Q — ლათინური ანბანის მეჩვიდმეტე ასო. სემიტური ბგერა "ქოპ" (სავარაუდოდ მატყლის თოკი, და ნასესხები ეგვიპტური იეროგლიფისგან) იყო /q/ (უხმო, ქართულის შესატყვისი "ყ"), ბგერა, რომელიც ჩვეულებრივ გვხვდება სემიტურ ენებში, მაგრამ არ არსებობს უმრავლესობა ინდოევროპულ ენებში. ბერძნულში, ნიშანი ქოპა Ϙ სავარაუდოდ აღნიშნავდა რამდენიმე ბგერას, მათ შორის /kʷ/ და /kʷʰ/. გვიანდელი ჟღერადობის ცვლილებების შედეგად ეს ბგერები ბერძნულში შეიცვალა შესაბამისად /p/ და /pʰ/ -ით. შესაბამისად, ქოპამ ტრანსფორმაცია განიცადა ორ ასოდ: ქოპა, რომელიც მხოლოდ რიცხვს აღნიშნავდა, და ფი Φ, რომელიც ქართულ "ფ"-ს უახლოვდება და თანამედროვე ბერძნულში /f/ გამოითქმის. ეტრუსკელები Q-ს იყენებდნენ მხოლოდ V-სთან ბგერის /kʷ/ გადმოსაცემად.
| ეგვიპტური იეროგლიფი wj
|
ფინიკიური Q
|
ეტრუსკული Q
|
ბერძნული Qoppa
|
|---|
|
|
|
|
