მონის შტატი
მონის შტატი (မွန် ပြည်နယ်,) — შტატი მიანმარში. იგი მდებარეობს კაიინის შტატის აღმოსავლეთით, ანდამანის ზღვას დასავლეთით, ბაგოს რეგიონის ჩრდილოეთით და ტანინთარის რეგიონის სამხრეთით, ასევე მოკლე საზღვარი აქვს ტაილანდის კანჩანაბურის პროვინციასთან სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილში.რეგიონის მთლიანი ფართობია 12 155 კვადრატული კილომეტრი. დავნას ქედი, რომელიც შტატის აღმოსავლეთ ნაწილში მდებარეობს წარმოადგენს ბუნებრივ საზღვარს კაინის შტატთან. მონის შტატში შედის რამდენიმე პატარა კუნძული, როგორიცაა კალეგაუკი, ვა – კიუნი და კიუნგიის კუნძული, 566 კილომეტრის სანაპირო ზოლის გასწვრივ. შტატის დედაქალაქია მავლამიინი.
| შტატი | |||
|---|---|---|---|
|
მონის შტატი ბირმ. တွဵုရး ဍုၚ် မန်း | |||
| |||
| ქვეყანა |
 მიანმარი | ||
| ადმ. ცენტრი | Mawlamyine | ||
| კოორდინატები | 16°10′00″ ჩ. გ. 97°40′00″ ა. გ. / 16.16667° ჩ. გ. 97.66667° ა. გ. | ||
| დაარსდა | 1974 | ||
| ფართობი | 12 296.6 კმ² | ||
| მოსახლეობა | 2 054 393 კაცი (2014) | ||
| სიმჭიდროვე | 170 კაცი/კმ² | ||
| სასაათო სარტყელი | UTC+06:30 | ||
| ოფიციალური საიტი | monstate.gov.mm | ||
 | |||
.svg)
დემოგრაფია და გეოგრაფია
რედაქტირებამოსახლეობა 2014 წლის აღწერის მონაცემებით 2 054 393 ადამიანს შეადგენდა.[1] მათგან უმრავლესობა მონია. ამასთან, არსებობს დიდი რაოდენობით ეთნიკური ბამარი, ასევე კაინ და პა-ო საზოგადოება, ასევე მცირე, მზარდი ანგლო-ბირმული საზოგადოება. ბევრი იზოლირებულია და ბევრს არ ესმის ან არ საუბრობს ბირმულად. ქიაიკკამიში ტაილანდელი ხალხი ცხოვრობს. მოსახლეობის უმრავლესობა ბუდისტია.[2]
კლიმატი და ამინდი
რედაქტირებამონის შტატს ახასიათებს ტროპიკული კლიმატი. მას აქვს ზომიერი ამინდი, რადგან ის მდებარეობს დაბალი განედის ზონაში და ზღვის მახლობლად. შტატში ტემპერატურა წლის განმავლობაში მცირედად იცვლება. მავლამიინის საშუალო ტემპერატურა იანვარში 26 °C, ხოლო აპრილში 29°C-ია. ძლიერი წვიმები მხოლოდ ივლისსა და აგვისტოშია.
ეკონომიკა
რედაქტირებამონის შტატის დამუშავებული მიწის ფართობი თითქმის 4,500,000 აკრია (1,800,000 ჰა), სადაც ძირითადად ბრინჯი მოჰყავთ. ძირითადი საშუალო კულტურა რომელიც ასევე მოჰყავთ არის რეზინი . ბაღები და რეზინის პლანტაციები გვხვდება მაღალმთიან რაიონებში, ხოლო სანაპირო ზოლში თევზაობა და მასთან დაკავშირებული მრეწველობაა განვითარებულია, როგორიცაა თევზის გაშრობის წარმოება, თევზის სოუსი და აგარ-აგარი სამხრეთ ნაწილში, იევის რაიონში. თხილის სპეციალური სახის წარმოება მონის ასევე დიდ შემოსავალს წარმოადგენს. უფრო მეტიც, თანამედროვე ბიზნესის განვითარება მოიცავს აკაჟუს ხეების მოყვანას.
მონ – ინვესტიციისა და კომპანიის სახელმწიფო დირექტორატის მონაცემებით, 1994 – დან 2016 წლამდე პირდაპირი უცხოური ინვესტიციები 5,433 მილიარდ აშშ დოლარზე მეტი იყო.[3]
Განათლება
რედაქტირებაქვემოთ მოცემულია სახელმწიფო სასკოლო სისტემის რეზიუმე 2002–2003 სასწავლო წელს.[4]
| AY 2002-2003 წწ | დაწყებითი | Შუა | მაღალი |
|---|---|---|---|
| სკოლები | 1210 წ | 87 | 56 |
| Მასწავლებლები | 6200 | 3200 | 900 |
| სტუდენტები | 222,000 | 81 000 | 26000 |
შტატში უმაღლესი განათლების თითქმის ყველა დაწესებულება მდებარეობს მაულამიინში. მალამიინის უნივერსიტეტი არის მთავარი უნივერსიტეტი და უდიდესი უნივერსიტეტი შტატში.
