ბაღდადის დაცემა (1917)

ბაღდადის დაცემა
მესოპოტამიის კამპანია, პირველი მსოფლიო ომის ნაწილი
თარიღი	8-11 მარტი, 1817 წელი
მდებარეობა	ბაღდადითან ახლოს, მესოპოტომია (დღევანდელი ერაყი)
შედეგი	ბრიტანეთის გამარჯვება
მხარეები
ბრიტანეთის იმპერია დიდი ბრიტანეთი ბრიტანეთის ინდოეთი ოსმალეთის იმპერია
მეთაურები
ფრედერიკ მაუდი ჰალილ ქუთი
ძალები
I დივიზია III დივიზია (70 000 კაცი) მეექვსე არმია (25 000 კაცი)
დანაკარგები
უცნობია 9 000-ზე მეტი პატიმარი

ბაღდადის დაცემა (1917 წლის 11 მარტი)-მოხდა მესოპოტამიის კამპანიის დროს, რომელიც მოხდა ბრიტანეთის იმპერიასა და ოსმალეთის იმპერიის ძალებს შორის პირველ მსოფლიო ომში.

გენერალ სერ ფრედერიკ სტენლი მაუდის ჩამოსვლა

1916 წლის 29 აპრილს კუტის გარნიზონის ჩაბარების შემდეგ, ბრიტანულმა არმიამ მესოპოტამიაში გაიარა ძირითადი აღდგენა. ახალ მეთაურს, გენერალ-ლეიტენანტ სერ ფრედერიკ სტენლი მაუდს დაევალა ბრიტანეთის სამხედრო რეპუტაციის აღდგენა.

გენერალმა მაუდმა 1916 წლის დარჩენილი ნაწილი გაატარა თავისი არმიის აღდგენაში. მისი ჯარის უმეტესი ნაწილი ინდოეთში გადაიყვანეს და შემდეგ ზღვით გაგზავნეს ბასრაში. სანამ ამ ჯარებს წვრთნიდნენ, ბრიტანელმა სამხედრო ინჟინრებმა ააშენეს საველე რკინიგზა სანაპიროდან ბასრამდე და მის ფარგლებს გარეთ. გენერალმა მაუდმა ასევე მოიპოვა შეიარაღებული მდინარის კატარღები და მდინარის მომარაგების გემები.

ბრიტანელებმა ახალი კამპანია წამოიწყეს 1916 წლის 13 დეკემბერს. ბრიტანელებს ჰყავდათ დაახლოებით 50 000 კარგად გაწვრთნილი და კარგად აღჭურვილი ჯარი: ძირითადად ბრიტანული ინდოეთის ჯარები ინდოეთის საექსპედიციო ძალის D ქვედანაყოფი და ბრიტანული არმიის მე-13 (დასავლეთი) დივიზია, რომელიც ქმნიდა მესოპოტამიის საექსპედიციო ძალებს. ინდოეთის III დივიზიის (ასევე ტიგროსის დივიზიის ინდოეთის დივიზიები) მოიცავდა ბრიტანეთის არმიის შენაერთებს. ოსმალეთის ჯარები უფრო მცირე იყო, შესაძლოა დაახლოებით 25000 კაცი გენერალ ხალილ ფაშას მეთაურობით.

მარში ბაღდადზე

ბრიტანელებს ამ კამპანიაში არანაირი შეფერხება არ ჰქონიათ. გენერალი მაუდი ფრთხილად მიიწევდა წინ, მდინარე ტიგროსის ორივე მხარეს. ოსმალეთის ძალები დაუპირისპირდნენ გამაგრებულ ადგილს, სახელად ხადაირის ბენდს, რომელიც ბრიტანელებმა დაიპყრეს ორკვირიანი ალყის მუშაობის შემდეგ (1917 წლის 6 იანვრიდან 19 იანვრამდე). შემდეგ ბრიტანელებს მოუწიათ ოსმალეთის ძალების გაყვანა ძლიერი თავდაცვითი ხაზიდან მდინარე ჰაის გასწვრივ. ამას მათ კიდევ ორი ​​კვირა დასჭირდათ (25 იანვრიდან 4 თებერვლამდე). კიდევ ერთი ოსმალეთის პოზიცია, სახელად დაჰრა ბენდი, დაიკავეს 16 თებერვალს. საბოლოოდ, ბრიტანელებმა ხელახლა აიღეს კუტი 1917 წლის 24 თებერვალს კუტის მეორე ბრძოლაში.

ადგილობრივმა ოსმალეთის სარდალმა, კარაბექირ ბეიმ, არ დაუშვა თავისი ჯარი კუტში ჩარჩენილიყო, როგორც გენერალი თაუნშენდი იყო კუტის პირველ ბრძოლაში.

ბაღდადზე ლაშქრობა განახლდა 1917 წლის 5 მარტს. სამი დღის შემდეგ მაუდის დივიზიამ მიაღწია მდინარე დიალას ქალაქის გარეუბანში.

