ტერეკი
ამ სტატიას ან სექციას ვიკიფიცირება სჭირდება ქართული ვიკიპედიის ხარისხის სტანდარტების დასაკმაყოფილებლად. იმ შემთხვევაში, თუ არ იცით, თუ რა არის ვიკიფიცირება, იხ. დახმარების გვერდი. სასურველია ამის შესახებ აცნობოთ იმ მომხმარებლებსაც, რომელთაც მნიშვნელოვანი წვლილი მიუძღვით სტატიის შექმნაში. გამოიყენეთ: {{subst:ვიკიფიცირება/info|ტერეკი}} |
ტერეკი (ყაბ. Тэрч къалэ) — რუსეთის ფედერაცია, ყაბარდო-ბალყარეთის ტერიტორიაზე მდებარე ქალაქი. ტერეკის რეგიონის ადმინისტრაციული ცენტრია. ქალაქის წრე მოიცავს მხოლოდ ერთ დასახლებას[1].
ისტორია რედაქტირება
თერეკის დაარსების თარიღად ითვლება 1876 წელი, როდესაც დაინიშნა ახალი სარკინიგზო სადგური მურთაზოვა. ახალი სადგური ჩამოყალიბდა მურთაზოველთა ყაბარდოელი დიდებულების მიწებზე, რომლის საპატივცემულოდ მიიღო სახელი ამ სადგურმა. იმ დროს სადგურის თანამშრომლები მხოლოდ სამ საცხოვრებელ კორპუსში მდებარეობდნენ. წლების განმავლობაში, სადგურის ირგვლივ დაიწყეს სხვა საცხოვრებელი და კომუნალური ნაგებობები, ისევე როგორც მცირე ზომის კერძო დაწესებულებები.
1920 წელს გაიმართა მცირე ყაბარდას საბჭოთა კავშირის საოლქო კონგრესი. შეხვედრის შედეგების მიხედვით, გადაწყდა, რომ ახალი სადგურის აშენება სადგურთან ახლოს უნდა ყოფილიყო. შემუშავებული გეგმის თანახმად, ახალი დასახლება პატარა ყაბარდას საოლქო ცენტრი უნდა გამხდარიყო. შემდეგ საოლქო კონგრესმა ახალი დასახლებისთვის შეარჩია სახელი ტერეკი.
თავდაპირველად, ამ დასახლებას უნდა შეენარჩუნებინა სახელი მურთაზოვი. მაგრამ საბჭოთა ხელისუფლების მიერ გატარებული პოლიტიკის გამო ყაბარდოული დასახლებები შეცვალეს და თავიანთი პრინცი და კეთილშობილური ოჯახების სახელები შეარქვეს. ახალ დასახლებას მდინარე ტერეკი ერქვა, რომლის მარჯვენა სანაპიროზე მდებარეობს დასახლებული პუნქტები[2].
1935 წელს ტერეკს მიენიჭა ურბანული ტიპის დასახლების სტატუსი. 1945 წელს კი, სამუშაო სოფლის სტატუსი.
მეორე მსოფლიო ომის ბოლოს, სოფელი დაიპყრო გერმანიის ჯარებმა რამდენიმე კვირის განმავლობაში.
გეოგრაფია რედაქტირება
ქალაქი ტერეკი მდებარეობს ტერეკის რეგიონის დასავლეთით, მდინარე ტერეკის მარჯვენა სანაპიროზე. რესპუბლიკის დედაქალაქი ნალჩიკის აღმოსავლეთით, 53 კმ-ით მოშორებით მდებარეობს. ქალაქი გადაჭიმულია 12 კმ-ზე. ქალაქის სიგრძე ჩრდილოეთიდან სამხრეთისაკენ არის 5 კმ, ხოლო დასავლეთიდან 3 კმ.
მას ესაზღვრება შემდეგი დასახლებები: ჩრდილოეთით არიკი, აღმოსავლეთში დეკისკოი, დასავლეთით ინტერნაციონალნოე და ალექსანდროვსკაიაში.
ქალაქი მდებარეობს რესპუბლიკის მთისწინეთის ზონაში, ყაბარდის დაბლობში. ტერიტორია მოიცავს შედარებით ბრტყელ ადგილს, დასავლეთ და ჩრდილოეთის მრგვალი გორაკებით. ქალაქში საშუალო სიმაღლე ზღვის დონიდან 254 მეტრია.
ჰიდროგრაფიული ქსელი წარმოდგენილია მდინარე ტერეკით. მდინარის ხეობა გარშემორტყმულია მკვრივი მდინარის ტყეებით. მას აქვს მცირე არხები რეგიონში სასოფლო-სამეურნეო მიწის მორწყვისთვის. ქალაქის ჩრდილოეთით ტყეებია.
