როჟენის ობსერვატორია
როჟენის ობსერვატორია ( ბულგ. Национална астрономическа обсерватория - Рожен; ინგლ. National Astronomical Observatory - Rozhen ), ასევე ცნობილი როგორც ბულგარეთის ეროვნული ასტრონომიული ობსერვატორია — ასტრონომიული ობსერვატორია, უდიდესი ობსერვატორია ბულგარეთში, ბალკანეთის ნახევარკუნძულსა და სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპაში. მდებარეობს როჟენის მთაზე როდოპის მთებში, ბულგარეთის ქალაქ პლოვდივის სამხრეთით 90 კილომეტრში სმოლიანის ოლქში. უახლოესი ქალაქი ჩეპელარე მისგან 15 კილომეტრშია. იგი ეკუთვნის და იმართება ბულგარეთის მეცნიერებათა აკადემიის ასტრონომიის ინსტიტუტის (BAS) მიერ. ოფიციალურად გაიხსნა 1981 წლის 13 მარტს, თითქმის 20 წლის შემდეგ, რაც ბოგომილ კოვაჩოვმა — ბულგარეთის მეცნიერებათა აკადემიის ასტრონომიის ინსტიტუტის ასტრონომიის პროფესორმა და ობსერვატორიის დამფუძნებელმა დაიწყო მუშაობა თავისი მიზნის მისაღწევად. ობსერვატორიას ჰყავს 50-მდე ასტრონომისგან შემდგარი აქტიური გუნდი. ეს არის ბულგარეთის ასტრონომიული კვლევების მთავარი ცენტრი. მცირე პლანეტა 6267 როჟენი აქ აღმოაჩინეს და ობსერვატორიის სახელი დაარქვეს.[1]
| როჟენის ობსერვატორია | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ბულგ. Национална астрономическа обсерватория - Рожен | |||||||||||
 2 მეტრიანი ობსერვატორიის გუმბათი | |||||||||||
| 41°41′36″ ჩ. გ. 24°44′16″ ა. გ. / 41.6933333° ჩ. გ. 24.7378194° ა. გ. | |||||||||||
| ორგანიზაცია | ბულგარეთის მეცნიერებათა აკადემია | ||||||||||
| კოდი | 071 | ||||||||||
| ქვეყანა |
 ბულგარეთი | ||||||||||
| სიმაღლე ზ. დ. | 1730 მეტრი | ||||||||||
| დაარსდა | 1981 | ||||||||||
| ოფიციალური საიტი | http://www.nao-rozhen.org/ | ||||||||||
 | |||||||||||
| |||||||||||
ობსერვატორიის შენობა ზღვის დონიდან 1759 მეტრზეა, რომელიც ბულგარეთის ყველაზე ნაკლებ ღრუბლიან წერტილს წარმოადგენს. ობსერვატორიას აქვს 4 ტელესკოპი, მთავარი ტელესკოპი ბალკანეთში ყველაზე დიდია და ერთ-ერთი უდიდესია მსოფლიოში. 80 ტონაზე მეტს იწონის; ეს არის უნივერსალური რეფლექტორი Ritchie-Chretien-ის ოპტიკური სისტემით, მთავარი სარკის დიამეტრი 2 მეტრია, რომელიც წარმოებულია ვენის კარლ ცეისის ქარხანაში. ობსერვატორიას ასევე აქვს 60 სმ კასეგრინის ტელესკოპი და 50/70 სმ შმიდტის ტელესკოპი. 2015 წელს მზის კოშკზე 15 სანტიმეტრი სიგრძის კორონოგრაფი დამონტაჟდა. ობსერვატორია აღჭურვილია ხუთი CCD კამერით, სპექტროგრაფით, ორარხიანი FoReRo ფოკუსირების რედუქტორით. 2 მეტრიანი ტელესკოპი აღჭურვილია RC ფოკუსირების ავტოგიდით.[2]
ობსერვატორიის მშენებლობა დაიწყო ბულგარეთის მეცნიერებათა აკადემიის ინიციატივით 1979 წელს, მისმა ღირებულებამ შეადგინა 12 მილიონი ლევი (10 მილიონ დოლარზე მეტი იმ დროისთვის), ის დღესაც რჩება ყველაზე დიდ ერთჯერად ინვესტიციად სამეცნიერო ინფრასტრუქტურაში, რომელიც ოდესმე განხორციელებულა ბულგარეთში. მსოფლიოში პირველად მთავარი ტელესკოპი ნენეცის ავტონომიურ ოლქში, როჟენში, დედამიწის ზედაპირიდან 20 მეტრით იქნა ამაღლებული, რათა თავიდან აცილებული ყოფილიყო ფორმის ცვლილება ინვერსიული ჰაერის შრისგან. ტელესკოპი მდებარეობს კოშკში, რომლის დიამეტრი 20 მეტრს შეადგენს, ხოლო სიმაღლე 36 მეტრია. გუმბათი მბრუნავი მექანიზმებით იწონის 210 ტონას. ობსერვატორიის კომპლექსი მოიცავს კოშკებს ტელესკოპებით, მეტეოროლოგიურ სადგურს, საცხოვრებელ კორპუსებს და პარაკლისს.[3]
ობსერვატორია გაიხსნა 1981 წლის 13 მარტს. ასტრონომიული დაკვირვებები დაიწყო უკვე 1980 წელს და ოფიციალურ აღმოჩენამდეც კი, ასტრონომებმა აღმოაჩინეს 100-ზე მეტი ახალი ასტეროიდი, რომელთაგან 16-ს ბულგარული სახელები დაარქვეს.
ობსერვატორია პოპულარული ტურისტული ღირსშესანიშნაობაა და აქვს ვიზიტორთა ცენტრი 18 სანტიმეტრიანი საჩვენებელი ტელესკოპით. იქვე მდებარეობს სალექციო დარბაზი და სამუზეუმო ექსპოზიცია. „როჟენის“ეროვნული ასტრონომიული ობსერვატორიას ყოველწლიურად 10-12 ათასი ტურისტი სტუმრობს.
- ტელესკოპები
- 200 სმ რიჩი-კრეტიენის ტელესკოპი (მოწოდებული Coude ფოკუსით)[4]
- 150 სმ Ritchey-Chrétien-Nasmyth ტელესკოპი
- 60 სმ კასეგრინის ტელესკოპი
- 50/70 სმ შმიდტის კამერა
- 15 სმ მზის ტელესკოპი
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ http://www.vidin-online.com/grazhdani/prof-d-r-bogomil-kovachev : დაარქივებული 2015-12-22 საიტზე Wayback Machine. accessed 14 September 2015 (in Bulgarian)
- ↑ http://nao-rozhen.org/history/fr_en.html : accessed 24 July 2020
- ↑ Schmadel, Lutz D. (2007). "(6267) Rozhen". Dictionary of Minor Planet Names – (6267) Rozhen. Springer Berlin Heidelberg. p. 522. doi:10.1007/978-3-540-29925-7_5763. ISBN 978-3-540-00238-3.
- ↑ "Telescopes".