პოლონეთის მეორე დანაწილება
პოლონეთ-ლიტვის თანამეგობრობის მეორე დაყოფა მოხდა 1793 წელს. მეორე დაყოფა პოლონეთ-რუსეთის ომის (კონსტიტუციის დაცვის ომი) და ტარგოვიცის კონფედერაციის შედეგი იყო. დაყოფა განახორციელეს რუსეთის იმპერიამ და პრუსიის სამეფომ. დაყოფის რატიფიცირება მოახდინა პლონეთის პარლამენტმა (სეიმმა) 1793 წელს. (იხილეთ გროდნის სეიმი).
მიზეზი
რედაქტირება1790 წელს ისეთი პოლიტიკური ვითარება იყო შექმნილი, რომ პოლონეთს მისდა უნებურად, საკუთრ მტერთან პრუსიასთან, მისთვის მომაკვდინებელ ალიანსში უწევდა ყოფნა. 1790 წელს პოლონურ-პრუსიულ ალიანსს მოეწერა ხელი, რომელიც თანამეგრობის დაცვის მცდარ იმედს იძლეოდა.[1] 1791 წლის 3 მაისის კონსტიტუცია პოლიტიკურ უფლებას ანიჭებდა ბურჟუაზიას, მიეღო დამოუკიდებლობა მთავრობის სამი შტოსგან და განთავისუფლებულიყო რეპნინის სემის ვალდებულებებისგან. ეს რეფორმები უბიძგებდა მეზობლების მიმართ აგრესიული მოქმედებებისკენ და პოლონეთ-ლიტვის თანამეგობრობის აღდგენის შანს აჩენდა.[2] ერთხელ კიდევ სცადა პოლონეთმა რეფორმების ჩტარება და საკუთარი თავის რუსეთის ნებართვის გარეშე გაუმჯობესება და კიდევ ერთხელ იმპერატორი ეკატერინა გაბრაზდა; ასაბუთებდა რა, რომ პოლონეთმა ფიცი გატეხა და რადიკალური იაკობინიზმისკენ გადაიხარა 1792 წელს რუსეთის ჯარები შემოიჭრნენ თანამეგობრობაში.
პოლონეთ-რუსეთის 1792 წლის ომში პრორუსულად განწყობილი კონსერვატი პოლონელი მაგნატები და ტარგოვიცას კონფედერაცია, ოქროს თავისუფლების აღდგენაში რუსეთის მხარდაჭერაში დარწმუნებულები, კონსტიტუციის მხარდამჭერი პოლონური ძალების წინააღმდეგ იბრძოდნენ.[2] თავისი პრუსიელი მოკავშირეებისგან მიტოვებული კონსტიტუციის მხარდამჭერი პოლონური ძალები, რუსეთის რეგულარურ არმიასთან ბრძოლაში დამარცხდნენ.[2]
რუსეთის პოლონეთში შეჭრის მთავარი მიზეზი იყო, პოლონეთის რეფორმების შეჩერება, პოლონეთის შემდგომი დაყოფის განზრახვის გარეშე. (რადგან ის პოლონეთს თავის პროტექტორატად მოიაზრებდა და არ ხედავდა პოლონეთის ნაწილების სხვა ქვეყნებისთვის დათმობის საჭიროებას).[2][3][4] ფრიდრიხ II პრუსიელმა ამ მოვლენებში დაინახა თავისი ქვეყნის გაძლიერების საშუალება. ფრიდრიხმა მოითხოვა ეკატერინესგან მოკავშირე პოლონეთის მიტოვებისთვის და პირველი კოალიციის ომში საფრანგეთის რევოლუციის წინააღმდეგ პრუსიის მონაწილეობისათვის (რომელშიც პრუსიის მონაწილეობას რუსეთი ახალისებდა და რომელშიც ამ მოვლენებამდე ცოტა ხნის წინ ვალმისთან ბრძოლაში პრუსიამ დიდი მარცხი განიცადა.) საომისიოდ პოლონეთის ტერიტორიების გარკვეული ნაწილი. რუსეთი დათანხმდა პრუსიის პირობებს.[2]
იხილეთ აგრეთვე
რედაქტირებასქოლიო
რედაქტირება- ↑ პიოტრ სტეფან ვანდიცი, თავისუფლრბის ფასი: აღმოსავლეთ და ცენტრალური ევროპის ისტორია შუა საუკუნეებიდან დღვანდლამდე, Routledge (UK), 2001, ISBN 0-415-25491-4, Google Print, გვ.128
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 Jerzy Lukowski, Hubert Zawadzki, პოლონეთის მოკლე ისტორია, კემბრიჯის უნივერსიტეტის გამომცემლობა, 2001, ISBN 0-521-55917-0, Google Print, p.101-103
- ↑ Jerzy Lukowski, Hubert Zawadzki, პოლონეთის მოკლე ისტორია, კემბრიჯის უნივერსიტეტის გამომცემლობა, 2001, ISBN 0-521-55917-0, Google Print, p.84
- ↑ Hamish M. Scott, აღმოსავლეთის ქვეყნების აღზევება, 1756-1775, კემბრიჯის უნივერსიტეტის გამომცემლობა, 2001, ISBN 0-521-79269-X, Gooble Print, p.181-182
საკითხავი ლიტერატურა
რედაქტირება- Tadeusz Cegielski, Łukasz Kądziela, Rozbiory Polski 1772-1793-1795, Warszawa 1990
რესურსები ინტერნეტში
რედაქტირება- დაყოფის პერიოდი (1772-1918) დაარქივებული 2008-04-13 საიტზე Wayback Machine. - წყაროები
- http://www.thenagain.info/webChron/EastEurope/2PartPoland.html