აბეშურა
აბეშურა (გ. დაახლ. 294, მცხეთა) — ქართლის (იბერია) დედოფალი, ფარნავაზიანთა უკანასკნელი მეფის ასფაგურის ასული და ხოსროვიანთა პირველი მეფის მირიან III-ის მეუღლე დაახლოებით 287-294 წლებში.
| აბეშურა | |
|---|---|
| იბერიის დედოფალი | |
| მმართ. დასაწყისი: | 287 |
| მმართ. დასასრული: | 294 |
| წინამორბედი: | უცნობი? |
| მემკვიდრე: | ნანა დედოფალი |
| მონარქი: | მირიან III |
| პირადი ცხოვრება | |
| დაბ. თარიღი: | უცნობი? |
| გარდ. თარიღი: | დაახლოებით 294 წელს |
| მეუღლე: | მირიან III |
| დინასტია: | ფარნავაზიანები |
| მამა: | ასფაგური |
მის შესახებ ცოტა რამ არის ცნობილი, თუმცა „ქართლის ცხოვრების“ მეოთხე თავში ავტორი აღწერს ასფაგურის მეფობის ბოლო წლებს და გვირგვინის გადაცემის პროცესს. ცნობილია, რომ ასფაგურს არ ჰყავდა ძე, რაც სახელმწიფოებრიობის არსებას პრობლემას უქმინდა. სპარსთა შეტევების შედეგად, მეფე იმიერკავკასიაში გაემგზავრა, რათა ოსებსა და ჩრდილო კავკასიელებისგან დახმარება მიეღო ჯარის ფორმირებაში, თუმცა ოსეთშივე გარდაიცვალა. შექმნილმა გარემოებამ კიდევ უფრო გაამწვავა სიტუაცია.
რათა სპარსელებს არ დაეპყროთ ქართლი, დიდგვაროვნებმა სპარსეთის შაჰს შესთავაზეს ქართველთა მეფის ასულის გათხოვება მის მიერ ტახტის შერჩეულ მემკვიდრეზე, რაც მოხდა კიდევაც. აბეშურამ იქორწინა სპარს უფლისწულზე, შვიდი წლის მიჰრანზე, რომელიც შემდგომში მირიან III-ის სახელით არის ცნობილი.
|
„ მაშინ მოიყვანეს ასული ასფაგურ მეფისა სამშჳლდით, რომელსა ერქუა აბეშურა, და შერთო იგი სპარსთა მეფემან ძესა თჳსსა, რომელი მუნ თანა ჰყვა შჳდისა წლისა, ნაშობი მჴევლისა, რომელსა ერქუა სპარსულად მიჰრან, ხოლო ქართულად მირიან“
|
აბეშურა დედოფალი გარდაიცვალა მაშინ, როცა მეფე მირიანს თხუთმეტი წლის შეუსრულდა, რაც დაახლოებით 294 წელს მოხდა. ქართლის ცხოვრების ავტორი აღწერს ამ მოვლენას ფანავაზიანთა დინასტიის დასრულებით და ხოსროვიანებისთვის სამეფო ტახტის გადაცემით.
|
|
„ხოლო იქმნა რა მირიან თხუთმეტისა წლისა, მოუკუდა ცოლი, ასული ქართველთა მეფისა, და ამას ზედა დაესრულა ქართლს შინა მეფობა და დედოფლობა ფარნავაზიანთა მეფეთა. მაშინ შეწუხდეს ყოველნი ქართველნი სიკუდილსა ზედა დედოფლისა მათისასა, არამედ დაადგრეს ერთგულებასა ზედა მირიანისსა, რამეთუ არღარა ვინ იყო ყოვლად-ვე ნათესავი ფარნავაზიანთა, რომელი-ცა ღირს იყო მეფობასა ქართველთასა“
|
ლიტერატურა
რედაქტირება- ვ. გოილაძე, ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 1, თბ., 1997. — გვ. 29.