ლეილა ერბილი
ლეილა ერბილი (თურქ. Leylâ Erbil; დ. 12 იანვარი 1931, სტამბოლი, თურქეთი — გ. 19 ივლისი 2013, სტამბოლი, თურქეთი) — თურქეთის ერთ-ერთი წამყვანი თანამედროვე ქალი მწერალი, ექვსი რომანის, მოთხრობათა სამი კრებულის და ესეების წიგნის ავტორი. იყო პირველი თურქი ქალი მწერალი, რომელიც ნომინირებული იყო ნობელის პრემიაზე ლიტერატურის დარგში, PEN International მიერ 2002 წელს.[2] ერბილი, თურქეთის მხატვართა და მწერალთა სინდიკატის კავშირის ერთ-ერთი დამფუძნებელია.
| ლეილა ერბილი | |
|---|---|
| თურქ. Leylâ Erbil | |
.JPG) | |
| დაბადების თარიღი | 12 იანვარი, 1931[1] |
| დაბადების ადგილი | სტამბოლი |
| გარდაცვალების თარიღი | 19 ივლისი, 2013 (82 წლის) |
| გარდაცვალების ადგილი | სტამბოლი |
| დასაფლავებულია | ზინჯირლიქუიუს სასაფლაო |
| საქმიანობა | მწერალი, ნოველისტი და რომანისტი |
| ენა | თურქული ენა |
| მოქალაქეობა |
 თურქეთი |
| ალმა-მატერი | სტამბოლის უნივერსიტეტი |
| ჟანრი | ესე |
| Magnum opus | A Strange Woman |
ბიოგრაფია
რედაქტირებალეილა ერბილი დაიბადა 1931 წლის 12 იანვარს სტამბოლში, როგორც ჰასან თაჰსინის და ემინე ჰურიე ჰანიმის მეორე შვილი, სამშვილიან ოჯახში. სწავლობდა ქადიქოღ გოგონებისთვის სკოლის წარმომადგენლები და ესწრებოდნენ დეპარტამენტის ინგლისური ენისა და ლიტერატურის სტამბოლის უნივერსიტეტში. სწავლობდა ქადიქიოის გოგონების სკოლაში და ესწრებოდა სტამბოლის უნივერსიტეტის ინგლისური ენისა და ლიტერატურის დეპარტამენტს. 1951 წელს, უნივერსიტეტის პირველი კურსის დასრულების შემდეგ, ცოლად გაყვა თავის პირველ ქმარს, აითექ შაის. ქორწინება, რომელიც დიდხანს არ გაგრძელებულა, გამოიწვია ერბილის განათლებაში შეფერხება; უნივერსიტეტს მხოლოდ განქორწინების შემდეგ დაუბრუნდა. თავის მეორე მეუღლეს, მეჰმეთ ერბილს, სკანდინავიის ავიახაზებში მთარგმნელად მუშაობისას, 1953 წელს შეხვდა და კიდევ ერთხელ დაანება განათლებას თავი. რამდენიმე თვის შემდეგ ისინი დაქორწინდნენ, მაგრამ მას სწავლა არ გაუგრძელებია. წყვილი საცხოვრებლად იზმირში გადავიდა, სადაც 1960 წელს ლეილა ერბილს თავისი ერთადერთი ქალიშვილი, ფათოშ ერბილ-ფინარი შეეძინა.[3] მოგვიანებით, ერბილი საცხოვრებლად სტამბოლში დაბრუნდა.
2005 წელს, ერბილს დაუდგინდა ლანგერჰანის უჯრედოვანი ჰისტიოციტოზი, მომდევნო რვა წლის განმავლობაში, იგი გაბედულად ებრძოდა თავის ავადმყოფობას. თუმცა, 2013 წელს მან წააგო ბრძოლა. 2013 წლის 19 ივლისს, 82 წლის ასაკში სტამბოლის ჰოსპიტალში გარდაიცვალა, სადაც იგი მკურნალობდა ღვიძლის უკმარისობასა და სუნთქვის პრობლემების გამო, რომლებიც ავადმყოფობის გვერდითი მოვლენები იყო.
ორგანიზაციული წევრობა და აქტივობა
რედაქტირება1960-იან წლებში, ერბილი ჩართული იყო და მუშაობდა თურქეთის მუშათა პარტიის ხელოვნებისა და კულტურის დეპარტამენტში, რომელიც იმ დროის ყველაზე გავლენიანი სოციალისტური პარტია იყო, სანამ იგი 1988 წელს არ შეუერთდა თურქეთის კომუნისტურ პარტიას. 1970 წელს, ერბილი გახდა თურქეთის მსახიობთა კავშირის ერთ-ერთი იმ რამდენიმე დამფუძნებლებისგან. ოთხი წლის შემდეგ, 1974 წელს, იგი გახდა თურქეთის მწერალთა სინდიკატის დამფუძნებელი წევრი. როგორც დამფუძნებელი წევრი, ლეილა თავის მეგობრებთან ერთად, მოამზადა სინდიკატის კონსტიტუცია. ამ დროს, იგი ასევე „PEN მწერალთა ასოციაციის“ წევრია.
