იოზეფ სიგერ-ჰრონსკი

იოზეფ სიგერ ჰრონსკი
იოზეფ სიგერ ჰრონსკი
მშობლიური სახელი	Jozef Cíger-Hronský
დაბადების თარიღი	23 თებერვალი, 1896; ზვოლენი, ავსტრია-უნგრეთის იმპერია
გარდაცვალების თარიღი	13 ივლისი, 1960 (64 წლის); ლუჰანი, ბუენოს აირესი, არგენტინა
მოქალაქეობა	ავსტრია-უნგრეთის იმპერია; ჩეხოსლოვაკია; არგენტინა
პროფესია	მწერალი, დრამატურგი, პედაგოგი, პუბლიცისტი

იოზეფ სიგერ-ჰრონსკი ( სლოვაკ. Jozef Cíger-Hronský ; დ. 1896 წლის 23 თებერვალი, ზვოლენი, ავსტრია-უნგრეთი (ახლანდელი ბანსკობისტრიცკის რეგიონი, სლოვაკეთი ) — გ. 1960 წლის 13 ივლისი, ლუჰანი, არგენტინა ) — სლოვაკი მწერალი, დრამატურგი, მასწავლებელი, პუბლიცისტი, მდივანი და ორგანიზაცია ორგანიზაცია „მატიცა სლოვენსკას“ ერთ-ერთი ლიდერი.^[1]

ბიოგრაფია

იოზეფ სიგერ-ჰრონსკი დაიბადა 1896 წელს ცენტრალური სლოვაკეთის ქალაქ ზვოლენში საშუალო შეძლების დურგლების ოჯახში.

მომავალმა მწერალმა დაწყებითი განათლება მიიღო ზვოლენის (1902 –1907) და კრუპინეს (1907 –1910) საჯარო სკოლებში. 1914 წლამდე სწავლობდა უნგრეთის ქალაქ ლევიცეს პედაგოგიურ სკოლაში, რომლის დამთავრების შემდეგ შეუდგა პედაგოგიურ მოღვაწეობას. მუშაობდა მასწავლებლად სხვადასხვა ადგილას. თუმცა პირველი მსოფლიო ომის დროს იძულებული გახდა შეეწყვიტა მუშაობა, ვინაიდან 1917-1918 წლებში გააგზავნეს იტალიის ფრონტზე, სადაც მსახურობდა ქვეითად.

მისი პირველი პროზაული ნაწარმოები გამოიცა 1920-იან წლებში (ნოველების და მოკლე პროზის სახით). პედაგოგიურ საქმიანობასთან ერთად 1928-1945 წლებში მუშაობდა საბავშვო ჟურნალ Slniečko (მზე) -ს რედაქტორად. 1933 წელს გახდა „მატიცა სლოვენსკას“ მდივანი, მოგვიანებით, 1940 წელს კი — მისი ლიდერი, ამ პოსტზე 1945 წლამდე დარჩა.^[2]

1930-იანი წლების ბოლოს შეუერთდა გლინკას სლოვაკეთის სახალხო პარტიას (ľudáci).. 1944 წელს, სლოვაკეთის ეროვნული აჯანყების შემდეგ, დააპატიმრეს, მაგრამ გარკვეული პერიოდის შემდეგ გაათავისუფლეს ციხიდან.

სლოვაკეთის პირველი რესპუბლიკის დამარცხების შემდეგ დევნის შიშით, ის ემიგრაციაში წავიდა ავსტრიაში, შემდეგ იტალიაში და საბოლოოდ დასახლდა არგენტინაში, სადაც მუშაობდა დიზაინერად ტექსტილის ქარხანაში.

არგენტინაში ყოფნის პერიოდში ჩამოაყალიბა „მატიცა სლოვენსკა“ საზღვარგარეთ (Zahraničná Matica slovenská). ის იყო უცხოეთში მყოფი სლოვაკეთის ეროვნული საბჭოს თავმჯდომარე და უცხოეთში სლოვაკეთის მწერალთა და ხელოვანთა ასოციაციის საპატიო თავმჯდომარე.

გარდაიცვალა 1960 წელს არგენტინაში.

1989 წლის ხავერდოვანი რევოლუციის შემდეგ მისი ნეშტი გადაასვენეს ჩეხოსლოვაკიაში, შემდეგ კი 1993 წელს საზეიმოდ დაკრძალეს მარტინის სახალხო სასაფლაოზე.^[3]

შემოქმედება

ერთობლივი საფლავი ჯ. ციგერ-გრონსკი და პოეტი სტეფან კრჩმერი მარტინის სახალხო სასაფლაოზე

იოზეფ სიგერ-ჰრონსკი ლირიკული პროზის წარმომადგენელია. ის არის ერთ-ერთი ყველაზე საყვარელი საბავშვო მწერალი სლოვაკეთში.

