ვიკიპედია

ჯუდა პერლი

ჯუდა პერლი (ებრ. יהודה פרל; ინგლ. Judea Pearl; დ. 4 სექტემბერი, 1936) - ისრაელელ-ამერიკელი კომპიუტერის მეცნიერი და ფილოსოფოსი, რომელიც ცნობილია ხელოვნური ინტელექტის სავარაუდო მიდგომით და ბაიესის ქსელების განვითარებისთვის. 2011 წელს გამოთვლითი ტექნიკის ასოციაციამ (ACM) პერლი დააჯილდოვა ტიურინგის პრემიით, კომპიუტერულ მეცნიერებაში უმაღლესი ჯილდო, „ხელოვნური ინტელექტის ფუნდამენტური წვლილისთვის ალბათური და მიზეზობრივი მსჯელობის გაანგარიშების შემუშავებისთვის“.[11] ის არის რამდენიმე წიგნის ავტორი.

ჯუდა პერლი
ებრ. יהודה פרל
დაბ. თარიღი 4 სექტემბერი, 1936(1936-09-04)[1] (88 წლის)
დაბ. ადგილი თელ-ავივი, ბრიტანული მანდატი პალესტინაში
მოქალაქეობა  აშშ
საქმიანობა ინფორმატიკოსი, ინჟინერი, ფილოსოფოსი, უნივერსიტეტის პროფესორი, ხელოვნური ინტელექტის მკვლევარი და ფიზიკოსი
მუშაობის ადგილი კალიფორნიის უნივერსიტეტი[2]
ალმა-მატერი რატგერსის უნივერსიტეტი[2] , ნიუ-იორკის უნივერსიტეტის ტანდონის საინჟინრო სკოლა[2] , ტექნიონი[2] , კალიფორნიის უნივერსიტეტი და ნიუ-იორკის უნივერსიტეტის ტანდონის საინჟინრო სკოლა[3]
სამეცნიერო ხარისხი ფილოსოფიის დოქტორი
მეუღლე Ruth Pearl
შვილ(ებ)ი Daniel Pearl
ჯილდოები ტიურინგის პრემია, ბენჯამინ ფრანკლინის მედალი, ჰარვის პრემია[4] , Rumelhart Prize[5] , IJCAI Award for Research Excellence, Lakatos Award[6] , ACM - AAAI ალენ ნეველის ჯილდო[7] , Dickson Prize in Science, Honorary doctorate from University of Toronto, AAAI Fellow[8] , CSS Fellow, ACM-ის წევრი[9] , IEEE-ის წევრი, ამერიკის ხელოვნებისა და მეცნიერების აკადემიის წევრი და ამერიკის სტატისტიკის ასოციაციის წევრი[10]
საიტი bayes.cs.ucla.edu/jp_home.html

ჯუდა პერლი არის ჟურნალისტ დანიელ პერლის მამა, რომელიც 2002 წელს გაიტაცეს და მოკლეს პაკისტანში ალ-ქაიდასთან და საერთაშორისო ისლამურ ფრონტთან დაკავშირებულმა ტერორისტებმა, მისი ამერიკული და ებრაული მემკვიდრეობის გამო.[12]