1999 წელს, ერბილი თავისუფლებისა და სოლიდარობის პარტიის დეპუტატობის კანდიდატი გახდა. მაგრამ, მისი იდეალების გარკვეული უთანხმოებების გამო, ერბილმა დატოვა პარტია.
სალიტერატურო კარიერა
რედაქტირებაპირველად მოთხრობების წერა დაიწყო მთარგმნელად და მდივნად მუშაობისას. მისი პირველი პოეზიები გამოიცა 1945 წელს, მაგრამ ცნობილი გახდა თავისი მოთხრობებით, რომელიც 1950 წელს დაიბეჭდა სხვადასხვა ჟურნალებში. მისი მოთხრობები, როგორც წესი, ეფუძნება ემოციურ და სოციოლოგიურად კონფლიქტურ პირებსა და საზოგადოებას შორის. არის თუ არა ეს სიყვარულის ისტორია ან ამბავი ოჯახზე ან საზოგადოების პოლიტიკურ და სოციალურ მოვლენებზე, ის, როგორც წესი, წარმოადგენს წინააღმდეგობრივ მოსაზრებებს და სიტუაციებს. დაშორებული თურქული ლიტერატურის და თურქული ენის სინტაქსის ტრადიციულ ტექნიკას, ერბილმა შეიმუშავა თურქულის უნიკალური სტილი და სხვადასხვა ჩაწერის უნარი, რომელზეც შთაგონება მოახდინა ზიგმუნდ ფროიდმა. ის ეძებდა თხრობის ახალ ხმას, რომელიც ასახავდა ეგზისტენციალურ ბრძოლას თანამედროვე ინდივიდის საზოგადოებასთან. ერბილი ცნობილია თავისი პირების დაკვირვების უნარით, რომელიც ამისთვის იყენებს სხვადასხვა სოციალურ პერსპექტივების, ხოლო მისი მოთხრობები ხასიათდება რეალობის ზომების ძალისხმევის მრავალჯერადი ასახავით.
მისი პირველი მოთხრობა Hallaç გამოვიდა 1961 წელს, ხოლო მისი პირველი რომანი Garip bir Kadın (უცნაური ქალი), გამოქვეყნდა 1971 წელს და გახდა შედევრი. კაცების მიმართ დამოკიდებულების და ინოვაციური ენის გამოყენებით მათი აღწერის გამო, ერბილს ადარებდნენ ვირჯინია ვულფს. მის რომანებში, პირველად თურქულ ლიტერატურაში უპირისპირდება ერთმანეთს ისეთი საკითხები, როგორიცაა ქალწულობა, ინცესტი, სექსუალური და ფიზიკური შეურაცხყოფა. რომანი უცნაური ქალი გამოქვეყნდა იმ დროს, როდესაც სიტყვა ფემინიზმი ჯერ არ იყო შესული თურქულ ლექსიკასა და აზროვნებაში. ლეილა ერბილმა მიაღწია მნიშვნელოვან პროგრესს თურქულ ლიტერატურაში, თავისი გამორჩეული სტილით და ფორმატით, რომელიც განუვითარა ამ რომანში.[4]
კიდევ ერთი მოთხრობათა კრებული Gecede (ღამით), გააძლიერა მისი რეპუტაცია, როგორც დიდებული ქალი მწერლის. მისი მომდევნო რომანები, Karanlığın Günü (სიბნელის დღე) და Mektup Aşkları (სიყვარულის წერილები), გამოვიდა ქვეყნის ბნელ დროს, 1985 და 1988 წლებში. 90-იან წლებში დაიწყო ესეების წერა, ხოლო 2001 წელს გამოვიდა მისი ესე Cüce (ჯუჯა), კიდევ ერთი შედევრი, რომელიც სავსეა შავი იუმორით.
მისი ნამუშევრები გადათარგმნილია ინგლისურ, ფრანგულ და გერმანულ ენებზე.
ბიბლიოგრაფია
რედაქტირება| წელი | სახელი | ქართულად | ტიპი |
|---|---|---|---|
| 1961 | Hallaç | საჩეჩი | მოთხრობება |
| 1968 | Gecede | ღამით | მოთხრობება |
| 1971 | Tuhaf Bir Kadın | უცნაური ქალი | ნოველა |
| 1977 | Eski Sevgili | ყოფილი შეყვარებული | მოთხრობება |
| 1985 | Karanlığın Günü | სიბნელის დღე | ნოველა |
| 1988 | Mektup Aşkları | სიყვარულის წერილები | ნოველა |
| 1998 | Zihin Kuşları | გონების ფრინველები | ესე |
| 2001 | Cüce | ჯუჯა | ნოველა |
| 2005 | Üç Başlı Ejderha | სამთავიანი დრაკონი | ნოველა |
| 2011 | Kalan | დარჩენილი | ნოველა |
| 2013 | Tuhaf Bir Erkek | უცნაური მამაკაცი | ნოველა |
რესურსები ინტერნეტში
რედაქტირებასქოლიო
რედაქტირება- ↑ International Standard Name Identifier — 2012.
- ↑ Turkey's exquisitely 'odd' and relentlessly creative writer Leyla Erbil passes away
- ↑ Leyla Erbil: Influences on the modern reader and Turkish literature
- ↑ Books from Turkey