ფეოდალიზმი
ფეოდალიზმი (ფრანგ. féodalisme) — კაპიტალიზმამდე არსებული საზოგადოებრივი წყობილება, რომლის დროსაც ფეოდალს მთლიანად ეკუთვნის წარმოების საშუალებები და არასრულად ეკუთვნიან მიწათმოქმედი ყმა გლეხები. ფეოდალის უფლება, ეწოდებოდა უფლებას — განახორციელოს სახელმწიფო მმართველობა თავის ტერიტორიაზე.
ფეოდალიზმი საქართველოში
რედაქტირებაფეოდალური წყობილების ჩამოყალიბებისათვის საქართველოში ნიადაგი მზადდებოდა უკვე ანტიკურ ხანაში, აქ არსებულ ადრინდელ კლასობრივ სახელმწიფოებრივ წარმონაქმნებში. თავისუფალი მეომარ-მიწისმოქმედთა მასა („ერი“) ანტიკური ხანის იბერიაში განიცდიდა სოციალურ-ეკონომიკურ დიფერენციას — ხდებოდა ცალკეული გვარების აღზევება, ხოლო სხვათა დამცრობა-დაკნინება. სამეფო საგვარეულოს, სამხედრო და სამოხელეო არისტოკრატიას თანდათან ყველა პირობა ექმნებოდა მომავალ ფეოდალურ არისტოკრატიაში გადაზრდისათვის.
ახალ წელთაღრიცხვის პირველ საუკუნეებში, როდესაც წარმატებული ომების შედეგად ქვეყანას დიდძალი ნადავლი და ტყვეები შემოემატა, საზოგადოების ზედაფენა კიდევ უფრო გაძლიერდა და გამდიდრდა. ამასთან ერთად განუწყვეტელ ლაშქრობებში მონაწილეობა მძიმე ტვირთად აწვებოდა რიგით თავისუფლებს და არყევდა მათ ისედაც არამყარ ეკონომიურ მდგომარეობას, აღრმავებდა დიფერენციაციას. მიწისმოქმედების შრომის შეთავსება მეომრის მოვალეობასთან სულ უფრო და უფრო მძიმდებოდა. ლაშქრობებში მონაწილეობის მიღება შეძლებულიი მეთემეების პრივილეგიად იქცა, ამ გზით ყალიბდებოდა მხედრების წოდება. ასე თანდათანობით შეიქმნა, ერთის მხრით, „აზნაურთა“ სამხედრო წოდება და მეორე მხრით, დამცრობილ თავისუფალთა, „წვრილი ერის“ მასა. „აზნაური“ მთელი პრივილეგიური წოდების ზოგად სახელად იქცა. მის უმაღლეს ფენას „ერისთავები“ ქმნიდნენ, რომლებიც ცდილობდნენ თავიანთ სამართავ ოლქებში სრულუფლებიანი ხელისუფლები გამხდარიყვნენ. ამრიგად, ანტიკურიდან შუა საუკუნეებში გარდამავალ ეპოქაში ქართლში (აღმოსავლეთ და სამხრეთ საქართველო) სოციალური ურთიერთობათა სისტემამ განიცადა ტრანსფორმაცია — იგი ფეოდალურ ურთიერთობაში გადაიზარდა. პრივილეგიური წოდება ნაწილობრივ უკვე ანტიკურ ხანაში იმტკიცებდა საკუთრების უფლებას ძირითად საწარმოო საშუალებაზე — მიწაზე და პირად ეკონომიურ და პოლიტიკურ დამოკიდებულებაში აბამდა მწარმოებელთა მასას.
იხილეთ აგრეთვე
რედაქტირებალიტერატურა
რედაქტირება- Bloch, Marc, Feudal Society. Tr. L.A. Manyon. Two volumes. Chicago: University of Chicago Press, 1961 ISBN 0-226-05979-0
- Brown, Elizabeth, 'The Tyranny of a Construct: Feudalism and Historians of Medieval Europe', American Historical Review, 79 (1974), pp. 1063–8.
- Cantor, Norman F., Inventing the Middle Ages: The Lives, Works, and Ideas of the Great Medievalists of the Twentieth century. Quill, 1991.
- Ganshof, François Louis (1952). Feudalism. London; New York: Longmans, Green. ISBN 0-8020-7158-9.
- Guerreau, Alain, L'avenir d'un passé incertain. Paris: Le Seuil, 2001. (Complete history of the meaning of the term.)
- Poly, Jean-Pierre and Bournazel, Eric, The Feudal Transformation, 900–1200., Tr. Caroline Higgitt. New York and London: Holmes and Meier, 1991.
- Reynolds, Susan, Fiefs and Vassals: The Medieval Evidence Reinterpreted. Oxford: Oxford University Press, 1994 ISBN 0-19-820648-8
რესურსები ინტერნეტში
რედაქტირება
- "Feudalism".
- "Feudalism?" დაარქივებული 2014-10-18 საიტზე Wayback Machine. .
- Medieval Feudalism დაარქივებული 2012-02-09 საიტზე Wayback Machine. .
- "The Problem of Feudalism: An Historiographical Essay".