მისი, როგორც პროზაიკოსის, დებიუტი 1920-იან წლებში შედგა.

იოზეფ სიგერ-გრონსკის ყველაზე ცნობილი ნაწარმოებია რომანი „იოზეფ მაკი“, რომელშიც ავტორი ცდილობდა შეექმნა მითი სლოვაკეთის შესახებ. მწერალი ცნობილი გახდა ცხოველების შესახებ ზღაპრებით ("მამაცი კურდღელი", "მამაცი კურდღელი აფრიკაში", "ბუდკაჩიკი და დუბკაჩიკი", "სამი ჭკვიანი ბავშვი"). იგი ავტორია ბავშვებისთვის შექმნილი პირველი მხატვრული და ისტორიული სლოვაკური ნაწარმოებისა — მოთხრობები „ფალკონერი ტომაშის“ შესახებ.

მწერლის ნაწარმოებები ითარგმნა მრავალ ენაზე, მათ შორის ინგლისურ, გერმანულ, პოლონურ და რუსულ ენებზე.^[4]

რჩეული ნაწარმოებები

პროზა

1923 — U nás (თხზულებების კრებული) 1925 — Domov (თხზულებების კრებული) 1927 — Žltý dom v Klokočove (რომანი) 1929 — Medové srdce (თხზულებების კრებული) 1930 — Proroctvo doktora Stankovského (რომანი) 1932 — Chlieb (რომანი) 1932 — Podpolianske rozprávky (თხზულებების კრებული) 1933 — Jozef Mak (რომანი) 1933 — Tomčíkovci (თხზულებების კრებული) 1934 — Sedem sŕdc (რომანი) 1938 — Jarný vietor a iné rozprávky 1939 — Na krížných cestách (роман) 1940 — Cesta slovenskou Amerikou (მოგზაურის ჩანაწერები) 1940 — Pisár Gráč (რომანი) 1944 — Na Bukvovom dvore (რომანი) 1944 — Šmáková mucha (რომანი) 1947 — Tri listy 1947 — Predávač talizmanov Liberius Gaius od Porta Colina (რომანი) 1948 — Andreas Búr Majster (რომანი) 1960 — Svet na trasovisku (რომანი) 1997 — Pohár z brúseného skla (თხზულებების კრებული)

დრამატურგია

1926 — Firma Moor 1929 — Červený trojuholník 1929 — Návrat

ნაწარმოებები ბავშვებისა და ახალგაზრდებისთვის

1924 — Najmladší Závodský 1925 — Kremnické povesti 1926 — Janko Hrášok 1928 — Pod kozúbkom 1930 — Smelý Zajko 1931 — Smelý Zajko v Afrike 1931 — Zakopaný meč 1932 — Budkáčik a Dubkáčik 1932 — Sokoliar Tomáš 1932 — Brondove rozprávky 1932 — Zábavky strýca Kurkovského 1933 — Zlatý dážď 1934 — Zlaté hodinky 1935 — Strýcovo vrtielko 1936 — Tri rozprávky 1937 — Zlatovlasá sestra 1939 — Budatínski Frgáčovci 1940 — Tri múdre kozliatka 1941 — Traja bratia

ლიტერატურა

MAŤOVČÍK, Augustín: Jozef Cíger Hronský : životná dráma. Martin : Osveta, 1995. 184 s. ISBN 80-217-0529-9

რესურსები ინტერნეტში

Jozef Cíger Hronský(სლოვაკური)
https://plus.sme.sk/c/22692792/jozef-ciger-hronsky-podporoval-slovenskych-fasistov-pamatne-tabule-o-tom-mlcia.html

სქოლიო

↑ WNKLER, TOMÁŠ. Je to omyl alebo zase zámerná mystifikácia? [online]. Petit Press, [cit. 2022-08-03]. Dostupné online.
↑ Kružliak: Hronský, Jozef, in: Biographisches Lexikon zur Geschichte Südosteuropas. Bd. 2. München 1976, S. 190 f. (გერმ.)
↑ Jozef Cíger Hronský // ენციკლოპედია ბროკჰაუზი (გერმ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
↑ Архив изобразительного искусства — 2003.(სლოვაკ.)

[1] WNKLER, TOMÁŠ. Je to omyl alebo zase zámerná mystifikácia? [online]. Petit Press, [cit. 2022-08-03]. Dostupné online.

[2] Kružliak: Hronský, Jozef, in: Biographisches Lexikon zur Geschichte Südosteuropas. Bd. 2. München 1976, S. 190 f. (გერმ.)

[3] Jozef Cíger Hronský // ენციკლოპედია ბროკჰაუზი (გერმ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag

[4] Архив изобразительного искусства — 2003.(სლოვაკ.)

[1]

[2]

[3]

[4]