ბიოგრაფია

რედაქტირება

ჯუდა პერლი დაიბადა თელ-ავივში (ბრიტანული მანდატი პალესტინაზე), 1936 წელს პოლონელი ებრაელი ემიგრანტების ოჯახში, გაიზარდა ბნეი ბრაკში. მისი ბაბუა - ჩაიმ პერლი იყო ბნეი ბრაკის ერთ-ერთი დამფუძნებელი. [13] [14] [15] ის დედის მხრიდან კოცკელი მენჰემ მენდელის შთამომავალია. ისრაელის თავდაცვის ძალებში სამსახურისა და კიბუცში გაწევრიანების შემდეგ, პერლმა 1956 წელს ინჟინერიის შესწავლა გადაწყვიტა. მან მიიღო ბაკალავრის ხარისხი ელექტრო ინჟინერიაში ტექნიონში 1960 წელს. იმავე წელს ის ემიგრაციაში წავიდა შეერთებულ შტატებში და გააგრძელა ასპირანტურა. მიიღო მაგისტრის ხარისხი ელექტრო ინჟინერიაში ნიუარკის საინჟინრო კოლეჯიდან (ახლანდელი ნიუ ჯერსის ტექნოლოგიური ინსტიტუტი) 1961 წელს, შემდეგ მიიღო მაგისტრის ხარისხი ფიზიკაში რატგერსის უნივერსიტეტიდან და დოქტორის ხარისხი ელექტრო ინჟინერიაში ბრუკლინის პოლიტექნიკური ინსტიტუტიდან (ახლანდელი. ნიუ-იორკის უნივერსიტეტის ტანდონის საინჟინრო სკოლა) 1965 წელს. [16] ის მუშაობდა RCA Research Laboratories-ში (ახლანდელი SRI International) პრინსტონში, ნიუ ჯერსი ზეგამტარ პარამეტრულ გამაძლიერებლებზე და შემნნახველ მოწყობილობებზე და Electronic Memories, Inc.-ში, მეხსიერების მოწინავე სისტემებზე. [16] როდესაც ნახევარგამტარებმა „გაანადგურეს“ პერლის ნამუშევრები, როგორც მან მოგვიანებით აღნიშნა ამის შესახებ, ის შეუერთდა UCLA- ს საინჟინრო სკოლას 1970 წელს და დაიწყო მუშაობა სავარაუდო ხელოვნურ ინტელექტზე. ის არის ჟურნალ „მიზეზ-შედეგობრივი კავშირების“ ერთ-ერთი დამფუძნებელი რედაქტორი.

პერლი ამჟამად არის კომპიუტერული მეცნიერებისა და სტატისტიკის პროფესორი და კოგნიტური სისტემების ლაბორატორიის დირექტორი UCLA-ში. მას და მის მეუღლეს რუთს სამი შვილი ჰყავდათ. გარდა ამისა, 2011 წლიდან ის არის არასამთავრობო ორგანიზაცია მონიტორის საერთაშორისო მრჩეველთა საბჭოს წევრი.[17]

ისრაელის ყოფილმა მთავარმა რაბინმა, ისრაელ მეირ ლაუმ, პარტნიორობა გაუწია ჯუდა პერლს დოკუმენტურ ფილმში ჩემი მთელი გულით.[18] [19]

დანიელ პერლის მკვლელობა

რედაქტირება

2002 წელს, ჯუდას ვაჟი, დანიელ პერლი, The Wall Street Journal-ში მომუშავე ჟურნალისტი გაიტაცეს და მოკლეს პაკისტანში, რის შემდეგაც ჯუდამ და ოჯახის სხვა წევრებმა და მეგობრებმა შექმნეს დანიელ პერლის ფონდი.[20] დანიელის გარდაცვალების მეშვიდე წლისთავზე ჯუდამ დაწერა სტატია Wall Street Journal-ში სათაურით „დანიელ პერლი და ბოროტების ნორმალიზაცია: როდის შეწყვეტენ ჩვენი განმანათლებლები ტერორის გამართლებას?“.[21]

დამსახურებული მთავარი რაბინი ჯონათან საქსი ციტირებდა ჯუდა პერლის რწმენებს იუდაიზმის გაკვეთილზე: „მე ვკითხე ჯუდა პერლს, მოკლული ჟურნალისტის დანიელ პერლის მამას, რატომ მუშაობდა ებრაელებსა და მუსლიმებს შორის შერიგებისთვის... მან გულდასაწყვეტი სიცხადით მიპასუხა: „სიძულვილმა მოკლა ჩემი შვილი, ამიტომ გადაწყვეტილი მაქვს, ვებრძოლო სიძულვილს.“[22]

