თბილისური ხმალი

თბილისური ხმალი — უქარქაშო ხმალი, მთლიანი სიგრძე - 95 სმ., პირი - 81,5 სმ. ნივთი 1941 წელს აგრაფინე ჭეიშვილისგან არის შეძენილი.

ხმლის პირი დამზადებულია დამასკოული ფოლადისაგან. ცალლესული, ორღარიანი, ოდნავ მოხრილი, აქვს 21 სმ. სიგრძის შაშარი (ორლესული პირი). პირის ორივე მხარეს ყუასთან ახლოს ვადიდან შაშარამდე ორ-ორი ღარი მიჰყვება. ზედა შედარებით ვიწრო, ხოლო ქვედა ფართო. ხმლის ღარებში ვიზუალური დაკვირვებით კარგად ჩანს დამასკული ფოლადის სტრუქტურა, რომელიც ხმალს თითქოს ორნამენტად მიუყვება. პირის ზედა მხარეს შტამპით რვაწახნაგიანი დამღაა შესრულებული. აღნიშნული ტიპის დამღები იმ თბილისელ ოსტატებს ეკუთვნოდა, რომლებიც XIX საუკუნის I ნახევარში მოღვაწეობდნენ. დამღიდან გამომდინარე ასეთი ხმლები თბილისური ხმლების კატეგორიში ერთიანდება.

ხმალზე დაგებულია ფოლდის ვადაჯვარი, რომლის ზედაპირზე თითბის ზარნიშით შესრულებული ორნამენტის კვალი ჩანს, იკითხება გეომეტრიული ფიგურებიც. ტარი დამზადებულია ხისგან, რომელზეც გადაკრული უნდა ყოფილიყო შავი ტყავი, ტყავი დაზიანებულია. ტყავს ზემოდან გადაკრული აქვს დაბალი სინჯის ვერცხლის ორნამენტირებული სამი ფირფიტა, ვერცხლის ფირფიტითაა დაფარული ტარის მოხრილი ადგილი (ვაშლი). „ვაშლის“ ბოლო ორკაპაა და პირდაღებულ ცხოველს მოგვაგონებს. ტარის ზედაპირი, სალტეების გარშემო შეჭედილია 12 გობაკით. ასეთი ტარები ქართული ხმლებისთვისაა დამახასიათებელი.

ლიტერატურა

ქაფიანიძე მ., ქართული ხმლების ტიპოლოგიისათვის, საქართველოს ეროვნული მუზეუმის მოამბე, N 1, 2010
Аствацатурян Э. Г., Оружие народов кавказа, Санкт-Петербург, 2004
Асхабов И.,Чеченское оружие, Москва, 2001
Горелик М.З., Ранний Монголъский Доспех (IX-первая половина XIVв) Новосибирск, 1987
Елашвили В.И., Парикаоба (Хевсурское фехтование), Тбилиси, 1956
Ленц Е. Е., О клеймах мастеров на оружии, Санкт-Петербург, 1911
Трубников Б.Г., Защитное Вооружение, Санкт-Петербург, 2004
აბაშიძე ბ. მითოლოგიის საკითხები ქართულ ზეპირსიტყვიერებაში, თბილისი, 1978
გასიტაშვილი გ., „ხევსურული აბჯარი“ მასალები საქართველოს ეთნოგრაფიისათვის ტ. IX, გვ 79-108, თბილისი, 1957
გუგუშვილი პ., საქართველოსა და ამიერკავკასიის ეკონომიკური განვითარება XIX-XX საუკუნეებში, ტ., V, 1962