თბილისის სათავადაზნაურო გიმნაზია

თბილისის ქართული გიმნაზია, სათავადაზნაურო გიმნაზია — 1878 თბილისში დაარსდა „ღარიბ მოწაფეთა შემწე ტფილისის გუბერნიის თავად-აზნაურთა საზოგადოება“, რომელმაც აირჩია გამგე კომიტეტი (თავმჯდომარე გ. ერისთავი, თავმჯდომარის ამხანაგი კონსტანტინე მამაცაშვილი, წევრები: ვ. თულაშვილი, ნიკოლოზ ცხვედაძე, იაკობ გოგებაშვილი, ლ. მაღალაშვილი, დ. ერისთავი და ნ. ქანანოვი).

გამგე კომიტეტმა საზოგადოების წესდების საფუძველზე 1879 წელს გახსნა ვაჟთა პირველი ქართული სათავადაზნაურო დაწყებითი სკოლა; 1887/85 სასწავლო წელს სკოლაში გაიხსნა პირველი პროგიმნაზიული კლასები და 1890 წლიდან უკვე პროგიმნაზიად გადაკეთდა. 1896 წელს პროგიმნაზიას დაემატა გიმნაზიური კლასები და 1899/1900 სასწავლო წლიდან სასწავლებელი 8-კლასიანი გიმნაზია გახდა. სწავლება მიმდინარეობდა გიმნაზიის საერთო პროგრამით, რომელსაც ქართული ენის, საქართველოს გეოგრაფიისა და ისტორიის სწავლებაც დაემატა.

1900 წელს თბილისის ქართული გიმნაზიისთვის ახალი შენობის მშენებლობა დაიწყო ვაკეში. მშენებლობის კომისიაში შევიდნენ ნიკო ცხვედაძე (თავმჯდომარე), ექვთიმე თაყაიშვილი, კ. ყავრიშვილი და არქიტექტორი სიმონ კლდიაშვილი. კომისია ითვალისწინებდა ისეთი შენობის აგებას, რომელშიაც შემდგომ ქართული უნივერსიტეტი მოთავსდებოდა. 1902 წელს თბილისის ქართული გიმნაზიაში გაიხსნა სამხატვრო კლასი, 1903 - სამკითხველო დარბაზი. იმართბოდა ქართული და რუსული წარმოდგენები. 1904-1905 სასწავლო წელს გიმნაზიის მოწაფეებმა გამოსცეს კრებული „ღელვა“ (რედაქტორები: გ. ავალიანი, მ. ზანდუკელი, პ. დადვაძე). 1909/1910 სასწავლო წელს კი - ნაბეჭდი ჟურნალები „პირველი ნაბიჯი“, „მოწაფის ნაბიჯი“, „ჩანგი“. ამავე წელს გიმნაზიასთან შეიქმნა მშობელთა წრე (კომიტეტი), რომლის თავმჯდომარე იყო ვ. ბარნოვი. 1918 წლისთვის გიმნაზიის მოსწავლეთა კონტინენტის სოციალური შემადგენლობა ასეთი იყო: 201 თავად-აზნაური, 175 მოქალაქე, 93 მოხელის შვილი, 56 სასულიერო წოდებიდან, 392 გლეხი. თბილისის ქართული გიმნაზიის შენობაში იყო თბილისის ქალთა ქართული გიმნაზიაც, აგრეთვე საქართველოს საისტორიო და საეთნოგრაფიო საზოგადოება, ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების მუზეუმი, ხოლო 1915 -1918 წლებში - სამხედრო ჰოსპიტალი. 1918 წელს თბილისის ქართული გიმნაზიის შენობა გადაეცა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტს; ამ წლიდან 1921-მდე თბილისის ქართული გიმნაზია ვაჟთა VII გიმნაზიის სახელწოდებით დღევანდელი რუსთაველის პროსპექტი № 34 სახლის შენობაში იყო.

ლიტერატურა

• ბაქრაძე მ, ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 4, თბ., 1979. — გვ. 615-616.