ჯანდაცვა
რედაქტირებამიანმარში ჯანდაცვის ზოგადი მდგომარეობა ცუდია. მიუხედავად იმისა, რომ ჯანდაცვა ნომინალურად უფასოა, სინამდვილეში, პაციენტებს უწევს მედიკამენტების და მკურნალობის საფასურის გადახდა, თუნდაც სახელმწიფო კლინიკებსა და საავადმყოფოებში. საჯარო საავადმყოფოებს აქვთ შეზღუდული რაოდენობის აღჭურვილობა. ქვემოთ მოცემულია 2002-2003 წლებში შტატის ჯანდაცვის სისტემის ზოგადი ინფორმაცია. [5]
| 2002–2003 წწ | # საავადმყოფოები | # საწოლები |
|---|---|---|
| სპეციალიზებული საავადმყოფოები | - | - |
| ზოგადი საავადმყოფოები სპეციალური მომსახურებით | 1 | 350 |
| ზოგადი საავადმყოფოები | 10 | 341 |
| ჯანმრთელობის კლინიკები | 14 | 224 |
| სულ | 25 | 915 |
მნიშვნელოვანი ადგილები
რედაქტირება
კიაკიტიოს პაგოტა : ცნობილი რელიგიური ადგილია კლდის პირას, რომელიც აშენებულია ოქროს ფოთლით დაფარულ კლდეზე, რომელიც გაურკვევლად ბალანსილებურია.
ქიაიხტისაუნგის პაგოდა : ცნობილი პაგოდა, რომელსაც გადმოცემის თანახმად, გაუტამას ბუდას თმა ამშვენებს.
კაილარტას პაგოდა: ცნობილი პაგოდა კაილარტას მთაზე, სადაც ამბობენ, რომ ბუდა დაეშვა. [6]
ტეტონი : ტეტონი იყო ტეტონის სამეფოს დედაქალაქი, რომელიც მე –9 და მე –11 საუკუნეებს შორის მართავდა დღევანდელ ქვემო ბირმას.
მუდონ კანგიის პაგოდა : პაგოდა მდებარეობს გორაზე, მუდონის აღმოსავლეთით.
ვინ სეინის ბუდა: ის არის მსოფლიოში ყველაზე მსხვილი ,,წამოწოლილი ბუდა" მუდონში.
თანბიუზატის ომის სასაფლაო და სიკვდილის რკინიგზის მუზეუმი
კიაიკმარავის პაია: უზარმაზარი ბუდას სურათი, რომელიც ააშენა ახალი წელთაღრიცხვით 1455 წელს დედოფალმა შინ სავ პუმ, ერთადერთმა ქალმა მმართველმა მიანმარის ისტორიაში.
ბელუ-კიუნი ( ბილუს კუნძული): მდებარეობს მავლამიინის მოპირდაპირედ და ცნობილია ტრადიციული ხელნაკეთი პროდუქტებით.
ზინკიაიკის პაგოდა: უძველესი პაგოდა ზინკიაიკის მთის თავზე.
რესურსები ინტენეტში
რედაქტირება- Kaowao News Group
- მავლამიაინგის კულტურა დაარქივებული 2015-04-02 საიტზე Wayback Machine.
- Monzel.be (ბირმული)
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ Census Report. The 2014 Myanmar Population and Housing Census. 2. Naypyitaw: Ministry of Immigration and Population. May 2015. p. 17.
- ↑ Department of Population Ministry of Labour, Immigration and Population MYANMAR (July 2016). The 2014 Myanmar Population and Housing Census Census Report Volume 2-C. Department of Population Ministry of Labour, Immigration and Population MYANMAR. pp. 12–15.
- ↑ „China Eyes Mon State Investment“. The Irrawaddy (ინგლისური). 2017-10-10. ციტირების თარიღი: 2017-10-23.
- ↑ Education statistics by level and by State and Division. Myanmar Central Statistical Organization. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-07-10. ციტირების თარიღი: 2009-04-10.
- ↑ Hospitals and Dispensaries by State and Division. Myanmar Central Statistical Organization. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-09-29. ციტირების თარიღი: 2009-04-11.
- ↑ Sane Let Tin. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2017-09-01. ციტირების თარიღი: 2017-09-01.