b-კვარკი

b-კვარკი, უდაბლესი კვარკი (ინგლ. Bottom quark < Bottom — „უდაბლესი“ ან ინგლ. Beauty quark < Beauty — „მომხიბლავი“; აღნიშვნა: b) — ფუნდამენტური ელემენტარული ნაწილაკი, კვარკი. შედის ფერმიონების მესამე თაობის ჯგუფში, აქვს მუხტი −(1/3)e.

b-კვარკი

ინგლ. Bottom (beauty) quark
შემადგენლობა	ფუნდამენტური ელემენტარული ნაწილაკი
ოჯახი	ფერმიონი
ჯგუფი	კვარკი
თაობა	მესამე
მონაწილეობს ურთიერთქმედებებში	ძლიერი, სუსტი, ელექტრომაგნიტური, გრავიტაციული
სიმბოლო	b
ანტინაწილაკი	b-ანტიკვარკი (b)
თეორიულად დაამტკიცა	მაკოტო კობაიაში ტოშიჰიდე მასკავა (1973)
აღმოჩენილია	ლეონ მაქს ლედერმანი (1977)
მასა	$4.18_{-0.03}^{+0.04}$ გევ/c² $4.65_{-0.03}^{+0.03}$ გევ/c²
იშლება	c-კვარკი ან u-კვარკი
მუხტი	$-{\frac {1}{3}}e$
მუხტის ფერადობა	r, g, b
სპინი	${\frac {1}{2}}\hbar$
სუსტი იზოსპინი	LH: $-{\frac {1}{2}}$, RH: 0
სუსტი ჰიპერმუხტი	LH: ${\frac {1}{3}}$, RH: $-{\frac {2}{3}}$

როგორც ყველა კვარკი, ის მონაწილეობს ოთხივე სახის ურთიერთქმედებაში: ძლიერში, სუსტში, ელექტრომაგნიტურსა, გრავიტაციულში. ცოდნის ამჟამინდელ დონეზე, b-კვარკი არის უსტრუქტურო ნაწილაკი, ანუ ფუნდამენტური, ისევე როგორც სხვა კვარკები და ლეპტონები.

მესამე თაობის კვარკების არსებობა, მათ შორის b- და t-კვარკები, იწინასწარმეტყველეს 1973 წელს მაკოტო კობაიაშიმ და ტოშიჰიდე მასკავამ CP-სიმეტრიის დარღვევის ფენომენის ასახსნელად. ეს პროგნოზი ექსპერიმენტულად დადასტურდა 1977 წელს ფერმილაბის ლაბორატორიაში (E288 ექსპერიმენტი პროტონების შეჯახების შესასწავლად, ლეონ ლედერმანის და სხვების ხელმძღვანელობით): ამ ექსპერიმენტში აღმოაჩინეს — იფსილონის ნაწილაკი — b-კვარკითა და b-ანტიკვარკით შედგენილი ვექტორული ϒ-მეზონი. თითქმის მაშინვე მოჰყვა $b{\overline {b}}$ სისტემის აღგზნებული მდგომარეობის: მეზონური რეზონანსების $\Upsilon '$, $\Upsilon ''$ და $\Upsilon '''$ აღმოჩენა.

პროცესებს, რომლებიც ხდება b-კვარკის მონაწილეობით, სწავლობს ე. წ. „B-ფიზიკა“. ვინაიდან b-კვარკის დაშლა მსუბუქი არომატის კვარკებად ძლიერად ითრგუნება და მიმდინარეობს ძირითადად სუსტი ურთიერთქმედების შედეგად, ამ ნაწილაკების შემცველ სისტემებში შეინიშნება მრავალი საინტერესო პროცესი — კერძოდ, CP პარიტეტის დარღვევა, ნეიტრალური B-მეზონების რხევები. მრავალი კვლევა B-ფიზიკის სფეროში 2000-იან წლებში ჩატარდა BaBar-ის (სტენფორდის ხაზოვანის აქსელერატორის ცენტრი, აშშ) და Belle-ის (KEK, იაპონია) ექსპერიმენტებში.

რესურსები ინტერნეტში

• Сводная таблица свойств кварков на сайте Particle Data Group.(ინგლისური)
• Полная таблица свойств b-кварка на сайте Particle Data Group.(ინგლისური)