უოტ ტაილერის აჯანყება
უოტ ტაილერის აჯანყება, აგრეთვე ცნობილი როგორც გლეხთა აჯანყება — 1381 წლის გლეხთა აჯანყება შუა საუკუნეების ინგლისში. იგი იყო მნიშვნელოვანი მოვლენა, როგორც ინგლისის ისტორიის, ასევე შუა საუკუნეების ისტორიისათვის. აჯანყების ლიდერები იყვნენ სოფლის ხელოსანი უოტ ტაილერი, ღარიბი მღვდელი ჯონ ბოლი და ჯეკ სტროუ. ისინი გადასახადების შემცირებას და ფეოდალური ჩაგვრის გაუქმებას მოითხოვდნენ. აჯანყებულების მთავარი ლიდერის უოტ ტაილერის დაღუპვის შედეგად აჯანყება დამარცხდა.
სოციალური წინააღმდეგობები განსაკუთრებით გამწვავდა 1348-1349 წლებში შავი ჭირის („შავი სიკვდილი“) ეპიდემიის შემდეგ. აჯანყება დაიწყო 1381 წლის მაისში ესექსისა და კენტის საგრაფოებში და სწრაფად გავრცელდა ქვეყნის უდიდეს ნაწილში. აჯანყებულები არბევდნენ ფეოდალების მამულებს, უსწორდებოდნენ ლორდებს, მოსამართლეებს, გადასახადის ამკრეფებს, სპობდნენ დოკუმენტებს გლეხთა ფეოდალურ ვალდებულებათა შესახებ. 13 ივნისს აჯანყებულებმა აიღეს ლონდონი, 14 ივნისს ლონდონის გარეუბან მაილ-ენდში შეხვდნენ მეფე რიჩარდ II-ს, რომელსაც წაუყენეს თავიანთი მოთხოვნები (ე. წ. მაილ-ენდის პროგრამა) ბატონყმური წესებისა და ფეოდალური ბეგარის გაუქმების, ერთგვაროვანი და ზომიერი ფულადი რენტის შემოღების, თავისუფალი ვაჭრობისა და აჯანყების ყველა მონაწილის ამნისტიის შესახებ. მეფე იძულებული გახდა მიეღო მოთხოვნები.
მაშინ როდესაც შეძლებული და საშუალო გლეხობის დიდმა ნაწილმა დატოვა ლონდონი, ღარიბი გლეხობის დიდმა ნაწილმა უოტ ტაილერისა და ჯონ ბოლის მეთაურობით მეფესთანა ახალი შეხვედრა მითხოვა. შეხვედრა 15 ივნისს სმითფილდის სავაჭრო მოედანზე მოხდა. სმითფილდის პროგრამა უფრო რადიკალური იყო. მოლაპარაკების დროს უოტ ტაილერი ვერაგულად მოკლეს, რის შემდეგაც დაიწყო გლეხობასთან ანგარიშსწორება. ხელმძღვანელები (მათ შორის ჯონ ბოლი) და ბევრი რიგითი მონაწილე სიკვდილით დასაჯეს. მიუხედავად დამარცხებისა, უოტ ტაილერის აჯანყებამ დააჩქარა გლეხთა პირადი გათავისუფლებისა და ბეგარის ფულადი რენტით შეცვლის პროცესი.
ლიტერატურა
რედაქტირება- ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 10, თბ., 1986. — გვ. 163.
- R. B. Dobson, editor (2002), The Peasants' Revolt of 1381 (History in Depth), ISBN 0-333-25505-4; a collection of source materials
- Alastair Dunn (2002), The Great Rising of 1381: The Peasant's Revolt and England's Failed Revolution, ISBN 0-7524-2323-1
- Charles Oman (1906), The Great Revolt of 1381; a classic account
- Andrew Godsell (2008), "The Peasants' Revolt and the Radical Tradition" in Legends of British History
- P. J. P. Goldberg (2004), Medieval England 1250–1550: A Social History, ISBN 0-340-57745-2; Chapter 13 is devoted to the Peasants' Revolt.
- Christopher Hampton (1984), A Radical Reader: The Struggle for Change in England, 1381–1914
- John J. Robinson (1990), Born in Blood: The Lost Secrets of Freemasonry, ISBN 0-87131-602-1; Chapters 1–5 concern the Peasants' Revolt. It makes a (somewhat speculative) case for a Knights Templar connection, tracing some revolt features (e.g., the names of leaders, especially Wat Tyler, the special targets of the destruction in London, etc.) to traditions surviving the suppression of that order and its destruction on the Continent a few generations earlier.
რესურსები ინტერნეტში
რედაქტირება
- contemporary chronicle დაარქივებული 2010-06-16 საიტზე Wayback Machine.
- "The Peasants' Revolt", Voices of the powerless – readings from original sources, BBC Radio programme, Thursday 25 July 2002, 9.02 am – 9.30 am.
- Britannia: The History of the Peasants' Revolt by Jeff Hobbs დაარქივებული 2007-04-04 საიტზე Wayback Machine.