ...), აფიქსი კი ფუძეს საჭიროებს რომ თავისი დანიშნულება ცხადყოს.

აფიქსი, როგორც დამოუკიდებელ მნიშვნელობას მოკლებული ელემენტი, განსხვავდება ნაწილაკისაგან.

იხილეთ აგრეთვე

• აგლუტინაცია