სამნაწილიანი ნისლეული
სამნაწილიანი ნისლეული (კატალოგში მესიე 20, M20 და NGC 6514) — H II რეგიონი მშვილდოსნის თანავარსკვლავედის მიმართულებით. 1764 წლის 5 ივნისს აღმოაჩინა ფრანგმა ასტრონომმა შარლ მესიემ.[1] ობიექტი წარმოადგენს ღია ვარსკვლავთგროვების, ემისიონური ნისლეულის (ქვედა წითელი ნაწილი), ამრეკლავი ნისლეულისა (ზედა ლურჯი ნაწილი) და ბნელი ნისლეულის უჩვეულო კომბინაციას. სამნაწილიანი ნისლეული კაშკაშა და უჩვეულო ობიექტია, კარგად ჩანს პატარა ტელესკოპებშიც, რის გამოც, საკმაოდ პოპულარულია მოყვარულ ასტრონომებში.[2]
სამნაწილიანი ნისლეული ვარსკვლავთწარმომქმნელი რეგიონია ირმის ნახტომის ფარი-კენტავრის სპირალურ მკლავში.[3] ამ რეგიონში წარმოქმნილი ყველაზე მასიური ვარსკვლავია HD 164492A — O-ტიპის ვარსკვლავი, რომელიც მზეზე 20-ჯერ მასიურია.[4] ამ ვარსკვლავს გარს აკრავს დაახლოებით 3100 ახალგაზრდა ვარსკვლავისგან შემდგარი გროვა.[5]
მახასიათებლები რედაქტირება
1997 წელს სამნაწილიან ნისლეულს ასტრონომები ჰაბლის კოსმოსური ტელესკოპით იკვლევდნენ, იყენებდნენ სპეციალურ ფილტრებს. გადაღებული ფოტო შეურწყეს კომპოზიტურ ყალბ სურათს, რათა მიეღოთ ისეთი გამოსახულება, როგორსაც თვალი აღიქვამდა.
ახლო სურათებზე ჩანს გაზისა და მტვრის მჭიდრო ღრუბელი, რომელიც ჩანსახოვანი ვარსკვლავებისთვის ერთვარი საბავშვო ბაღივითაა. ეს ღრუბელი ნისლეულის ცენტრალური ვარსკვლავიდან დაახლოებით 8 სინათლის წლის მანძილზე მდებარეობს. გაზის ნაკადის წყაროა ღრუბლის სიღრმეში მდებარე ახალგაზრდა ვარსკვლავური ობიექტი.
ფოტოებზე ასევე ჩანს თითის მსგავსი ღერო ნაკადის მარჯვნივ. იგი მჭიდრო ღრუბლის თავში იწყება და მიემართება ვარსკვლავისკენ, რომელიც სამნაწილიანი ნისლეულს კვებავს. ეს ღერო ამოფრქვევადი გაზური გლობულას მაგალითია. იგი მხოლოდ იმიტომ გადარჩა, რომ მის წვერზე მდებარეობს გაზის კვანძი, რომელიც საკმარისად მჭიდროა იმისათვის, რათა ვარსკვლავის ძლევამოსილმა რადიაციამ ვერ შთანთქოს.
2005 წლის იანვარში, NASA-ს სპიტცერის კოსმოსურმა ტელესკოპმა აღმოაჩინა 30 ემბრიონული და 120 ახლად დაბადებული ვარსკვლავი, რომლებიც ხილვადი შუქის ფოტოებზე არ ჩანდა.
სამნაწილიანი ნისლეული დედამიწიდან დაახლოებით 5000 სინათლის წლის მანძილზე მდებარეობს. ხილული ვარსკვლავიერი სიდიდეა 6.3.
გალერეა რედაქტირება
-
M20 სამოყვარულო ტელესკოპში -
-
-
სამნაწილიანი ნისლეული ინფრაწითელ დიაპაზონში, სპიტცერის კოსმოსური ტელესკოპი -
ფოტო: ESO -
რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება
- Spitzer IR Trifid discoveries დაარქივებული 2008-05-09 საიტზე Wayback Machine.
- Messier 20, SEDS Messier pages
- Trifid Nebula at ESA/Hubble
- Merrifield, Michael. M20 – Trifid Nebula. Deep Sky Videos. Brady Haran.
- Trifid Nebula at Constellation Guide
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ Messier 20
- ↑ Science Daily. Science Daily article on Trifid Nebula. ციტირების თარიღი: 2010-07-06.
- ↑ Cambrésy, L.; et al. (2011). „Variation of the extinction law in the Trifid nebula“. Astronomy & Astrophysics. 527: A141. arXiv:1101.1089. Bibcode:2011A&A...527A.141C. doi:10.1051/0004-6361/201015863.
- ↑ Rho, J.; et al. (2004). „Chandra Observation of the Trifid Nebula: X-Ray Emission from the O Star Complex and Actively Forming Pre-Main-Sequence Stars“. Astrophysical Journal. 607 (2): 904–912. arXiv:astro-ph/0401377. Bibcode:2004ApJ...607..904R. doi:10.1086/383081.
- ↑ Kuhn, M. A.; et al. (2015). „The Spatial Structure of Young Stellar Clusters. II. Total Young Stellar Populations“. Astrophysical Journal. 802 (1): 60. arXiv:1501.05300. Bibcode:2015ApJ...802...60K. doi:10.1088/0004-637X/802/1/60.