კაიაჰის შტატი
კაიაჰის შტატი (ကယားပြည်နယ်: ძველად კარენის სახელმწიფო ) — შტატი მიანმარში. ის მდებარეობს აღმოსავლეთ მიანმარში, მას ესაზღვრება ჩრდილოეთიდან შანის შტატი, აღმოსავლეთით ტაილანდის მაი ჰონგ სონის პროვინცია, ხოლო სამხრეთით და დასავლეთით კაიინის შტატი .
| შტატი | |||
|---|---|---|---|
|
კაიაჰის შტატი ბირმ. ကယားပြည်နယ် | |||
.jpg) | |||
| |||
| ქვეყანა |
 მიანმარი | ||
| ადმ. ცენტრი | Loikaw | ||
| კოორდინატები | 19°15′00″ ჩ. გ. 97°20′00″ ა. გ. / 19.25000° ჩ. გ. 97.33333° ა. გ. | ||
| ფართობი | 11 731.5 კმ² | ||
| მოსახლეობა | 286 627 კაცი (2014) | ||
| სიმჭიდროვე | 24 კაცი/კმ² | ||
| სასაათო სარტყელი | UTC+06:30 | ||
| ოფიციალური საიტი | https://www.kayahstate.gov.mm/ | ||
 | |||
იგი მდებარეობს ჩრდილოეთ განედის 18 ° 30 ′ და 19 ° 55' შორის და აღმოსავლეთ გრძედის 96 ° 50 ′ და 97 ° 50' შორის. შტატიფ რათპბი 11 670 კვადრატული კილომეტრია. მისი დედაქალაქია ლოიკავი (ასევე იწერება ლოი-კაუ). გაეროს ბავშვთა ფონდის მონაცემებით, 1998 წელს მოსახლეობის სავარაუდო რაოდენობა იყო დაახლოებით 207 357 ადამიანი. შტატში ძირითადად ცხოვრობს კარენის ეთნიკური ჯგუფი, ასევე ცნობილი როგორც წითელი კარენი [1] ან კაიაჰი, სინო-ტიბეტელი ხალხი.
გეოგრაფია რედაქტირება
კარენი (კაიაჰ) შტატი მდებარეობს მიანმარის აღმოსავლეთ ნაწილში. კარენის (კაიაჰის) შტატის რელიეფი მთაგორიანია. ის მოიცავს ,,კარენი-კარენის" მთებს, რომლებიც გამოყოფილია მდინარე სალვინით, რადგან ის მიედინება. [2]
ლავპიტას კაშხალი, რომელიც 1950 წელს აშენდა იაპონიასთან ორმხრივი სარემონტო ხელშეკრულების საფუძველზე, არის მთავარი ჰიდროელექტრო საწარმოო კაშხალი, რომელიც აწარმოებს მთლიანი ჰიდროელექტროენერგიის წარმოების მეოთხედს მიანმარში.[3]
დემოგრაფია რედაქტირება
ეთნოგრაფები შვიდიდან ათი ეთნიკურ ჯგუფს (მათ შორის არიან ეთნიკური ქვეჯგუფების) მოიხსენიებენ, კაიას შტატის მკვიდრნს. გარდა ამისა, შანი, ინთა და ბამარი ხალხები ცხოვრობენ ჩრდილოეთით, ხოლო პა-ო მიმდებარე გორაკებში. თითოეული ჯგუფი ასევე ცნობილია ერთზე მეტი სახელით. ცხადია, კაიაჰის შტატში ეთნიკური კუთვნილება რთულ საკითხს წარმოადგენს, რაც უფრო რთულია დღევანდელი პოლიტიკური ვითარების გამო. გაეროს და ბირმული მთავრობის მიერ ჩატარებული 1983 წლის აღწერის თანახმად, კაიაჰებმა შეადგინა 56,12%, ხოლო ბამარი (17,58%), შანი (16,66%), კარენი (6,45%), შერეული რასები (2,08%) და სხვა ჯგუფები უმცირესობები იყვნენ. ეთნოლინგვისტები გამოყოფენ შემდეგ ენობრივ ჯგუფებს კაიას შტატში:
- კარენნი / კაიაჰი (წითელი ხალხი)
- პადაუნგი ( კაიანი )
- ბვე
- გება
- მანუმანაუ
- იანტალე
- ზაიინი ( ლაჰტა )
- გეკო
- ინბაუ
- პაკუ ( კარენი )
რელიგია რედაქტირება
კაიანთა ტრადიციულ რელიგიას კან ხვანს უწოდებენ და მას მას შემდეგ იყენებენ, რაც ხალხი ბრინჯაოს ხანაში მონღოლეთიდან გადასახლდა. [4] მასში შედის რწმენა, რომ კაიანები ხალხი ქალის დრაკონისა და კაცი / ანგელოზების ჰიბრიდული კავშირის შედეგია. [5]
მთავარი რელიგიური ფესტივალი არის ქეი ჰტეინ ბოის სამდღიანი ფესტივალი, რომელიც ახსენებს იმ რწმენას, რომ შემოქმედმა ღმერთმა სამყაროს ფორმა მისცა მიწაში მცირე ზომის ჩხირის დარგვით. ამ ფესტივალის განმავლობაში, მარტის ბოლოს ან აპრილის დასაწყისში, ქეი ჰტოე ბოის ბოძი დგება და მონაწილეები ბოძზე ცეკვავენ. [6] ეს ფესტივალი ტარდება საუკუნო ღმერთისა და შემოქმედი მაცნეების თაყვანისცემისთვის, წლის განმავლობაში კურთხევისთვის მადლობის გადასაცემად, პატიების თხოვნით და წვიმისთვის სალოცავად. ეს არის შესაძლებლობა, რომ კაიანმა სხვადასხვა სოფელი შეიკრიბოს ტომის სოლიდარობის შესანარჩუნებლად.
