იუნიქსის ბრძანებები

ამ გვერდს არა აქვს შემოწმებული ვერსია, სავარაუდოდ მისი ხარისხი არ შეესაბამებოდა პროექტის სტანდარტებს.

იუნიქსის ტიპის სისტემებში არსებობს მრავალი ბრძანება. ბრძანებები წარმოადგენს პროგრამებს, რომელთა გაშვებაც შეუძლია მომხმარებელს. ისინი ასრულებენ გარკვეულ დავალებას, უმეტესად მარტივს, მაგრამ რამდენიმე ბძანების კომბინირებით უფრო რთული დავალებების შესრულებაც შეიძლება. ზოგი ბძანება სტანდარტულია, ზოგი კი გავრცელებულია პოპულარობის შედეგად. უმეტესად, ბრძანებათა გამშვები ფაილები /bin, /usr/bin და /usr/local/bin კატალოგებში მდებარეობს.

დახმარება

`info`	ბრძანების GNU info სახელმძღვანელოს წაკითხვა.
`apropos`	სახელმძღვანელოების მოძებნა რომელშიც არის შეტანილი მოცემული სიტყვა
`man`	სახელმძღვანელოს წაკითხვა მოცემული ბრძანების.
`help`	შელის შინა ბრძანების თაობაზე დახმარების სთხოვნა.
`which`	ეძებს თუ სად არის მოცემული პროგრამა.
`whatis`	ადგენს რომელი ბრძანებები ეკავშირება გარკვეულ ბრძანებას

ძირითადი ბრძანებები

`history`	წინა ნახმარი მრძანებების ჩვენება.
`type`	მრძანების ტიპის (ალიასი, პროგრამა...) ჩვენება.

კავშირი

`mesg`	აკონტროლებს თქვენი ტერმინალის სხვა პროგრამის მიერ მანიპულაციას (ეკრანწე მიწერ მოწერა..., write-ით).
`talk`	სხვა მომხმარებელთან საუბარი (თუ იგივე სისტემაშია).
`wall`	სისტემის ყოველივე მომხმარებლისთვის მიწერა (Write ALL).
`write`	გარკვეული მომხმარებელისთვის მიწერა..

ეკრანი

`less`	ფაილის ეკრანზე ჩვენება უკან და წინ გადასვლის უნარით (more-ზე უფრო ძლიერია).
`more`	ფაილის ეკრანზე ჩვენება მარტო წინ გადასვლის საშუალებით.
`screen`	ტერმინალში ვირტუალური "ფანჯრების" მართვა.

სარედაქტირო

`ed`	მარტივი ტექსტის სარედაქტირო პროგრამა.
`emacs`	ტექსტის სარედაქტირო პროგრამა.
`joe`	ტექსტის სარედაქტირო პროგრამა.
`nano`	ტექსტის სარედაქტირო პროგრამა.
`pico`	ტექსტის სარედაქტირო პროგრამა.
`vi`	ტექსტის სარედაქტირო პროგრამა.
`vim`	vi-ს გრაფიკული ვერსია.

ფაილები და საქაღალდეები (კატალოგები)

`cd`	კატალოგში შესვლა. (Change Directory).
`cp`	ფაილის გადაწერა (ორიგინალის შენარჩუნებით) (CoPy).
`dd`	ფაილის გადაწერა სხვა ფორმატში გადატანის შესაძლებლობით.
`du`	დისკის დაკავებული რაოდენობის ჩვენება. (Disk Usage).
`df`	დისკის თავისუფალი ადგილის რაოდენობის ჩვენება. (Disk Free).
`file`	ფაილის ტიპის ჩვენება.
`ln`	ქმნის კავშირს სხვა ფაილის ან კატალოგის მიმართ.
`ls`	აჩვენებს მოცემული კატალოგში მყოფ ფაილებს და კატალოგებს.
`mkdir`	ქმნის ახალ კატალოგს.
`mv`	ფაილის ან კატალოგის სხვა ადგილზე გადატანა (ან სახელის შეცვლა).
`pwd`	აჩვენებს კატალოგს რომელშიც მომხმარე ამჟანად იმყოფება.
`rm`	შლის ფაილს ან კატალოგს.
`rmdir`	შლის კატალოგს თუ იგი ცარიელია.
`touch`	ქმნის ცარიელ ახალ ფაილს, ან ცვლის მის მოდიფიკაციის თარიღს თუ ის უკვე არსებობდა.
`lsof`	აჩვენბს გახსნილ ფაილებს.