კლიმატი ნოტიო და რბილია და აქვს მაგარი ზამთარი. საშუალო წლიური ტემპერატურა მერყეობს +10.5 °C, ივლისში - +22.5 °C, ხოლო იანვარში - -2.0 °C. ჰაერის საშუალო ტემპერატურა ყოველდღიური ზამთარში -5 °C-დან +10 °C და ზაფხულში +16 °C-დან +30 °C-მდე. ზამთარში, მინიმალური ტემპერატურა იშვიათად -12 °C-ზე დაბალია, ხოლო ზაფხულში მაქსიმალური ტემპერატურა აღწევს +35 °C- მდე. საშუალო წლიური წვიმა დაახლოებით 650 მმ-ია. წვიმის უმეტესობა აპრილ-ივნისში მოდის. მთავარი ქარი: აღმოსავლეთი და ჩრდილო – დასავლეთით ქრის.
მოსახლეობა რედაქტირება
- ურბანიზაცია
2019 წლის 1 იანვრის მონაცემებით რუსეთის 1115 ქალაქს შორის მოსახლეობით 679-ე ადგილზეა. მოსახლეობის სიმჭიდროვე 1624.5 ადამიანი / კმ².
- ეროვნული შემადგენლობა
2010 წლის რუსულ აღწერის თანახმად, მოცემულია შემდეგი ინფორმაცია რეგიონის ეროვნული შემადგენლობის შესახებ[3]:
| ხალხი | რაოდენობა, . |
მთლიანი მოსახლეობის თანაფარდობა, % |
|---|---|---|
| ყაბარდოები | 16 400 | 85,6 % |
| რუსები | 1 917 | 10,0 % |
| ოსები | 219 | 1,1 % |
| სხვები | 634 | 3,3 % |
| საერთო | 19 170 | 100,00 % |
- სქესის შემადგენლობა
2010 წლის რუსული აღწერის ინფორმაცია[4]:
| ასაკი | კაცები, ასაკი. |
ქალები, ასაკი. |
საერთო ასაკი. |
საერთო მოსახლეობის თანაფარდობა, % |
|---|---|---|---|---|
| 0 — 14 წელი | 1 743 | 1 765 | 3 508 | 18,3 % |
| 15 — 59 წელი | 6 107 | 6 993 | 13 100 | 68,3 % |
| 60 წლის ზემოთ | 908 | 1 654 | 2 562 | 13,4 % |
| საერთო | 8 758 | 10 412 | 19 170 | 100,0 % |
კაცები— 8 758 ადამიანი. (45,7 %). ქალები — 10 412 ადამიანი. (54,3 %)[5].
მოსახლეობის საშუალო ასაკი — 35,5 წელი. მამაკაცთა საშუალო ასაკი — 33,6 წელი. საშუალო ასაკი ქალებში — 37,0 წელი.
ჯანმრთელობისთვის რედაქტირება
- რაიონის საავადმყოფო - პანაგოვას ქ. #110.
- საოლქო პოლიკლინიკა - ფანზიევის ქ. #8.
- უბნის სტომატოლოგიური ცენტრი - ლენინის ქ. #22.
- ლაბორატორიული დიაგნოსტიკის ცენტრი - ლენინის ქ. #53.
რელიგია რედაქტირება
ქალაქში 4 მეჩეთია[6] :
- «სამოთხე» - გოგოლის ქ. #19.
- "ისლამი" - პერვოის ქ. #6.
- «რამაზანი» - კიროვის ქუჩა, #162.
- "თაჰიდი" - პუშკინის ქ. #125.
კულტურა რედაქტირება
- მუზეუმი, რომელიც ეძღვნება რეგიონის ისტორიასა და კულტურას - პატარა კაბარეში.
- რეგიონის კულტურის სახლი.
- რეგიონის ბიბლიოთეკა.
- კულტურის საქალაქო სასახლე.
- სპორტული და ფიტნეს კომპლექსები.
ინტერნეტ რესურსები რედაქტირება
- Городское поселение Терек დაარქივებული 2016-03-04 საიტზე Wayback Machine.
- Терек — город алмазников
- Код ОКТМО დაარქივებული 2019-10-22 საიტზე Wayback Machine.
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ Закон Кабардино-Балкарской Республики от 27 февраля 2005 года N 13-РЗ «О статусе и границах муниципальных образований в Кабардино-Балкарской Республике»
- ↑ Город Терек. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2014-02-03. ციტირების თარიღი: 2019-10-28.
- ↑ Том4. Таблица 4. Национальный состав РСОА по муниципальным образованиям по переписи 2010 года. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2013-08-19.
- ↑ Том 1. Таблица 2.2 Население КБР по возрастным группам и полу. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2018-10-01. ციტირების თარიღი: 2019-05-09.
- ↑ Численность населения КБР по итогам Всероссийской переписи населения 2010 года. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-06-24. ციტირების თარიღი: 2016-10-23.
- ↑ Религиозные организации на территории Терского района. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-05-18. ციტირების თარიღი: 2019-10-28.