ცხენის ძალა
ცხენის ძალა (აღნიშვნა: ც. ძ., HP ან hp [ინგლ. horsepower], PS [გერმ. Pferdestärke], CV [ფრანგ. Cheval-vapeur]) — სიმძლავრის მოძველებული სისტემის გარეშე ერთეული.
| ცხენის ძალა | |
|---|---|
 ერთ ცხენის ძალით შესაძლებელია ≈250 კგ (550 ფუნტი) ≈0.3048 მეტრით (1 ფუტით) აწევა ერთ წამში. | |
| სტანდარტი: | სისტემის გარეშე ერთეული |
| სიდიდე: | სიმძლავრე |
| სიმბოლო (ქართ): | ც. ძ. |
| სიმბოლო (საერთ): | HP ან hp, PS, CV |
| ეკვივალენტები: | |
შემოიღეს XVIII საუკუნეში, როცა აუცილებელი გახდა ორთქლის ძრავასა და ცხენის მუშაობათა უნარის შედარება. ცდებით დამტკიცდა, რომ მუშა ცხენს შეუძლია იმოძრაოს 4.5 კმ/სთ სიჩქარით და ამ დროს განავითაროს ≈ 60კგძ წევის ძალა. ეს შეესაბამება ≈ 75 კგძ·მ/წმ სიმძლავრეს.
სხვა განსაზღვრებით ერთ ცხენის ძალით შესაძლებელია 250 კგ (550 ფუნტი) 0.3048 მეტრით (1 ფუტით) აწევა ერთ წამში.
- P = mgh/t = (550 ფუნტი × 9.8 მ/წმ² × 1 ფუტი) ÷ 1 წამი = (250 კგ × 9.8 მ/წმ² × 0.3048 მ) ÷ 1 წამი = 746.76 ≈ 750 ვტ.
ტექნიკრ ზოგიერთ დარგებში (ძირითადად ავტომშენებლობასა და ტრაქტორთმშენებლობაში) ამჟამადაც იყენებენ. სსრკ-სა და ზოგ სხვა ქვეყანაში 1 ც. ძ. (1PS, 1CV) ≈ 75 კგძ·მ/წმ ≈ 736 ვტ. აშშ-ში, დიდ ბრიტანეთსა და სხვა ქვეყნებში 1hp = 550 ფუტ·ფუნტ/წმ ≈ 746 ვტ.
ტერმინი „ცხენის ძალა“ მცდარია, რადგან მასში იგულისხმება სიმძლავრე და არა ძალა.
ლიტერატურა
რედაქტირება- ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 11, თბ., 1987. — გვ. 251.