არქივები და კომპრესირება

`bzip2`	ფაილებს და კატალოგების კომპრესირება და უკუღმა ოპერაცია.
`cpio`	ფაილების გადააქ ან გადმოაქ cpio/tar არქივში/არქივიდან.
`gzip`	ფაილებს და კატალოგების კომპრესირება და უკუღმა ოპერაცია.
`tar`	ქმნის ფაილების და კატალოგების არქივს.
`zip`	ფაილებს და კატალოგების კომპრესირება და უკუღმა ოპერაცია.
`zcat`	აჩვენებს კოპრესირებულ ფაილის მოცულობას.

მოძებნა

`find`	ფაილების მოძებნა გარკვეული მონაცემების მიხედვით.
`locate/slocate`	ფაილების მოძებნა მონაცემების ბაზის მეშვეობით (რომელიც არის შექმნილი updatedb ბრძანების მიერ).
`whereis`	ძებნის პროგრამებს და მით სახელმძღვანელოებს.
`which`	იძლევა პროგრამის ადგილოებას ფაილურ სისტემაში.

დისკები და დამონტაჟება

`df`	აჩვენებს დისკის დაყოფების ცარიელი ადგილის რაოდენობას.
`dump/restore`	ფაილური სისტემის შენახვა და აღდგენა.
`fsck`	ფაილური სისტემის შემოწმება, დისკის დაყოფის ტიპის მიხედვით იყენებს შემდეგ პროგრამებს: - e2fsck ( fsck.ext2 ) ext2 და ext3 ფაილური სისტემებისთვის (e2fsck და fsck.ext2 იგივე პროგრამას წარმოადგენს). - reiserfsck ReiserFS-თვის - cramfsck cramfs-თვის - fsck.jfs JFS-თვის - fsck.xfs XFS-თვის - fsck.minix Minix-ის ფაილურის სისტემისათვის - fsck.xiafs XIAFS-თვის
`fsdb`	ფაილური სისტემის დებუგერი
`hdparm`	IDE დისკის პარამეტრების შეცვლა.
`sdparm`	SCSI დისკის პარამეტრების შეცვლა.
`mkfs`	ფაილური სისტემის შექმნა. (MaKe FileSystem).
`mount`	ამონტაჟებს ფაილურ სისტემას მოცემულ დასამონტაჯო ადგილას.
`sync`	დისკზე მონაცემების დაწერის დაძალება.
`tune2fs`	ext2 ან ext3 დაყოფის პარამეტრების შეცვლა.
`cryptsetup`	დისკის შიფრაცია.

ტექსტის მანიპულირება

`awk`	სკრიპტული ენა ფაილების მანიპულაციისთვის.
`cat`	ფაილის გახსნა-წაკითხვა ან ფაილების გაერთება.
`cut`	შლის ტექსტის ფრაგმენტს გარკვეული პარამეტრების მიხედვით.
`diff`	აჩვენებს განსხვავებებს ფაილებს შორის.
`dos2unix`	დოსის (ვინდოუსის) ფაილს იყვანს იუნიქსში წასაკითხად.
`echo`	აჩვენებს ბოცემუს ტექსტს.
`expr`	წინადადების გათვლა (მათემატიკური ან ასოების)
`fgrep`	აჩვენებს ხაზებს რომლებზეც მოცემული სიტყვაა.
`grep`	ტექსტის ძებნა.
`head`	აჩვენებს ფაილის პირველ ხაზებს.
`join`	აერთებს ორი ფაილის ხაზებს.
`nl`	ფაილის ხაზების დანიმრება.
`read`	კითხულობს ხაზს
`sed`	ცვლის სიტყვებს სხვა სიტყვებით.
`sort`	დახარისხება.
`strings`	აჩვენებს დასაბეჭდავ ასოებს.
`tail`	აჩვენებს ტექსტის ბოლო ხაზებს.
`tee`	ფაილის შექმნა, რომელსაც კონსოლშივე ვავსებთ.
`tr`	ასოებს შლის ან აქცევს სხვა ასოებათ
`uniq`	ფილტრავს ტექსტს ისე რომ ტოვებს მოცემული სიტყვის მხოლოდ ერთ ეგზემპლარს.
`unix2dos`	იუნქსის ფაილი გადაყავს დოსისთვის (ვინდოუსისთვის).
`wc`	ითვლის ასოების, სიტყვების ან ხაზების რაოდენობას.

