თინათინ ვირსალაძე

თინათინ ვირსალაძე (დ. 1907, თბილისი — გ. 1985, იქვე) — ქართველი მეცნიერი, ხელოვნებათმცოდნე.

ბიოგრაფია

თინათინ ვირსალაძე დაიბადა 1907 წელს ეკონომისტის ბაგრატ ვირსალაძისა და ბიოლოგის, ელენე მუსხელიშვილის ოჯახში. ბაგრატ ვირსალაძე საქართველოს რესპუბლიკის წლებში სახელმწიფო კონტროლის პალატას ედგა სათავეში, ელენე მუსხელიშვილი მრავალმხრივ განათლებული ადამიანი იყო. თინას დედა სრულყოფილად ფლობდა ფრანგულ, ინგლისურ და რუსულ ენებს. ის აქტიურად თანამშრომლობდა ქართველთა შორის წერა კითხვის გამავრცელებელ საზოგადოებაში. წერდა საბავშვო მოთხრობებს და აქვეყნებდა ჟურნალში „ჯეჯილი“. მისი და-ძმები იყვნენ სოლიკო ვირსალაძე (1909), ცნობილი სცენოგრაფი და თეატრალური მხატვარი და ლოლიტა ვირსალაძე (1911), ცნობილი ფოლკლორისტი.

საქართველოს გასაბჭოების შემდეგ ვირსალაძეების ოჯახმა ემიგრაციაში წასვლა გადაწყვიტა. ბათუმში გაემგზავრნენ, თუმცა, ბოლო წუთს ელენე მუსხელიშვილმა მეუღლეს განუცხადა, ბავშვებს სამშობლოს ვერ დავუკარგავო და დაბრუნდნენ თბილისში.

თინათინმა დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ისტორიის ფაკულტეტი 1929 წელს, მის პარალელურად სწავლობდა სამხატვრო აკადემიის ფერწერის ფაკულტეტზე. იგი გახლდათ ქართული მონუმენტური მხატვრობის ერთ-ერთი გამორჩეული მკვლევარი და გიორგი ჩუბინაშვილის სახელობის ხელოვნების ისტორიის ინსტიტუტის ერთ-ერთი დამაარსებელი. სწორედ მისი დაარსებიდან სიცოცხლის ბოლომდე, თინათინი მოღვაწეობდა ინსტიტუტში, სადაც იგი ჯერ განაგებდა სახვითი ხელოვნების, შემდგომ კი შუა საუკუნეების სახვითი ხელოვნების განყოფილებას. თინათინი, საკმაოდ მჭიდროდ იყო დაკავშირებული კულტურის ძეგლთა დაცვის საქმესთან, როგორც ფერწერის ძეგლთა რესტავრაციის მეცნიერი კონსულტანტი. ამ უაღრესად მნიშვნელოვანი ადამიანის შრომებს გადამწყვეტი მნიშვნელობა ჰქონდა შუა საუკუნეების ქართული კედლის მხატვრობის სახელოვნებათმცოდნეო გაშუქებისა და მისი ისტორიული საფეხურების ფერწერული სკოლების, ცალკეული ძეგლების თავისებურებისა და ღირებულების დადგენისათვის. 1937–1939 წლებში ლექციებს კითხულობდა ხელოვნების ზოგად ისტორიაში მარჯანიშვილისა და რუსთაველის სახელობის თეატრებში; 1937–1941 წლებში უფროს მეცნიერ-თანამშრომელი, შემდეგ მუზეუმში "მეტეხი" ფერწერის განყოფილების ხელმძღვანელი. 1941 წლიდან ქართული ხელოვნების ისტორიის ინსტიტუტის მეცნიერ-თანამშრომელი. ქართული ხელოვნების ისტორიაში სწორედ მას ეკუთვნის შუა საუკუნეების კედლის მხატვრობის შესწავლის საკითხები და ანალიზი. ქართული ხელოვნების ისტორიაში ცნობილია, რომ გიორგი ჩუბინაშვილმა შექმნა და განსაზღვრა ქართული ხუროთმოძღვრების ანალიზის პარამეტრები, ძირითადი ეტაპები, სტილისტური ნიშნები. რაც შეეხება შუა საუკუნეების კედლის მხატვრობის შესწავლასა და ანალიზს, ის ეკუთვნის თინათინ ვირსალაძეს. მან გზა გაკვალა ამ სფეროში.

ოჯახი

1935 წელს თინა ცოლად გაყვა ცნობილი მეცენატის, აკაკი ხოშტარიას ძმისშვილს მეთოდე (ცაცა, ცაკა) ხოშტარიას. ახალდაქორწინებულები პეტერბურგში გამეგზავრნენ, სადაც თინა ცნობილი ბიზანტიოლოგის, დიმიტრი აინალოვის ასპირანტი გახდა. თინა ვირსალაძის ვაჟია ერთ-ერთი გამორჩეული ქართველი ხელოვნებათმცოდნე გოგი ხოშტარია.

ბიბლიოგრაფია

1. Фресковая роспись художника Микаеля Маглакели в Мацхвариши, Ars Georgica, 4 , თბ., 1955;
2. Кето Магалашвили, Тб., 1958;
3. Фрагменты древней фресковой росписи Гелатского храма, Ars Georgica, 5, თბ., 1959;
4. Цимакуридзе, М. 1959;
5. Фресковая роспись в церкви Архангелов села Земо Крихи, Ars Georgica, 6 -А, თბ., 1963;
6. Роспись Иерусалимского Крестного монастыря и портрет Шота Руставели, Тб., 1973;
7. Основные этапы развития грузинской средневековой монументальной живописи, ქართული ხელოვნებისადმი მიძღვნილი II საერთაშორისო სიმპოზიუმი, თბ., 1977;
8. ატენის სიონის მოხატულობა, თბ., 1984;
9. ატენის სიონის მხატვრობის დათარიღებისა და ქტიტორთა პორტრეტების იდენტიფიკაციის საკითხისათვის, Ars Georgica, 10 -А, თბ., 1991;
10. Избранные труды. Грузинская средневековая монументальная живопись, Тб., 2007 (კრებული გამოსაცემად მოამზადეს ი. ლორთქიფანიძემ, მ. ბულიამ, ნ. ღაღანიძემ );
11. ქართული მხატვრობის ისტორიიდან, თბ.,2007.

რესურსები ინტერნეტში

• თინათინ ვირსალაძე
• თინათინ ვირსალაძე
• თინათინ ვირსალაძე — საქართველოს ბიოგრაფიული ლექსიკონი