მასალი
მასალი (აზერბ. Masallı) — ქალაქი აზერბაიჯანის სამხრეთ-აღმოსავლეთით, მასალის რაიონის ადმინისტრაციული ცენტრი. მასალიმ ქალაქის სტატუსი მიიღო 1960 წელს. ის მდებარეობს ლენქორანის დაბლობში, მდინარე ვილიაშჩაიზე, მასალის რკინიგზის სადგურიდან 18 კილომეტრში და ბაქოდან 259 კილომეტრში.
ისტორია
რედაქტირებაძველად, თანამედროვე მასალას ტერიტორია იყო მანნას, ატროპატენას. აღნიშნული ტერიტორია XVIII საუკუნის შუა წლებიდან, ლენქერანის სახანოს შემადგენლობაში შედიოდა.
ეტიმოლოგია
რედაქტირებადასახლება დაარსდა სამხრეთ აზერბაიჯანში, მასალის მაგალის ემიგრანტების მიერ [1].
ირანში (გილანი) დაფიქსირებულია ადგილების სახელები მასალი, რომლებიც მდებარეობს ირანელი თალიშების საცხოვრებელ ზონაში [2].
სახელის მასალის წარმოშობის შესახებ სხვა ვერსიებიც არსებობს. ერთ-ერთი ვერსიით, მასალების ტომი ძველად ამ ადგილას ცხოვრობდა, რამაც დასახლებას სახელი მიანიჭა. მეორეს სიტყვიდან „მოსულუ“ [3]. ზოგიერთი წყარო ამტკიცებს, რომ ამ ქალაქს „მასალი“ უწოდეს, რაც ნიშნავს „მაგალითად“ იმის გამო, რომ საუბრის დროს მოსახლეობამ მრავალჯერ გამოიყენა ფრაზა „მაგალითად“.
სხვა ჰიპოთეზის თანახმად, ერაყის ჩრდილოეთით მდებარე ქალაქ მოსულის მოსახლეობა მიგრირდა და დასახლდა აქ, რის შემდეგაც მათ „მოსულა“ უწოდეს. პირველად მასალის სახელი გვხვდება შუა საუკუნეების აზერბაიჯანულ ნამუშევრებში. XVII საუკუნის დასაწყისში სეფიანთა მმართველის (სულთან ჰუსეინის) ბრძანებულებაში ნახსენები იყო სოფელი შიხლარი და მასალის სახელი (აკპერმე, მირზა აჰმედი, მირზა ხუდავერდი ოღლუ, 1882). ზოგიერთი ნაშრომის თანახმად, ეს ტერიტორია ეკუთვნოდა კაცს, სახელად მასალ ბეის.
მოსახლეობა
რედაქტირება1856 წლის მონაცემებით, მასალიში შიიტი „თათრები“ (ანუ შიიტი აზერბაიჯანელები) ცხოვრობდნენ, რომლებიც ერთმანეთს „თათრული“ (აზერბაიჯანული) ელაპარაკებოდნენ [4].
1886 წლის საოჯახო სიების მიხედვით, ბაქოს პროვინციაში, მასალუში, ლანკარან უიეზდში, 727 ადამიანი ცხოვრობდა და ყველა „თათარი“-შიიტი [5].
2012 წლის მოსახლეობის აღწერის მონაცემებით, მასალის რეგიონში 286 000 ადამიანი ცხოვრობს, აქედან ქალაქ მასალის მოსახლეობა 9,4 ათასი ადამიანი იყო.
კლიმატი
რედაქტირებაზამთარში საშუალო ტემპერატურაა +7°C, ზაფხულში +29°C, ჰავა სუბტროპიკული ნოტიოა.
ეკონომიკა
რედაქტირებამასალიში განვითარებულია სამშენებლო მასალებისა და პლასტმასის ნაწარმის წარმოება. აქ არის კვების მრეწველობის საწარმოები (საცხობი, მეღვინეობა და ა.შ.). ქალაქ მასალის ტერიტორიაზე ფუნქციონირებს 2 ღვინის ქარხანა, 4 ჩაის ქარხანა, ასევე არის მინერალური წყლის წარმოების ქარხანა. ამავე დროს, მასალის მიდამოებში კარგად არის განვითარებული მევენახეობა და მეღვინეობა. ქალაქში ფუნქციონირებს კარაქის, ყველის, ბოსტნეულის საკონსერვო და თამბაქოს ქარხნები. აგრეთვე აგრო ინდუსტრიული ქარხანა, ხორცის შესაფუთი ქარხანა, რძის ქარხანა და დაწნული და ქსოვის ქარხანა.
სპორტი
რედაქტირებააქ არის ოლიმპიური სპორტული კომპლექსი, რომელიც სპეციალიზებულია სპორტის 9 სახეობაში. ასევე აქ მდებარეობს ანატოლი ბანიშევსკის სახელობის სტადიონი, რომელიც მასალის საფეხბურთო კლუბის საშინაო მოედანია.
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ თარგი:Публикация
- ↑ MASALLI — tarixlə müasirliyin qovuşduğu diyar (აზერბაიჯანული)
- ↑ Административно-территориальное деление
- ↑ თარგი:Книга
- ↑ თარგი:Книга Глава IV "Города и Уезды Бакинской губернии"