სომხური მუსიკა
სომხური მუსიკა — სომხური კულტურის ერთ-ერთი განუყოფელი ნაწილი. სომხური მუსიკას მრავალსაუკუნოვანი ისტორია აქვს. ჯერ კიდევ უძველეს დროში ჩამოყალიბდა სომხური მუსიკალური ხელოვნების ძირითადი მიმართულებები — საგლეხო, საკულტო; ჰუსანების მუსიკალური ხელოვნება. ქრისტიანობის მიღების შემდეგ განვითარებას იწვევს სასულიერო მუსიკა (სომხური ლიტურგია). VIII - IX სს.-ში სომხებმა შექმნეს სანოტო დამწერლობის ორიგინალური სისტემა, ე. წ. ხაზები, რომელიც დღემდე გაუშიფრავია. შუა საუკუნეებში კვლავ ვითარდება სომხური საეკლესიო (ფსალმუნები, შარაკანები) და ხალხური მუსიკა (შრომის, საწესჩვეულებო, სატრფიალო სიმღერები). XVII - XVIII საუკუნეების მიჯნაზე აღმოცენდა სომხური აშუღური ხელოვნება (თვალაჩინო მაგალითია საიათნოვა). XIX ს-იდნ იწყება სომხური მრავალხმიანი მუსიკის განვითარება. ასპარეზზე გამოდიან პროფესიონალი კომპოზიტორები და მუსიკალური დასები, ინერგება კომპოზიციის ევროპული ტექნიკა. იწყება ხალხური მუსიკის ჩაწერა და დამუშავება. 1868 წელს ტ. ჩახაჭიანი ქმნის პირველ სომხურ ოპერას „არშაკ II“.
სომხური მუსიკის განვითარებაში ახალ ეტაპს წარმოადგენს კომიტასის შემოქმედება. მან ხალხური მუსიკის დამუშავების საფუძველზე შექმნა მრავალი საგუნდო ნაწარმოები. XX საუკუნის დასაწყისში აღმოცენდა სომხური სიმფონიური მუსიკა. სომხური საბჭოთა მუსიკა ჩამოყალიბდა სომხური ხალხური მუსიკის, კლასიკოსთა შემოქმედებისა და მსოფლიო მუსიკის ხელოვნების საფუძველზე. 1960 - 70-იან წლებში შეიქმნა სიმფონიური ჟანრის მრავალი ნაწარმოები, აგრეთვე საოპერო და საბალეტო მუსიკა. 1933 წელს დაარსდა სომეხ კომპოზიტორთა კავშირი.
სომხურ-ქართულ მუსიკალურ ურთიერთობებს ღრმა და ისტორიული ფესვები აქვს. ძვ. თბილისის მუსიკალურ ფოლკლორში თავისებური სინთეზი ჰპოვა ქართულმა და სომხურმა სასიმღერო ტრადიციამ. ამიერკავკასიელ ხალხთა მუსიკალურ ისტორიაში ღრმა კვალი გაავლო უნიჭიერესმა აშუღმა საიათნოვამ.
ლიტერატურა
რედაქტირება- ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 9, თბ., 1985. — გვ. 470.
რესურსები ინტერნეტში
რედაქტირება- (ფრანგული) Audio clip: traditional Armenian music. Musée d'Ethnographie de Genève. Accessed November 25, 2010.
- Free high quality Armenian Pop Music Radio Station დაარქივებული 2019-11-25 საიტზე Wayback Machine.
- Armenian Celebrity News & Exclusive Interviews დაარქივებული 2019-11-25 საიტზე Wayback Machine.
- Armenian Music Internet Television დაარქივებული 2019-05-22 საიტზე Wayback Machine.
- Armenian Music Video დაარქივებული 2018-01-01 საიტზე Wayback Machine.
- Armenian Music Radio დაარქივებული 2015-09-05 საიტზე Wayback Machine.
- Free Armenian Music Radio Stream დაარქივებული 2007-12-16 საიტზე Wayback Machine.
- Armenya Portal to Armenian Music Websites
- Armenian Radio Stver
- Armenian Spiritual Music 5th–13th centuries for listening, text in Russian
- Armenian Music Band დაარქივებული 2015-10-18 საიტზე Wayback Machine.
- Собрание древнеармянских народных песен დაარქივებული 2015-11-06 საიტზე Wayback Machine.
- А. Меружанян. Церковные песнопения დაარქივებული 2010-05-07 საიტზე Wayback Machine.
- Музыкальное искусство Западных армян до геноцида