ხალილ ფაშამ აირჩია ბაღდადის დაცვა დიალასა და ტიგროსის შესართავთან, ბაღდადიდან სამხრეთით დაახლოებით 35 მილის დაშორებით. ოსმალეთის ჯარებმა წინააღმდეგობა გაუწიეს 9 მარტს ბრიტანეთის თავდასხმას. შემდეგ გენერალმა მაუდმა თავისი ჯარის უმეტესი ნაწილი ჩრდილოეთით გადაიტანა. მას სჯეროდა, რომ მას შეეძლო ოსმალეთის პოზიციების ფლანგი და პირდაპირ ბაღდადისთვის დარტყმა. ხალილ ფაშამ უპასუხა თავისი არმიის თავდაცვითი პოზიციებიდან გადაყვანით, რათა ასახავდეს ბრიტანელების მოძრაობას მდინარის მეორე მხარეს. დარჩა ერთი პოლკი მდინარე დიალას თავდაპირველი დაცვის შესანახად. ბრიტანელებმა 1917 წლის 10 მარტს მოულოდნელი თავდასხმით გაანადგურეს ეს პოლკი. ამ მოულოდნელმა დამარცხებამ ხალილ ფაშას ნერვიულობა გამოიწვია და მან უბრძანა თავის ჯარს უკან დაეხია ჩრდილოეთით ბაღდადში.

ოსმალეთის ხელისუფლებამ ბაღდადის ევაკუაციის ბრძანება საღამოს 8 საათზე გასცა, 10 მარტს, მაგრამ სიტუაცია სწრაფად სცილდებოდა ხალილ ფაშას კონტროლს. ბრიტანელები მიჰყვნენ ოსმალეთის ჯარებს და აიღეს ბაღდადი უბრძოლველად 11 მარტს. ერთი კვირის შემდეგ გენერალმა მაუდმა გამოსცა ბაღდადის განცხადება, რომელშიც შედიოდა სტრიქონი: „ჩვენი ჯარები თქვენს ქალაქებსა და მიწებზე არ შემოდიან როგორც დამპყრობლები ან მტრები, არამედ როგორც განმათავისუფლებლები“.დაახლოებით 9000 ოსმალეთის ჯარისკაცი დაბნეულობაში მოხვდა და ბრიტანელების ტყვედ იქცა.

ბრიტანელები წუხდნენ, რომ ოსმალეთის მთავრობა ტიგროსის დაბლობზე დატბორვას ცდილობდა. როგორც იქნა, ეს შიში უსაფუძვლო იყო. ოსმალეთის ჯარებს არასოდეს უცდიათ ტერიტორიის დატბორვა.

შედეგი

შედეგი იყო ბრიტანელების გადამწყვეტი გამარჯვება და ოსმალეთის მთავრობის კიდევ ერთი დამარცხება. კუტის დაკარგვის გამო ბრიტანელების დამცირება ნაწილობრივ გამოსწორდა. ოსმალეთის მთავრობა იძულებული გახდა შეეწყვიტა სამხედრო ოპერაციები სპარსეთში და შეეცადა შეექმნა ახალი არმია, რათა არ დაეშვა ბრიტანელების მიერ მოსულის აღება.

ბრიტანელებმა დაიპყრეს ბასრაის ვილაეთი ომის დაწყებისას 1914 წელს და ახლა აიღეს პროვინციის დედაქალაქი ბაღდადის ვილაეთი. მიუხედავად იმისა, რომ კარგი ამბავია ბრიტანული ძალებისთვის, ამან გამოიწვია დიდი ბიუროკრატიული ბრძოლა ლონდონის ბრიტანეთის მთავრობასა და ინდოეთის ბრიტანეთის მთავრობას შორის რეგიონის მართვის შესახებ.

მას შემდეგ, რაც მან დაიპყრო ბაღდადი, მაუდი იყო მესოპოტამიის გუბერნატორი ბასრადან ბაღდადამდე. სერ პერსი კოქსმა, ტიგროსის კორპუსის პოლიტიკურმა ოფიცერმა, სცადა გამოექვეყნებინა პროკლამაცია, რომელშიც ნათქვამია, რომ პროვინცია იმყოფებოდა ბრიტანულ-ინდოეთის ერთობლივი ადმინისტრაციის ქვეშ, მაგრამ ლონდონმა უბრძანა კოქსს არ გამოექვეყნებინა თავისი პროკლამაცია და გამოვიდა საკუთარი პროკლამციით და სთხოვდა არაბ ლიდერებს დახმარებოდნენ ბრიტანელებს.

ამავე დროს, ინდოეთის კოლონიალურ მთავრობას განსხვავებული იდეები ჰქონდა. ბოლოს და ბოლოს, ისინი პირველ რიგში მესოპოტამიის უკან მთავარი მამოძრავებელი იყვნენ. ბრიტანეთის მთავრობას ინდოეთში სურდა ეს ახალი ტერიტორია მის პირდაპირ კონტროლს დაქვემდებარებოდა.

ძალაუფლების ამ ბრძოლამ გამოიწვია მესოპოტამიის ადმინისტრაციული კომიტეტის შექმნა ლორდ კურზონის ხელმძღვანელობით. მისი მთავარი ამოცანა იყო იმის დადგენა, თუ ვინ მართავდა ბასრასა და ბაღდადის პროვინციებს. მისი მმართველობა იყო ბრიტანული და არ იყო ანგლო-ინდოეთისთვის დამაკმაყოფილებელი. დროებითი მთავრობა აქ საბოლოოდ გადაიქცევა ბრიტანეთის მანდატად მესოპოტამიისა და სავალდებულო ერაყისთვის.

ცნობები

• Duffy, M. (2002). Battles: The Capture of Baghdad 1917. The First World War. Retrieved 17 August 2005.
• Fromkin, David (2001). A Peace to End All Peace: The Fall of the Ottoman Empire and the Creation of the Modern Middle East New York: Henry Holt and Company. ISBN 0-8050-6884-8
• Official Dispatch about the Operations Leading to the Fall of Baghdad General Maude
• Report about the capture of Baghdad Manchester Guardian
• Bruce, A. (n.d.). 17 February – 11 March 1917 – The Capture of Baghdad. [Electronic Version]. An Illustrated Companion to the First World War.