ეცის ყინულის კაცი
„ეცის ყინულის კაცი“ (გერმ. Ötzi; იტალ. Mummia del Similaun) — ადამიანის ბუნებრივი მუმია. წარმოადგენს ალპებში ნაპოვნ ენეოლითის ხანის ადამიანის ყინულოვან მუმიას, რომელსაც მიაკვლიეს 1991 წელს ეცტალის ალპებში, ავსტრიისა და იტალიის საზღვარზე.[1] იგი ცხოვრობდა დაახლოებით 5300 წლის წინ.[2] მუმია გადაიტანეს ინსბრუკის უნივერსიტეტში, სადაც იგი დასახელდა როგორც პირველყოფილი ადამიანი. ევროპაში ადამიანის უძველესი ბუნებრივი მუმიაა.
| ეცის ყინულის კაცი | |
|---|---|
 ეცის ყინულის კაცის მუმია | |
| მშობლიური სახელი | Ötzi |
| დაბადების თარიღი | დაახლოებით 5300 წლის წინ |
| გარდაცვალების თარიღი | ეცტალის ალპები |
მუმია იპოვეს 1991 წლის 19 სექტემბერს ნიურნბერგელმა ტურისტებმა ჰელმუტ და ერიკ სიმონებმა, მწვერვალ სიმილაუნის კალთებზე. თავდაპირველად მიიჩნიეს, რომ იგი ალპინისტის სხეულია.[3] თუმცა მეორე დღეს მთის ჟანდარმისა და ალპური თავშესაფრის დარაჯის ძალისხმევით ცდილობდნენ ყინულში ჩაფლული მუმიის ამოყვანას არქეოლოგიური ინსტრუმენტების გარეშე; მუმია იმდენად იყო ჩაყინული ყინულში, რომ მათ დასჭირდათ პნევმატიკური დრელისა და ყინულმჭრელის გამოყენება, რის შედეგადაც დაზიანდა მუმიის თეძო. მოგვიანებით, მუმია მოინახულა 8 ჯგუფმა, რომელთა შორის იყვნენ ცნობილი ალპინისტები ჰანს კამერლანდერი და რაინჰოლდ მესნერი.
სხეული დეტალურად იქნა შესწავლილი. ამჟამინდელი შეფასების თანახმად, „ეცის ყინულის კაცი“ სიცოცხლის ბოლო წლებში სიმაღლეში იყო დაახლოებით 165 სმ,[4] იწონიდა დაახლოებით 50 კგ-ს.[5] გარდაიცვალა დაახლოებით 45 წლის ასაკში. მუმიის წონა აღმოჩენისას მხოლოდ 13.750 კგ-ს შეადგენდა. 2012 წლის მაისში მეცნიერებმა განაცხადეს, რომ მუმიის სისხლის უჯრედები ჯერ კიდევ დაუზიანებელია და შესაბამისად წარმოადგენს ოდესმე იდენტიფიცირებულ უძველესი სისხლის უჯრედებს.[6] „ეცის ყინულის კაცი“ გარდაიცვალა მხარზე მიღებული ჭრილობით, სისხლდენით.[7]
ნანოტექნოლოგიისა და ატომურ-ძალისმიერი მიკროსკოპის მეშვეობით მუმიაში აგრეთვე აღმოაჩინეს ფიბრინი — გაუხსნელი ცილოვანი ნივთიერება, რომელიც წარმოიქმნება სისხლის შედედებისას. სხეული და მასთან დაკავშირებული ნივთები სამხრეთ ტიროლის არქეოლოგიურ მუზეუმში ინახება.[8]
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ ეცის ყინულის კაცი. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2007-03-12. ციტირების თარიღი: 2012-07-09.
- ↑ ეცის ყინულის კაცი
- ↑ ეცის ყინულის კაცი — ინფორმაცია. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-12-13. ციტირების თარიღი: 2012-07-09.
- ↑ ყინულის კაცის გალხობა გენური ტესტებისათვის
- ↑ ეცის ყინულის კაცის შესახებ. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2006-11-13. ციტირების თარიღი: 2012-07-09.
- ↑ ყინულის კაცის სისხლის უჯრედები
- ↑ ეცის ყინულის კაცის საუდუმლო მკვლელობა
- ↑ სისხლის უძველესი უჯრედები და ახალი ინფორმაცია ყინულის კაცზე. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-03-09. ციტირების თარიღი: 2014-01-27.