შეხედულება

რედაქტირება

თავის რელიგიურ შეხედულებებზე პერლი აცხადებს, რომ ის არის „პრაქტიკოსი ურწმუნო“. [23] [24] ის ძალიან არის დაკავშირებული ებრაულ ტრადიციებთან, როგორიცაა დღესასწაულები და ლოცვები პარასკევს ღამით. [25]

კვლევა

რედაქტირება

ჯუდა პერლის დამსახურებაა „თანამედროვე ხელოვნური ინტელექტის საფუძვლების ჩაყრა, ასე რომ, კომპიუტერულ სისტემებს შეუძლიათ გაურკვევლობის დამუშავება და მიზეზების ეფექტებთან დაკავშირება“. ის არის ბაიესის ქსელების და ხელოვნური ინტელექტის ალბათური მიდგომის ერთ-ერთი პიონერი და ერთ-ერთი პირველი, ვინც ემპირიულ მეცნიერებებში მიზეზობრივი მოდელირების მათემატიზაცია მოახდინა. მისი ნამუშევარი ასევე გამიზნულია, როგორც მაღალი დონის შემეცნებითი მოდელი. დაინტერესებულია მეცნიერების ფილოსოფიით, ცოდნის წარმოდგენით, არასტანდარტული ლოგიკით და სწავლით. UCLA-ს კომპიუტერული მეცნიერების პროფესორმა რიჩარდ კორფმა UCLA-ს კომპიუტერული მეცნიერების პროფესორი პერლს აღწერს, როგორც „ერთ-ერთ გიგანტს ხელოვნური ინტელექტის სფეროში“. გამოთვლითი მანქანების ასოციაციის თანახმად, მისმა ნაშრომმა მიზეზ-შედეგობრიობის შესახებ რევოლუცია მოახდინა მიზეზობრიობის გაგებაში სტატისტიკაში, ფსიქოლოგიაში, მედიცინასა და სოციალურ მეცნიერებებში". [26]

წვლილი

რედაქტირება
  • პერლის სამეცნიერო წვლილის შეჯამება ხელმისაწვდომია ქრონოლოგიურ ანგარიშში, რომლის ავტორია სტიუარტ ჯ. რასელი (2012).
  • პერლის წვლილის ანოტირებული ბიბლიოგრაფია შედგენილია ACM-ის მიერ 2012 წელს.
  • ვიდეო, რომელიც აღწერს პერლის ძირითად წვლილს AI-ში, ხელმისაწვდომია აქ .
  • პერლის მოსაზრებები, რომლებიც ეხება ებრაულ იდენტობას, ტერორიზმთან ომს და ახლო აღმოსავლეთის კონფლიქტს, შეგიძლიათ ნახოთ აქ .

ჯილდოები და აღიარება

რედაქტირება
  • 1995 : ეროვნული საინჟინრო აკადემიის წევრი
  • 2001 : ლაკატოსის პრემია
  • 2003 : ალენ ნიუელის მედალი
  • 2008 : ბენჯამინ ფრანკლინის მედალი
  • 2011 : ტიურინგის პრემია
  • 2011 : IEEE-ს დიდების დარბაზი
  • 2011 : ჰარვის პრემია
  • 2011 : რუმელჰარტის პრემია
  • 2015 : დიქსონის პრემია
  • 2018 : იელის უნივერსიტეტის საპატიო დოქტორი
  • 2019 : ამერიკული სტატისტიკური ასოციაციის წევრი

