ვიკიპედია

ბიოტური მატერია

ბიოტური მატერია ან ბიოლოგიურად წარმოებული მატერია — ნებისმიერი მატერია, რომელიც წარმოიქმნება ცოცხალი ორგანიზმებისაგან. ასეთი მატერიების უმეტესობა შეიცავს ნახშირბადს და დაშლის უნარი აქვთ.

დედამიწაზე ყველაზე ადრეული სიცოცხლე სულ ცოტა 3,5 მილიარდი წლის წინ წარმოიშვა.[1][2][3] სიცოცხლის უფრო ადრეული ფიზიკური მტკიცებულებები მოიცავს 3,7 მილიარდი წლის მეტასედიმენტურ კლდეებში (გრენლანდიაში) აღმოჩენილ გრაფიტს (ბიოგენური სუბსტანცია),[4] ასევე „ბიოტური სიცოცხლის ნარჩენებს“, რომლებიც აღმოჩენილია 4,1 მილიარდი წლის კლდეებში დასავლეთ ავსტრალიაში.[5][6] დედამიწის ბიომრავალფეროვნება უწყვეტად ფართოვდებოდა, თუ მას მასობრივი გადაშენება არ შეაჩერებდა.[7] მიუხედავად იმისა, რომ მეცნიერებს მიაჩნიათ, ყველა სახეობის 99% (5 მილიარდზე მეტი),[8] რომელსაც ოდესმე უცხოვრია დედამიწაზე, გადაშენებულია,[9][10] დედამიწაზე მაინც 10-14 მილიონი სახეობა არსებობს,[11][12] რომელთაგან 1,2 მილიონის დოკუმენტაცია მოხერხდა და 86%-ზე მეტი ჯერ კიდევ აღუწერელია.[13]

ბიოტური მატერიის მაგალითებია: ხე, ლინოლეუმი, ჩალა, ჰუმუსი, ნაკელი, ქერქი, ნედლი ზეთი, ბამბა, ობობის აბრეშუმი, ძვალი და სხვა.

სქოლიო

რედაქტირება
  1. ↑ Schopf, JW, Kudryavtsev, AB, Czaja, AD, and Tripathi, AB. (2007). Evidence of some Archean life: Stromatolites and microfossils. Precambrian Research 158:141–155.
  2. ↑ Schopf, JW (2006). Fossil evidence of Archaean life. Philos Trans R Soc Lond B Biol Sci 29;361(1470) 869-85.
  3. ↑ Hamilton Raven, Peter; Brooks Johnson, George (2002). Biology. McGraw-Hill Education, გვ. 68. ISBN 978-0-07-112261-0. ციტირების თარიღი: 7 July 2013. 
  4. ↑ Ohtomo, Yoko; Kakegawa, Takeshi; Ishida, Akizumi; et al. (January 2014). „Evidence for biogenic graphite in early Archaean Isua metasedimentary rocks“. Nature Geoscience. London: Nature Publishing Group. 7 (1): 25–28. Bibcode:2014NatGe...7...25O. doi:10.1038/ngeo2025. ISSN 1752-0894.
  5. ↑ Borenstein, Seth (19 October 2015). „Hints of life on what was thought to be desolate early Earth“. Excite. Yonkers, NY: Mindspark Interactive Network. Associated Press. ციტირების თარიღი: 2015-10-20.
  6. ↑ Bell, Elizabeth A.; Boehnike, Patrick; Harrison, T. Mark; et al. (19 October 2015). „Potentially biogenic carbon preserved in a 4.1 billion-year-old zircon“ (PDF). Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. Washington, D.C.: National Academy of Sciences. 112: 14518–21. doi:10.1073/pnas.1517557112. ISSN 1091-6490. PMC 4664351. PMID 26483481. დაარქივებულია ორიგინალიდან (PDF) — 2015-11-06. ციტირების თარიღი: 2015-10-20. Early edition, published online before print.
  7. ↑ Sahney, S., Benton, M.J. and Ferry, P.A. (27 January 2010). „Links between global taxonomic diversity, ecological diversity and the expansion of vertebrates on land“ (PDF). Biology Letters. 6 (4): 544–47. doi:10.1098/rsbl.2009.1024. PMC 2936204. PMID 20106856.CS1-ის მხარდაჭერა: იყენებს ავტორის პარამეტრს (link)
  8. ↑ (31 December 1996) The Biology of Rarity: Causes and consequences of rare—common differences. ციტირების თარიღი: 26 May 2015. 
  9. ↑ Stearns, Beverly Peterson; Stearns, S. C.; Stearns, Stephen C. (1 August 2000) Watching, from the Edge of Extinction. Yale University Press, გვ. 1921. ISBN 978-0-300-08469-6. ციტირების თარიღი: 27 December 2014. 
  10. ↑ Novacek, Michael J. (8 November 2014). „Prehistory's Brilliant Future“. New York Times. ციტირების თარიღი: 25 December 2014.
  11. ↑ May, Robert M. (1988). „How many species are there on earth?“. Science. 241 (4872): 1441–1449. Bibcode:1988Sci...241.1441M. doi:10.1126/science.241.4872.1441. PMID 17790039.
  12. ↑ Miller, G.; Spoolman, Scott (1 January 2012) „Biodiversity and Evolution“, Environmental Science. Cengage Learning, გვ. 62. ISBN 1-133-70787-4. ციტირების თარიღი: 27 December 2014. 
  13. ↑ Mora, C.; Tittensor, D.P.; Adl, S.; Simpson, A.G.; Worm, B. (23 August 2011). „How many species are there on Earth and in the ocean?“. PLOS Biology. 9: e1001127. doi:10.1371/journal.pbio.1001127. PMC 3160336. PMID 21886479.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ბიოტური_მატერია&oldid=4342861“-დან