საჭმელი ტრიუფელი

საჭმელი ტრიუფელი (ლათ. Tuber aestivum) — ტრიუფელის გვარის სოკო ტრიუფელისებრთა ოჯახისა, რომელიც გავრცელებულია ევროპის თითქმის ყველა ქვეყანაში.

საჭმელი ტრიუფელი
მეცნიერული კლასიფიკაცია
სამეფო:  სოკოები განყოფილება:  ჩანთიანი სოკოები კლასი:  პეზიზომიცეტები რიგი:  პეზიზასნაირნი ოჯახი:  ტრიუფელისებრნი გვარი:  ტრიუფელი სახეობა:  საჭმელი ტრიუფელი
ლათინური სახელი
Tuber aestivum Vittad., 1831
სისტემატიკა ვიკისახეობებში სურათები ვიკისაწყობში NCBI   59557 EOL   187989 MB   218548

სოკო პირველად აღწერა ავსტრიელმა მიკოლოგმა ფრანც კსავერ ფონ ვულფენმა 1786 წელს როგორც Lycoperdon aestivum.

სამეცნიერო სინონიმები:

• Tuber blotii (WULFEN) SPRENG. (1827)
• Tuber uncinatum Chatin, (1892)

აღწერა

ნაყოფსხეული მიწისქვეშაა, 3-10 სმ დიამეტრის, კარტოფილის ტუბერისებრი ფორმის. ზედაპირზე განლაგებულია მეჭეჭისებური წარმონაქმნები. შეფერილობით ყავისფერ-შავი.

რბილობი თავიდან თეთრი ან ნაცრისფერია, შემდეგ — მურა თეთრი ჩანართებით.

სპორების ზომა 24-45×17-30 მკმ, სპორების მტვერი მუქი ყავისფერია, ჩანთები ცილინდრული, 5 სპორიანი.

ძვირფას საჭმელ სოკოდ ითვლება, თუმცა სხვა ნამდვილ ტრიუფელებთან შედარებით ნაკლებად ფასობს.

გავრცელება

გავრცელებულია ევროპის თითქმის მთელ ტერიტორიაზე, განსაკუთრებით საფრანგეთის, ესპანეთისა და იტალიის ხმელთაშუა ზღვის კლიმატურ ზონებში. საქართველოში იშვიათი სოკოა. ნაყოფსხეული მიწისქვეშაა. მიკორიზას ქმნის სხვადასხვა ჯიშის ხეებთან. იზრდება შერეულ და ფოთლოვან ტყეებში (იშვიათად წიწვოვან ტყეებში), უპირატესად მუხის, წიფლის, რცხილისა და არყის ფესვებთან, ზაფხულიდან შემოდგომის დასაწყისამდე.

მსგავსი სახეობები

• შავი ტრიუფელი (Tuber melanosporum) — ერთ-ერთი ყველაზე ძვირფასი ტრიუფელი. მკვრივი რბილობით, ნორჩობაში მოყავისფრო-მოწითალო, შემდეგ შავდება. ხელის დაჭერისას ჟანგისფერს იღებს.

ლიტერატურა

• ნახუცრიშვილი ივ., საქართველოს სოკოები / რედ. და თანაავტ. არჩ. ღიბრაძე, თბ.: „ბუნება პრინტი“ და საქართველოს ბუნების შენარჩუნების ცენტრი, 2006. — გვ. 41, ISBN 99940-856-1-1.
• (2001) Грибы: Справочник. М.: „Астрель“, „АСТ“, გვ. 281. ISBN 5-17-009961-4. 
• Лессо Т. Грибы, определитель / пер. с англ. Л. В. Гарибовой, С. Н. Лекомцевой. — М.: „Астрель“, „АСТ“, 2003. — С. 258. — ISBN 5-17-020333-0.

რესურსები ინტერნეტში

• Tuber aestivum — Ecosystema.ru
• Tuber aestivum — Mycobank