ანაკლიის განვითარების კონსორციუმი

ამ გვერდს არა აქვს შემოწმებული ვერსია, სავარაუდოდ მისი ხარისხი არ შეესაბამებოდა პროექტის სტანდარტებს.

ანაკლიის განვითარების კონსორციუმი (ADC) იყო ერთ-ერთი ყველაზე ამბიციური და სტრატეგიულად მნიშვნელოვანი პროექტი საქართველოსთვის, რომელიც მიზნად ისახავდა ქვეყნის ეკონომიკური და გეოპოლიტიკური მდგომარეობის გაუმჯობესებას შავი ზღვის სანაპიროზე ღრმაწყლოვანი პორტის მშენებლობით.

კონსორციუმის შექმნა და მისი სტრუქტურა

ADC შეიქმნა 2013 წელს, სპეციალურად ანაკლიის პორტის ტენდერისთვის. იგი შედგებოდა ორი პარტნიორისგან: ქართული "TBC Holding" და ამერიკული "Conti Group". "TBC Holding" არის ერთ-ერთი წამყვანი ბიზნეს-ჯგუფი საქართველოში, რომელიც მოიცავს ისეთ ცნობილ ბრენდებს, როგორებიცაა "თიბისი ბანკი", "ბორჯომი", "Geoplant" და სხვები. მეორე მხრივ, "Conti Group" ამერიკული სამშენებლო და საინჟინრო კომპანია, რომელსაც მრავალი წარმატებული პროექტი აქვს განხორციელებული მსოფლიოში.

კონსორციუმმა ტენდერი 2016 წელს მოიგო და საქართველოს მთავრობამ მას 52-წლიანი BOT (Build-Operate-Transfer) კონცესია მიანიჭა. ეს ნიშნავდა, რომ კონსორციუმი იქნებოდა პასუხისმგებელი პორტის დიზაინზე, განვითარებაზე, დაფინანსებაზე და ოპერირებაზე მომდევნო 52 წლის განმავლობაში, რის შემდეგაც პორტი გადავიდოდა სახელმწიფოს მფლობელობაში.

ანაკლიის პორტის პროექტი და მისი მიზნები

ანაკლიის პორტის პროექტი შედგებოდა 9 ფაზისგან, რომელთაგან პირველი ფაზა მოიცავდა $550-$600 მილიონი დოლარის ინვესტიციას და პორტის ტევადობის გაზრდას, რათა შესაძლებელი გამხდარიყო პოსტ-პანამაქსის ტიპის გემების მიღება. გრძელვადიანი მიზანი იყო პორტის განვითარება ისე, რომ ის გამხდარიყო ცენტრალური კვანძი ევრაზიის სავაჭრო ქსელში, რაც მნიშვნელოვნად გააუმჯობესებდა საქართველოს სტრატეგიულ მნიშვნელობას რეგიონში.

პროექტი ასევე ითვალისწინებდა თავისუფალი ინდუსტრიული ზონის (FIZ) შექმნას, რომელიც ხელს შეუწყობდა რეგიონის ეკონომიკურ ზრდას და ახალი სამუშაო ადგილების შექმნას. პორტის შემუშავებული გენერალური გეგმა 50 წლის განმავლობაში საქართველოსთვის $60 მილიარდის ეკონომიკურ სარგებელს წარმოადგენდა.^[1]

გამოწვევები და მარცხი

მიუხედავად მასშტაბური გეგმებისა და სტრატეგიული მნიშვნელობისა, კონსორციუმს არაერთი სირთულე შეექმნა. ერთ-ერთი მთავარი პრობლემა იყო ინვესტორების მოზიდვა და საჭირო ფინანსების მობილიზება, რაც ADC-ს არ გამოუვიდა. ამასთან, საქართველოს მთავრობასა და კონსორციუმს შორის ურთიერთობები დაიძაბა, რაც საბოლოოდ პროექტის შეჩერებით და კონტრაქტის ცალმხრივად შეწყვეტით დასრულდა 2020 წელს.

პროექტის შეჩერებამ გამოიწვია საერთაშორისო არბიტრაჟში დავის დაწყება. არბიტრაჟის გადაწყვეტილებით, რომელიც 2024 წელს გამოცხადდა, ADC-ის მარცხი მათი საკუთარი ვალდებულებების შეუსრულებლობით იყო განპირობებული, და არა სახელმწიფო ჩარევით.^[2]

პროექტის მომავალი და ახალი ტენდერი

საქართველოს მთავრობამ 2021 წელს განაცხადა, რომ ახალი ტენდერი გამოცხადდებოდა ანაკლიის პორტის პროექტის განსახორციელებლად. 2024 წელს ჩინურ კონსორციუმთან თანამშრომლობით გადაწყდა პროექტის გაგრძელება. მიუხედავად ამისა, პროექტის მომავალზე ჯერ კიდევ არსებობს კითხვები, რაც მოითხოვს განახლებულ სტრატეგიულ გეგმას და ინვესტორების მხარდაჭერას.

მთავრობამ განაცხადა, რომ ახალი ტენდერი იქნება უფრო ხელსაყრელი და პრიორიტეტულად განიხილება დასავლური ბიზნესის ჩართულობა, თუმცა, საბოლოოდ ჩინური კომპანიები მიიღეს მონაწილეობა პროექტში. პორტის მშენებლობა კვლავაც რჩება საქართველოს სტრატეგიულ მიზნად, თუმცა, მისი რეალიზაციის პროცესი მრავალ გამოწვევას აწყდება.

წყარო

[1] ADC: 3 Years Since Georgian Gov’t Killed Anaklia Port Project, and All It Has Done is Break Promises about Its Future (2023-01-09).

[2] ანაკლიის პორტის ჩავარდნილ პროექტში სახელმწიფოს როლი საერთოდ არ არის (2024-07-30).

[1]

[2]