ნების დართვა

`chgrp`	ცვლის ფაილის საპატრონო ჯგუფს.
`chmod`	ცვლის ფაილის უფლებებს (კიტხვა, წერა, და გაშვება).
`chown`	ცვლის ფაილის პატრონს.
`getfacl`	ფაილის ACL-ების ჩვენება.
`setfacl`	ფაილის ACL-ების შეცვლა.

პროცესები

`free`	აჩვენებს ინფორმაციებს მეხსიერების მოხმარების შესახებ.
`fuser`	აჩვენებს პროცეს რომელიც ხმარობს მოცემულ ფაილს.
`kill`	გარკვეულ პროცესს უგზავნის სიგნალს, უფრო ხშირად იმისთვის რომ პროგრამა გააჩეროს.
`killall1`	გარკვეული პროცესების გათიშვა, ან გარკვეული სიგნალიზაციის მიცემა.
`killall5`	ყოველივე პროცესის გათიშვა.
`nohup`	უშვებს პროცეს რომელიც დარჩება აქტიური მისი მომხმარებლის გასვლის შემდეგაც.
`nice`	უშვებს ბრძანებას შეცვლილი პრიორიტეტებით.
`pidoff`	იძლევა მოცემული პროცესის PID-ეს.
`pkill`	იგივეა რაც ბრძანება kill, ოღონთ პროცეს თიშავს სახელწოდების მიხედვით.
`ps`	აჩვენებს გაშვებულ პროცესებს.
`pstree`	სისტემაში მომქმედ პროცესებს აჩვენებს იერარქიულად, ხის ფორმით.
`renice`	ცვლის პროცესის უპირატესობას.
`top`	აჩვენებს ყველაზე აქტიურ პროცესებს.
`xkill`	თიშავს X-ის მოცემულ პროგრამას.
`vmstat`	აჩვსნებს სტატისტიკას სისტემის შესახებ.

შელები

`bash`	GNU-ს შელი (Bourne Again Shell).
`csh`	C-shell, მისი სინტაქსი ახლოა C ენასთან.
`ksh`	Korn Shell, უმეტესათ მოინახულება კომერციულ იუნიქსის ვერციებში.
`sh`	ტანდარტული შელი (Bourne Shell).
`tcsh`	csh-ის გაუმჯოსება.
`zsh`	Z Shell.

სერვისები და ამუშავება

`dmesg`	აჩვენებს ბირთვის მიერ დაბეჭდილ ინფორმაციას.
`init`	ცვლის სისტემის მოქმედების დონეს
`runlevel`	იძლევა აქტიური სისტემის მოქმედების დონეს
`service`	უშვებს ან ხელახლად უშვებს გარუკვეუკ სერვერს ან მას თიშავს, მხოლოდ ზოგიერთ ლინუქსის დისტრიბუტივებისთვის: დებიანი, რედ ჰატი
`who`	აჩვენებს მიმდინარე მანქანაზე შესულ ყველა მომხმარებელს:	who -r : იგივე რაც runlevel	who -b : სისტემის ბოლო ჩართვის დრო date (დამოკიდებულია /proc/uptime-ზე)
`who am i`	აჩვენებს ლოგინს რომელითაც ხართ შესული სისტემაში, შესვლის დრო, ტერმინალის ნომერი.
`whoami`	აჩვენებს თქვენს ლოგინს.

