კეტრინ ბერ ბლოჯეტი
კეტრინ ბლოჯეტი (ინგლ. Katharine Blodgett; დ. 10 იანვარი, 1898, სკენეტადი — გ. 12 ოქტომბერი, 1979, იქვე ) — ამერიკელი მკვლევარი, რომელიც მუშაობდა ზედაპირული ფენომენის ფიზიკური ქიმიის სფეროში.
| კეტრინ ბერ ბლოჯეტი | |
|---|---|
| ინგლ. Katharine Burr Blodgett | |
,_demonstrating_equipment_in_lab.jpg) | |
| დაბ. თარიღი | 10 იანვარი, 1898[1] |
| დაბ. ადგილი | სკენექტადი[1] |
| გარდ. თარიღი | 12 ოქტომბერი, 1979[1] (81 წლის) |
| გარდ. ადგილი | სკენექტადი |
| მოქალაქეობა |
 აშშ |
| საქმიანობა | ფიზიკოსი[1] , გამომგონებელი და ქიმიკოსი |
| მუშაობის ადგილი | General Electric[1] |
| ალმა-მატერი | კემბრიჯის უნივერსიტეტი[1] , ჩიკაგოს უნივერსიტეტი[1] და ბრინ მორის კოლეჯი[1] |
| სამეცნიერო ხარისხი | ფილოსოფიის დოქტორი |
| ჯილდოები | გარვან-ოლინის მედალი[2] , ეროვნულ გამომგონებელთა დიდების დარბაზი[3] , Honorary doctorate from Brown University და ამერიკის ფიზიკის საზოგადოების წევრი |
ირვინგ ლანგმუირთან ერთად მან გამოიგონა ლითონებზე და მინაზე მრავალშრიანი ფირების წარმოების მეთოდი.
ბიოგრაფია რედაქტირება
ბავშვობა და ახალგაზრდობა რედაქტირება
კეტრინ ბერ ბლოჯეტი დაიბადა 1898 წლის 10 იანვარს სკენეტადში, ნიუ-იორკში, აშშ, ჯორჯ ბლოჯეტისა და კეტრინ ბურის ოჯახში. კეტრინი მეორე შვილი იყო. მისი მამა ხელმძღვანელობდა General Electric-ის საპატენტო განყოფილებას. იგი ტრაგიკულად დაიღუპა საკუთარ სახლში მძარცველების შეჭრის დროს, სანამ კეტრინი დაიბადებოდა. 1901 წელს დედა სამი წლის კეტრინთან და ძმასთან —ჯორჯთან ერთად საფრანგეთში გადავიდა საცხოვრებლად.
1912 წელს ოჯახი დაბრუნდა ნიუ-იორკში და კეტრინი კერძო სკოლაში შეიყვანეს, სადაც განსაკუთრებული ინტერესი გამოავლინა მათემატიკის მიმართ. შემდეგ სწავლა ბრინ-მორის კოლეჯში გააგრძელა. კეტრინმა თავი გამოიჩინა მათემატიკასა და ფიზიკაში და დაენიშნა სტიპენდია. 1917 წელს გახდა ბაკალავრის ხარისხის მფლობელი.
სამეცნიერო ნაშრომი რედაქტირება
გადაწყვიტა რა გაეგრძელებინა სამეცნიერო კვლევები, ბლოჯეტმა საშობაო დღესასწაულზე მოინახულა General Electric-ის ქარხანა სკენეკტადში, სადაც მამის ყოფილმა კოლეგებმა ქიმიკოსი ირვინგ ლანგმუირი გააცნეს. მისი ლაბორატორიის დათვალიერების შემდეგ, ლანგმუირმა მიიწვია ბლოჯეტი მასთან სამუშაოდ. 19 წლის ასაკში ბლოჯეტი გახდა პირველი ქალი მეცნიერი, რომელიც დაიქირავეს General Electric-ის კვლევით ლაბორატორიაში ნიუ-იორკში (1917). იგი ჩაება ლანგმუირის სამუშაოში მონომოლეკულური ადსორბაციის შესახებ. ლანგმუირის რჩევის გათვალისწინებით, კეტრინი შევიდა ჩიკაგოს უნივერსიტეტში 1918 წელს და სამაგისტრო თემად აირჩია გააქტიურებული ნახშირბადის ადსორბციული თვისებები. ის მხოლოდ 21 წლის იყო, როცა თავისი შედეგები გამოაქვეყნა ჟურნალში Physical Review 1920 წელს, უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ, ბლოჯეტი მაშინვე მიიღეს General Electric-ში და გახდა კომპანიის პირველი ქალი მკვლევარი.
