ვერიკო ანჯაფარიძისა და მიხეილ ჭიაურელის მუზეუმი
ვერიკო ანჯაფარიძისა და მიხეილ ჭიაურელის მუზეუმი — ქართული თეატრისა და კინოს გამოჩენილი მოღვაწეების სახლ-მუზეუმი, რომელიც 1992 წელს დაფუძნდა. მასში დაცულია 12000-ზე მეტი ექსპონატი: ვერიკო ანჯაფარიძის, მიხეილ ჭიაურელის, ასევე მათი შვილის — სოფიკო ჭიაურელის და სიძის — კოტე მახარაძის არქივები, მათი ცხოვრებისა და მოღვაწეობის ამსახველი მდიდარი ფოტომასალა, აუდიო-ვიდეო ჩანაწერები, ხელნაწერები, წერილები, საოჯახო ნივთები, ცნობილ ქართველ მხატვართა მიერ ოჯახისთვის საჩუქრად გადაცემული ფერწერული ნამუშევრები, მიხეილ ჭიაურელის მიერ შესრულებული შარჟები, ნახატები, ქანდაკებები და სხვა.[1]
| ვერიკო ანჯაფარიძისა და მიხეილ ჭიაურელის მუზეუმი | |
|---|---|
 სახლ-მუზეუმის შენობა | |
| 41°42′41″ ჩ. გ. 44°46′54″ ა. გ. / 41.711528° ჩ. გ. 44.781722° ა. გ. | |
| დაარსდა | 1992 |
| ქვეყანა |
 საქართველო |
| მდებარეობა | თბილისი |
| სტატუსი |
|
| ექსპონატი | 12000-ზე მეტი |
| კლასიფიკაცია | მემორიალური |
 | |
შენობის ისტორია რედაქტირება
ცნობილია, რომ მიხეილ ჭიაურელმა სახლი ფიქრის გორაზე იმ ადგილზე ააშენა, სადაც ვერიკოსთან პირველი პაემანი ჰქონდა. არქიტექტურული პროექტიც თვითონ შექმნა. უშუალოდ იყო ჩართული მშენებლობის პროცესსა და შემდგომში ინტერიერის და დიზაინის მოწყობაში. ამავე სახლში ჰქონდა სახელოსნოც, სადაც დიდ დროს ატარებდა.
მუზეუმის ისტორია რედაქტირება
მიხეილ ჭიაურელის სახლ-მუზეუმი 1979-1992 წლებში სოფელ დიღომში არსებობდა. 1992 წლის 23 სექტემბრიდან კი თბილისში, ფიქრის გორაზე, სოფიკო ჭიაურელის მშობლიურ სახლში (ვერიკო ანჯაფარიძის ქ. №16) დაიდო ბინა. პირველი სართული მთლიანად დაეთმო სახლ-მუზეუმის ექსპოზიციას, რომელიც ასახავდა ორი დიდი ხელოვანის — მიხეილისა და ვერიკოს შემოქმედებას.
მუზეუმის შენობას საქართველოს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრის 2007 წლის №3/181 ბრძანებით მიენიჭა კულტურული მემკვიდრეობის უძრავი ძეგლის სტატუსი.[1] [2]
2010 წელს მუზეუმმა მონაწილეობა მიიღო „თბილისობა-2010“-ის ფარგლებში განხორციელებულ გამოფენაში — „ისტორია, სტილი, კოსტიუმი“.[3] გამოფენა ხელოვნების საერთაშორისო ცენტრ „ისტორიალის“ ავტორობით და ქალაქ თბილისის მერიის ორგანიზებით მოეწყო. გამოფენაზე მაყურებელი კიდევ ერთხელ შეხვდა ქართული თეატრისა და კინოს მდიდარ წარსულს. წარმოდგენილი ექსპონატების საშუალებით მათ საშუალება მიეცათ გაეხსენებინათ დროისა და სხვადასხვა გარემოებების გამო მივიწყებული ეპიზოდები ქართული თეატრისა და კინოს ისტორიიდან.
