ფელიქს სავარი
ფელიქს სავარი (ფრანგ. Félix Savart; დ. 30 ივნისი, 1791, მეზიერ — გ. 16 მარტი, 1841, პარიზი) — ფრანგი ფიზიკოსი. იგი ცნობილია თავისი სამეცნიერო კვლევებით, ძირითადად აკუსტიკის დარგში.
| ფელიქს სავარი | |
|---|---|
| ფრანგ. Félix Savart | |
 | |
| დაბ. თარიღი | 30 ივნისი, 1791[1] [2] [3] [4] [5] |
| დაბ. ადგილი | შარლევილ-მეზიერი |
| გარდ. თარიღი | 16 მარტი, 1841[1] [2] [3] [4] [5] (49 წლის) |
| გარდ. ადგილი | პარიზი |
| დასაფლავებულია | პერ-ლაშეზის სასაფლაო |
| მოქალაქეობა | საფრანგეთი |
| საქმიანობა | ფიზიკოსი, პროფესორი[6] , ინჟინერი და ექიმი |
| მუშაობის ადგილი | საფრანგეთის კოლეჯი[6] |
| ალმა-მატერი | საფრანგეთის კოლეჯი |
| ჯილდოები | სამეფო საზოგადოების უცხოელი წევრი[7] |
ბიოგრაფია რედაქტირება
1816 წლიდან მუშაობდა ექიმად სტრასბურგში, შემდეგ ფიზიკის მასწავლებლად პარიზის კერძო საგანმანათლებლო დაწესებულებაში და ბოლოს კოლეჯ დე ფრანსის ფიზიკური კაბინეტის კონსერვატორად.
ფიზიკის სახელმძღვანელოებში მოხსენიებულია სავარის გადაცემათა ბორბალი, რომელიც ემსახურება ხმოვანი სხეულის ვიბრაციების რაოდენობის განსაზღვრას, ასევე მარტივი მოწყობილობა კვანძებისა და ანტიკვანძების პოზიციების საძიებლად ხმოვან მილებში; იგი შედგება ხის რგოლზე გადაჭიმული გარსისგან, რომელზედაც ქვიშა ასხამენ და რომელიც ძაფებზე ეშვება ვერტიკალურ მილში.
მისი ექსპერიმენტები ძირითადად მიმართული იყო სხვადასხვა სხეულებში რეზონანსისა და ბგერის ვიბრაციის გადაცემის პირობების შესწავლას. ამ ექსპერიმენტებისა და თეორიული მოსაზრებების საფუძველზე მან შექმნა სპეციალური ფორმის ვიოლინო, რომელიც, თუმცა, გამოყენება არ ჰპოვა მუსიკაში. ვიოლინო, რომელიც აშენდა მისი პრინციპების მიხედვით, კუბოს ყუთის სახით და მოიპოვა გარკვეული თანხმობაც კი პარიზის აკადემიის კომისიის მხრიდან, არ უბიძგა ვიოლინოს მწარმოებლებს უარი ეთქვათ ძველი იტალიელი ოსტატების მიბაძვაზე და მათი ინსტრუმენტები სავარის თეორიაზე აეგოთ. პრინციპები. მიუძღვნა ცალკე ნაშრომი ("Mémoire relatif à la construction des instruments a cordes et à archet", 1819).
გარდა ამისა, სავარდმა დიდი დრო დაუთმო ტონების მოსმენის საზღვრების საკითხს. ექსპერიმენტების შედეგად მან აღმოაჩინა, რომ წამში 30000 ვიბრაციის ტონი თითქმის ყველას ესმის; 33000 რხევა წამში უკვე რამდენიმეს ისმის. უფრო მეტიც, ტონები, რომელთა ვიბრაცია აღემატება 16000 ვიბრაციას წამში, ყურით აღარ გამოირჩევიან ერთმანეთისგან და ამიტომ ვერ გამოიყენებენ მუსიკაში. სავარმა მოსმენის ზედა ზღვარი 96 000 რხევად წამში მიიჩნია (სხვებმა ეს ზღვარი 80 000 და 70 000 რხევადაც კი დაადგინეს). ქვედა ზღვრისთვის მან 14-16 რხევა აიღო.
მან ჩაატარა კვლევა მილების ხმაზე, რომლებშიც ალი შემოდის ან საიდანაც სითხის თხელი ჭავლი მოედინება. მონაწილეობა მიიღო ბიოტის ექსპერიმენტებში ელექტრული დენისა და მაგნიტური ველის ურთიერთქმედების შესასწავლად; ამ ექსპერიმენტების შედეგი იყო ბიო-სავარის კანონის დამკვიდრება.
მიუხედავად იმისა, რომ სავარს განსაკუთრებული წვლილი არ მიუძღვის მეცნიერებაში, მისი მრავალრიცხოვანი და გენიალური კვლევების წყალობით, მისი სახელი საკმაოდ მნიშვნელოვანი და დამსახურებული პოპულარობით სარგებლობს.
გარდაიცვალა პარიზში 1841 წლის 16 მარტს.
ლიტერატურა რედაქტირება
- Архив по истории математики Мактьютор
- Félix Savart // Энциклопедия Брокгауз (нем.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
- Савар, Феликс // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
- Витачек E. P. Очерки по истории изготовления смычковых инструментов, под ред. Б. В. Доброхотова, М., 1964.
- Розенбергер Ф. История физика. ОНТИ Государственное технико-теоретическое издательство: Москва-Ленинград, 1934.
- Храмов Ю. А. Савар Феликс (Savart Felix) // Физики : Биографический справочник / Под ред. А. И. Ахиезера. — Изд. 2-
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ 2.0 2.1 MacTutor History of Mathematics archive — 1994.
- ↑ 3.0 3.1 SNAC — 2010.
- ↑ 4.0 4.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
- ↑ 5.0 5.1 Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija — LZMK, 1999. — 9272 გვრ. — ISBN 978-953-6036-31-8
- ↑ 6.0 6.1 კოლეჟ-დე-ფრანსის პროფესორების სია
- ↑ https://catalogues.royalsociety.org/CalmView/Record.aspx?src=CalmView.Persons&id=NA1403&pos=1