რესურსები ინტერნეტში

რედაქტირება

სქოლიო

რედაქტირება
  1. ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #139283331 // ინტეგრირებული ნორმატიული ფაილი — 2012—2016.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 http://bayes.cs.ucla.edu/stat_bio.html
  3. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  4. ↑ https://harveypz.net.technion.ac.il/harvey-prize-laureates/
  5. ↑ https://cognitivesciencesociety.org/rumelhart-prize/
  6. ↑ Neuberg L. G. CAUSALITY: MODELS, REASONING, AND INFERENCE, by Judea Pearl, Cambridge University Press, 2000 // Econometr. Theor. / Peter C. B. Phillips — Cambridge University Press, 2003. — Vol. 19, Iss. 4. — ISSN 0266-4666; 1469-4360 — doi:10.1017/S0266466603004109
  7. ↑ https://awards.acm.org/newell/award-recipients
  8. ↑ https://aaai.org/about-aaai/aaai-awards/the-aaai-fellows-program/elected-aaai-fellows/
  9. ↑ https://www.acm.org/media-center/2015/december/fellows-2015
  10. ↑ Fellows of the American Statistical Association database
  11. ↑ Gold, Virginia. (March 15, 2012) Judea Pearl Wins ACM A.M. Turing Award for Contributions that Transformed Artificial Intelligence. The Association for Computing Machinery. დაარქივებულია ორიგინალიდან — მარტი 17, 2012. ციტატა: „ACM], the Association for Computing Machinery today named Judea Pearl of the University of California, Los Angeles the winner of the 2011 ACM A.M. Turing Award for innovations that enabled remarkable advances in the partnership between humans and machines that is the foundation of Artificial Intelligence (AI).“ ციტირების თარიღი: March 15, 2012
  12. ↑ Escobar. (June 28, 2003) Who killed Daniel Pearl?. Asia Times Online. დაარქივებულია ორიგინალიდან — ივლისი 12, 2011. ციტირების თარიღი: July 20, 2011
  13. ↑ Judea Pearl: Reflections on Loss, Artificial Intelligence, and “Zionophobia”
  14. ↑ „This Day in Jewish History / Journalist Daniel Pearl murdered in Pakistan by Islamic terrorists“. Haaretz.
  15. ↑ The Audacious Joy of Judea Pearl
  16. ↑ 16.0 16.1 Judea Pearl - A.M. Turing Award Laureate.
  17. ↑ International Advisory Board Profiles. NGO Monitor (2011). ციტირების თარიღი: July 20, 2011
  18. ↑ Wilkinson, Phaedra (July 10, 2015). „From the community: With My Whole Broken Heart“. Chicago Tribune.
  19. ↑ With My Whole Broken Heart trailer YouTube-ზე
  20. ↑ Biography of Dr. Judea Pearl. Daniel Pearl Foundation. დაარქივებულია ორიგინალიდან — ივნისი 30, 2011. ციტირების თარიღი: July 20, 2011
  21. ↑ Pearl, Judea (February 3, 2009). „Daniel Pearl and the Normalization of Evil“. The Wall Street Journal. p. A15. ციტირების თარიღი: July 20, 2011.
  22. ↑ Judaism: Covenant & Conversation: Against Hate. Israel National News (September 5, 2014).
  23. ↑ Tragedy and Opportunity: The parents of slain journalist Danny Pearl have devoted their lives to improving Muslim-Jewish relations.. ციტირების თარიღი: July 12, 2013
  24. ↑ Robots and the Illusion of Free Will – Conversation with Judea Pearl, Rumelhart Prize Winner. The Science Network.
  25. ↑ Fishman Orlins, Susan (November 2006). „The Price of Being Jewish: An Interview with Judea Pearl“. Moment. ციტატა: „Did you pray for Danny’s safe return? No, I don't believe in a God [that] would listen to me. But I do pray every morning. I lay tefillin. I started a year ago. But aren’t you a secular Jew? I'll give you the same answer I gave 10 Muslims who joined me for dinner one Friday night. I said, 'Oh, it's Friday night. I have to do Kiddush.'“
  26. ↑ ACM HONORS INNOVATORS WHO CHANGED THE SCIENTIFIC WORLD. Association for Computing Machinery (April 27, 2004). ციტირების თარიღი: July 20, 2011
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ჯუდა_პერლი&oldid=4719717“-დან