კაიანებს ძლიერი რწმენა აქვთ აგვისტოში და არაფერს აკეთებენ მკითხაობის რაიმე ფორმის მითითების გარეშე.[7]
Განათლება რედაქტირება
კომპიუტერული უნივერსიტეტი, ლოიკავი
ლოიკაუს უნივერსიტეტი
ტექნოლოგიური უნივერსიტეტი, ლოიკავი
მიანმარში საგანმანათლებლო შესაძლებლობები ძალზე შეზღუდულია იანგონისა და მანდალაის მთავარი ქალაქების გარეთ. 2005 წელს ბაგოს რეგიონს ჰქონდა 578 დაწყებითი სკოლა, 119 საბაზო სკოლა და 132 საშუალო სკოლა.
ქვემოთ მოცემულია 2002–2003 სასწავლო წლის საჯარო სკოლის სისტემის რეზიუმე. [8]
| AY 2002-2003 წწ | დაწყებითი | Შუა | მაღალი |
|---|---|---|---|
| სკოლები | 338 | 33 | 12 |
| Მასწავლებლები | 1565 წ | 352 | 160 |
| სტუდენტებს | 29 200 | 13 200 | 4900 |
Ჯანმრთელობის დაცვა რედაქტირება
მიანმარში ჯანდაცვის ზოგადი მდგომარეობა ცუდია. სამხედრო მთავრობა ხარჯავს ქვეყნის მშპ – ს 0,5% –დან 3% –მდე ჯანმრთელობის დაცვაზე, რაც მუდმივად წარმოადგენს მსოფლიოში ყველაზე დაბალ მაჩვენებლებს. [9][10]მიუხედავად იმისა, რომ ჯანდაცვა ნომინალურად უფასოა, სინამდვილეში, პაციენტებს სამედიცინო და მკურნალობის საფასურის გადახდა უწევთ, თუნდაც საზოგადოებრივ კლინიკებსა და საავადმყოფოებში. საჯარო საავადმყოფოებს მრავალი ძირითადი საშუალება და მოწყობილობა არ აქვთ. უფრო მეტიც, ჯანგონისა და მანდალაის გარეთ ჯანდაცვის ინფრასტრუქტურა ძალიან ცუდია.. 2016 წელს ლოიკაუს გენერალური საავადმყოფო განახლდა იაპონიის საერთაშორისო თანამშრომლობის სააგენტოსგან (JICA) 1.945 მილიარდი იენის დაფინანსებით.[11] ქვემოთ მოცემულია სახელმწიფო ჯანდაცვის სისტემის რეზიუმე. [12]
| 2002–2003 წწ | # საავადმყოფოები | # საწოლები |
|---|---|---|
| სპეციალიზებული საავადმყოფოები | 0 | 0 |
| ზოგადი საავადმყოფოები სპეციალური მომსახურებით | 1 | 200 |
| ზოგადი საავადმყოფოები | 6 | 141 |
| ჯანმრთელობის კლინიკები | 9 | 144 |
| სულ | 16 | 485 |
გალერეა რედაქტირება
-
ლოიკაუს საათის კოშკი -
ტაუნგ კვალის პაგოდა
რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება
- Ოფიციალური ვებ - გვერდი დაარქივებული 2020-10-30 საიტზე Wayback Machine.
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ Chisholm, Hugh, ed. (1911). . Encyclopædia Britannica (ინგლისური). 15 (11th ed.). Cambridge University Press. p. 678.
- ↑ Global 200 ecoregion: Karenni-Karen / Tenasserim Moist Forests
- ↑ Archived copy. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2010-01-19. ციტირების თარიღი: 2010-08-30
- ↑ Religion. Huay Pu Keng. ციტირების თარიღი: 2013-08-04.
- ↑ The Dragon Mothers Polish their Metal Coils by Edith Mirante - Guernica / A Magazine of Art & Politics. Guernicamag.com. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2008-12-12. ციტირების თარიღი: 2013-08-04.
- ↑ Les peuples oubliés. Blogg.org (2007-08-26). ციტირების თარიღი: 2013-08-04.
- ↑ Manna, Padre Paolo (1902), The Ghekhu-Karen Tribe of Eastern Burma, S. Giuseppe Pontificial Printing
- ↑ Education statistics by level and by State and Division. Myanmar Central Statistical Organization. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 29 September 2011. ციტირების თარიღი: 9 April 2009.
- ↑ "PPI: Almost Half of All World Health Spending is in the United States". 2007-01-17. Archived from the original on 2011-04-27.
- ↑ Yasmin Anwar (2007-06-28) "Burma junta faulted for rampant diseases" . UC Berkeley News.
- ↑ „Loikaw to get new hospital buildings funded by JICA - Global New Light Of Myanmar“. Global New Light Of Myanmar (ინგლისური). 2015-02-11. ციტირების თარიღი: 2017-10-08.
- ↑ Hospitals and Dispensaries by State and Division. Myanmar Central Statistical Organization. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-04-30. ციტირების თარიღი: 2009-04-19.