ქსელები

`curl`	მრავალი ქსელური პროტოკოლების მხარდაჭრით მონაცემების სერვერზე ატვირთვა ან გადმოქაჩვა.
`dhclient`	DHCP-ს კლიენტი.
`ftp`	ftp-ის კლიენტი.
`hostname`	აჩვენებს მომხმარის კიმპიუტერის სახელს.
`ifconfig`	ქსელის ინტერფეისის კონფიგურირება ან მისი პარამეტრების ჩვენება.
`iwconfig`	უმართულო ქსელის კონფიგურირება.
`links`	ვებ ბრაუზერი, ტექსტუალური ვერცია.
`lynx`	ვებ ბრაუზერი, ტექსტუალური ვერცია.
`mail`	ელ.წერილის გასაგზავნი ან წასაკითხი.
`nslookup`	აჩვენებს გარკვეული კომპიუტერის IP მისამართს DNS-ის მეშვეობით.
`ping`	პინგავს მოცემულ კომპიუტერს.
`route`	აჩვენებს როუტერის მასივს
`rsh`	შელის გაშვება დისტანციურად (Remote SHell), (შეიცვალა SSH-ით რომელსაც შიფრაცია შეუძლია).
`rsync`	საქაღალდის ორ კომპიუტერთან ერთად სინქრონირება (Remote SYNChronization).
`sftp`	FTP-ს კლიენტი, შიფრაციით დაცულ რეჟიმში.
`scp`	ფაილის გადაადგილება დაცული პროტოკოლის მეშვეობით (Secure Copy).
`ssh`	ssh-ის კლიენტი (Secure SHell).	,	`traceroute`	აჩვენებს კომპიუტერებს რომლების გადალახვაა საჭირო მიზნად ამორჩეული კომპიუტერთან დასაკავშირებად.
`w3m`	ერთ-ერთი მინიმალური ბრაუზერი.
`wget`	ფაილების გადმოწერა სერვერებიდან (უმეტესად FTP და HTTP)

მომხმარებელნი

`chfs`	ფაილების მოძებნა გარკვეული მონაცემების მიხედვით.
`chsh/chsh`	შელის პროგრამის შეცვლა.
`finger`	ძებნის პროგრამებს და მით სახელმძღვანელოებს.
`groupadd`	ჯგუფის დამატება.
`groupdel`	ჯგუფის გაუქმება.
`su`	სხვა მომხმარებლად გადაქცევა.
`id`	მომხმარებელის ნომერი.
`sudo`	root-ად გადაქცევა.
`users`	აჩვენებს მომხმარებლებს რომლებიც ამ ჟამად ხმარობენ სისტემას (აგრეთვე იხილეთ who).
`useradd`	მომხმარებელის დამატება.
`userdel`	მომხმარებელის გაუქმება.
`visudo`	ავტომატურად არედაქტირებს /etc/sudoers ფაილს რომ ნება დართოს sudo ბრძანების გამოსაყენებლად.
`w`	აჩვენებს მომხმარებლებს რომლებიც ამ ჟამად ხმარობენ სისტემას და რასაც აკეთებენ.
`who`	აჩვენებს მომხმარებლებს რომლებიც ამ ჟამად ხმარობენ სისტემას.

X Window System-ის (X11) ბრძანებები

`startx`	X Window System-ის გაშვება.
`editres`
`xev`
`xhost`
`xmodmap`
`xrdb`
`xset`
`xvidtune`
`xwd`

X.org-ის კონფიგურაცია

`X -configure`	უშვებს X.org სერვერს და ცდის რომ ავტომატურად ადეკვატური კონფიგურაციის ფაილი შექმნას.
`xorgcfg`	კონფიგურაცია (გრაფიკული ვერცია).
`xorg86config`	კონფიგურაცია (ტექსტუქლური ვერცია).

XFree86-ის კონფიგურაცია

`Xfree86 -autoconfig`	უშვებს XFree86 სერვერს და ცდის რომ ავტომატურად ადეკვატური კონფიგურაციის ფაილი შექმნას.
`xf86cfg`	კონფიგურაცია (გრაფიკული ვერსია).
`xf86config`	კონფიგურაცია (ტექსტუალური ვერსია).

მოდულები

`lsmod`	აჩვენებს ბირთვის მოდულებს რომლებსაც სისტემა იყენებს.
`modinfo`	აჩვენებს ინფორმაციებს მოდულის შესახებ. (ფაილი, ავტორი, ლიცენზია, პარამეტრები).
`modprobe`	გარკვეული მოდულის ჩატვირთვა.
`depmod`	ქმნის პროგრამის სხვა პროგრამებზე დამოკიდებულობის სიას.

PCMCIA

`cardctl`	ამოწმებს PCMCIA კარტებს.
`cardinfo`	აჩვენებს ინფორმაციებს PCMCIA კარტის შესახებ.
`cardmgr`	PCMCIA კარტების მართვა.
`lspcmcia`	აჩვენებს PCMCIA კარტებს რომლებიც შეერთებულნი არიან კომპიუტერში.

სხვადასხვა

`alias`
`ltrace`
`flex და bison`
`swapon და swapoff`	ააქტიურებს ან რთავს ვირტუალური მეხსიერებისთვის გამოსაყენ დისკის დანაყოფს (ფარტიშს).