1924 წელს ბლოჯეტს რეკომენდაცია გაუწიეს კემბრიჯის უნივერსიტეტის სადოქტორო პროგრამაზე ფიზიკაში. მისი დისერტაცია ეხებოდა ელექტრონების ქცევას იონიზებული ვერცხლისწყლის ორთქლში. მოგვიანებით ბლოჯეტი გახდა პირველი ქალი, რომელმაც კემბრიჯში მიიღო ფილოსოფიის დოქტორის ხარისხი ფიზიკაში (1926 წ.).
ბლოჯეტი დაბრუნდა სამუშაოდ მკვლევარ ასისტენტად ლანგმუირის ლაბორატორიაში, განაგრძო მოლეკულური ფირების ზედაპირულად აქტიური ნივთიერებების კვლევა 1935 წელს ბლოჯეტმა და ლანგმუირმა შეიმუშავეს მინის და ლითონების ზედაპირზე მონო და პოლიმოლეკულური ფენების წარმოების მეთოდი ( ლენგმუირ - ბლოჯეტის ტექნოლოგია) მოდიფიცირებული ბარიუმის სტეარტის გამოყენებით. ოპტიმალური აღმოჩნდა 44 მონომოლეკულური ფენის საფარი, რამაც შესაძლებელი გახადა სინათლის ტრანსმისიის გაზრდა 99% -მდე. 1938 წელს ბლოჯეტმა მიიღო პატენტი მყარ სუბსტრატებზე ფირის საფარის წარმოების მეთოდის შესახებ, რამაც შესაძლებელი გახადა თითქმის არაამრეკლი „უხილავი “( „ დაფარული“ ) ოპტიკური მინის წარმოება.
ბლოჯეტის გამოგონების წყალობით, ოპტიკური ლინზების დამზადებას ჩაეყარა საფუძველი, რამაც შესაძლებელი გახადა სინათლის გატარება არეკვლის დანაკარგის გარეშე. მეორე მსოფლიო ომის დროს ბლოჯეტის სათვალეები ფართოდ გამოიყენებოდა პერისკოპებში, დიაპაზონის მაძიებელსა და აერო ფოტოკამერებში. მოგვიანებით „დაფარული“ ლინზები ფართოდ გავრცელდა სათვალეებში, ტელესკოპებში, მიკროსკოპებში, პროექტორებსა და ფოტოგრაფიულ ლინზებში.
თავისი კარიერის განმავლობაში ბლოჯეტმა მიიღო რვა აშშ პატენტი და გამოაქვეყნა 30-ზე მეტი სამეცნიერო სტატია სხვადასხვა ჟურნალებში. მან გამოიგონა შხამიანი გაზების ადსორბციული გაწმენდის მეთოდი, ყინვის საწინააღმდეგო სისტემა თვითმფრინავის ფრთებისთვის და გააუმჯობესა სამხედრო შენიღბვის ისეთი სახეობა, როგორიცაა კვამლის ეკრანი. ბლოჯეტის ოპტიკური მოწყობილობა ფართოდ არის ცნობილი თხელი ფენების სისქის გაზომვისთვის. ბლოჯეტმა მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა ღრუბლებზე ზემოქმედების ისეთი ტექნოლოგიის განვითარებაში, რომლის საშუალებითაც შესაძლებელია ნალექის გამოწვევა.
პირადი ცხოვრება რედაქტირება
ბლოჯეტი არასოდეს დაქორწინებულა. იგი მრავალი წლის განმავლობაში ბედნიერად იმყოფებოდა „ბოსტონურ ქორწინებაში“ ძველი სენეკტადების ოჯახის წარმომადგენელ ჰერტრუდა ბრაუნთან. ბრაუნის შემდეგ ბლოჯეტს ოჯახური ურთიერთობა ჰქონდა ელსი ერინგტონთან, გოგონების სკოლის დირექტორთან.
კეტრინს უყვარდა თეატრი, თავად თამაშობდა სპექტაკლებში, უყვარდა მებაღეობა და ასტრონომია. აგროვებდა ანტიკვარებს, მეგობრებთან ერთად თამაშობდა ბრიჯს და წერდა სასაცილო ლექსებს.
კეტრინ ბლოჯეტი გარდაიცვალა საკუთარ სახლში 1979 წლის 12 ოქტომბერს.
ხსოვნა რედაქტირება
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 Ogilvie M. B. The Biographical Dictionary of Women in Science: Pioneering Lives From Ancient Times to the Mid-20th Century — Routledge, 2003. — Vol. 1. — P. 148–149. — 798 p. — ISBN 978-1-135-96342-2
- ↑ https://www.acs.org/content/acs/en/funding-and-awards/awards/national/bytopic/francis-p-garvan-john-m-olin-medal.html
- ↑ https://www.invent.org/inductees/katharine-burr-blodgett
- ↑ Katharine Burr Blodgett: An Innovative, Accomplished Schenectady Native. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-07-24. ციტირების თარიღი: 2016-02-09