ვერიკოსა და მიხეილის შვილიშვილმა, ნიკუშა შენგელაიამ სახლში რემონტის შემდეგ ავეჯის რესტავრირებაც მოახდინა. შეეცადა იგივე გარემოს შექმნას, რომელიც ბებია-ბაბუის დროს იყო. მან ექსპოზიციების ნაწილი კინოსა და თეატრის მუზეუმს გადასცა, მაგრამ სახლშიც უხვი მასალა დარჩა. მუზეუმში მიხეილ ჭიაურელის მიერ გადაღებული ფილმების რეკვიზიტებიც ინახება. გამოფენილია სხვადასხვა მხატვრების ფერწერული ტილოები, ოჯახის წევრებისთვის საჩუქრად გადაცემული ნივთები. აქვეა შტატივზე მდგარი, კინოაფიშებსა და ფოტოების გარემოცვაში მყოფი კამერა, რომელიც 70 წელზე მეტი ხნისაა და ოჯახის სიმბოლოდაა ქცეული.
ერთი მსახიობის თეატრი რედაქტირება
1987 წელს კოტე მახარაძემ დააარსა ერთი მსახიობის თეატრი „ვერიკო“, რომლის სამხატვრო ხელმძღვანელი და მსახიობი იყო სიცოცხლის ბოლომდე. თეატრმა თავისი არსებობა დარეჯანის სასახლის „სამლოცველო საჩინოში“ დაიწყო, 1996 წლიდან კი ვერიკო ანჯაფარიძისა და მიხეილ ჭიაურელის სახლ-მუზეუმში დაიდო ბინა და ორი დარბაზი დაიკავა. ექსპოზიციის ნაწილი შეიცვალა, მაგრამ კედლებზე გამოფენილი სურათები და ფოტომასალა შენარჩუნებულ იქნა.
დაარსების პირველივე დღეებიდანვე თეატრში სოფიკო ჭიაურელი და კოტე მახარაძე მონოსპექტაკლებს წარმოადგენდნენ. აქ, მათ გარდა, მაყურებელს თავიათ შემოქმედებას აზიარებდნენ მსახიობები მურმან ჯინორია, გიორგი გეგეჭკორი, მარინა ჯანაშია, დუტა სხირტლაძე და სხვები. დადგმულ სპექტაკლებს შორისაა: „მარტოობის ბინადარი“ (რეჟ. ნანა მჭედლიძე), „დედა დედოფალი“ (რეჟ. თენგიზ კოშკაძე), „სიყვარულის სულთათანა“ (რეჟ. თემურ ჩხეიძე), „ილია“, „ბაგრატიონები“, „რაც მტრობას დაუნგრევია“, „მონატრება“, „პლანეტების დაბადება“, „თავო ჩემო, ბედი არ გიწერია!“, „გამოიღვიძე ქნარო“, „კარმენ!“, „ღამე და თუთიყუში“ (რეჟ. დიმიტრი ხვთისიაშვილი), „ეს რა წიგნი გვქონია“ (რეჟ. ივანე ხუციშვილი), „ლიფტი“, „დიდოსტატის ნადიმი“ და სხვა. თეატრი მართავდა შემოქმედებით საღამოებს, გასტროლებს, აწყობდა შეხვედრებს ხელოვნების გამოჩენილ მუშაკებთან. აღებული აქვს ფესტივალების პრიზები: 1996 წ. კიევში სპექტაკლი „ბაგრატიონები“ დაჯილდოვდა გრან-პრით, 1999 წ. კიშინიოვში მარინა ჯანაშიამ (სპექტაკლი „კარმენი“) მიიღო ფესტივალის უმაღლესი ჯილდო „ოქროს იონი“.
კოტე მახარაძის გარდაცვალების შემდეგ თეატრის ხელმძღვანელობა სოფიკო ჭიაურელმა ითავა, სოფიკოს გარდაცვალების (2008 წ.) შემდეგ კი ერთ წელიწადში შეწყვიტა ფუნქციონირება. 2019 წლიდან თეატრი ხორავას სახელობის მსახიობის სახლში დაუბრუნდა მაყურებელს.
ლიტერატურა რედაქტირება
- საქართველოს მუზეუმები: გზამკვლევი. თბილისი. 2006. გვ.57
- საქართველოს 100 მუზეუმი. ალექსანდრე ნონეშვილი, ამირან თავართქილაძე. თბილისი. 2012. გვ. 38