ქაბალა
ქაბალა (აზერბაიჯანული: Qəbələ, Гәбәлә; ლეზგიური: :Кьвепеле, ქვეპელე, قوهپهله, ასევე ცნობილი როგორც გაბალა, ყაბალა, კაბალაკა, კაბალაკი) , ქალაქი აზერბაიჯანის რესპუბლიკაში და ქაბალას რაიონის დედაქალაქი.[1] მუნიციპალიტეტი შედგება ქალაქ გაბალასა და სოფელ კიუსნატისგან.[2] ეს ქალაქი ადრე ცნობილი იყო როგორც კუტკაშენი, მაგრამ აზერბაიჯანის რესპუბლიკის დამოუკიდებლობის შემდეგ ამ ქალაქს სახელი გადაერქვა და გაბალა დაერქვა ძველი კავკასიის ალბანეთის დედაქალაქის პატივსაცემად. არქეოლოგიური ტერიტორია, სადაც ალბანეთის ყოფილი დედაქალაქი მდებარეობდა ქაბალადან სამხრეთ- დასავლეთით, 20 კილომეტრში მდებარეობს.
| ქალაქი & მუნიციპალიტეტი | |
|---|---|
|
ქაბალა Qəbələ, Гәбәлә | |
 | |
| ქვეყანა |
 აზერბაიჯანი |
| კოორდინატები | 40°58′53″ ჩ. გ. 47°50′45″ ა. გ. / 40.98139° ჩ. გ. 47.84583° ა. გ. |
| დაარსდა | 1537 |
| ფართობი | 1 548 კმ2 (598 კვ. მილ.) კმ² |
| ცენტრის სიმაღლე | 783 მეტრი |
| ოფიციალური ენა | აზერბაიჯანული ენა |
| მოსახლეობა | 12 808 კაცი |
| სასაათო სარტყელი | UTC+04:00 |
| ოფიციალური საიტი | http://www.qebele-ih.gov.az/az |
  | |
ისტორია რედაქტირება
VI საუკუნემდე ყაბალა იყო კავკასიის ალბანეთის დედაქალაქი. XV საუკუნემდე ყაბალა დიდი სავაჭრო ცენტრი იყო. XVI საუკუნეში ქალაქი დაანგრია სეფიანთა იმპერიამ.
საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ, გაბალაში მასობრივი მშენებლობები დაიწყო.[3] დაანგრიეს საბჭოთა პერიოდში აშენებული ათასობით შენობა, რომ მის ადგილზე პარკები და ბაღები აეშენებინათ. გაუმჯობესდა ქალაქის დასუფთავება, მოვლა-პატრონობა და ნაგვის შეგროვება, და ეს სერვისები ახლა დასავლეთ ევროპის სტანდარტებს შეესაბამება. ქალაქი დინამიურად იზრდება.
2013 წელს გაბალაში მოეწყო თურქეთის საბჭოს სამიტი. 2013 წელს ქალაქი გამოცხადდა დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის კულტურულ დედაქალაქად, აზერბაიჯანისა და რეგიონის ისტორიაში დიდი წვლილის შეტანის გამო. [4]
გეოგრაფია რედაქტირება
ქალაქის გეოგრაფიულმა მდგომარეობამ და მთიანმა რელიეფმა დიდი გავლენა მოახდინა რთული კლიმატური პირობების ჩამოყალიბებაზე, მდინარის ქსელის სიმკვრივეზე და ნიადაგ-მცენარეული საფარის სიმდიდრეზე. გაბალის რეგიონის რელიეფურმა და ნოტიო კლიმატურმა პირობებმა განაპირობა რეგიონში მდინარის სქელი ქსელის ჩამოყალიბება. ქალაქის მდინარეები მოიცავს მტკვრის (კურას) აუზის მარცხენა შენაკადებს.
ქალაქი მდიდარია წაბლისა და თხილის ხეებით. მდიდარია რაიონის ფლორა და ფაუნა. ტყეებში გვხვდება ირმისა და მთის ტურები, გარეული ღორი, კურდღელი, დათვი, მგელი, მელა და მრავალი ფრინველი - ხოხობი, როჭო, ფრანკოლინი და ა.შ. ამის გამო ქალაქი მრავალი მონადირის ყურადღებას იქცევს.
ეკონომიკა რედაქტირება
გაბალას ეკონომიკა ნაწილობრივ სოფლის მეურნეობაზე, ნაწილობრივ კი - ტურისტულ ინდუსტრიაზეა დაფუძნებული. განვითარებულია მრეწველობაც, რომელიც ძირითადად კვების პროდუქტების წარმოებაზე, თამბაქოსა და აბრეშულის დამზადებაზეა ორიენტირებული. [5] ქალაქის მთავარი მწარმოებელი კომპანიები მონაწილეობენ ინჟინერიაში, მშენებლობაში და საკვების წარმოებაში. ასევე არსებობს საფორტეპიანო ქარხანა "ბელტმანი", რომლის ფორტეპიანოების მწარმოებელია ჰანს ლეფერინიკი - იოჰან ბელტმანის შვილიშვილი, რომელმაც 1901 წელს მსგავსი ბიზნესი ნიდერლანდების სამეფოშიც დააარსა. რაიონში ფუნქციონირებს სხვადასხვა ქარხნები, მაგალითად წვენის ქარხანა და თხილის ქარხანა.
გაბალა ტურისტული დანიშნულების ადგილია გაზაფხულის კლიმატის, მთიანი ლანდშაფტისა და მრავალფეროვანი ფაუნის შერწყმის გამო. აქ ბევრი მსოფლიო კლასის სასტუმრო და კურორტია, რომელთა უმეტესობა კაფკაზის ქსელის ნაწილს წარმოადგენს.[6] რეგიონის ბუნებრივი კლიმატური პირობები ქმნის შესაძლებლობებს რეგიონში როგორც ზაფხულის, ასევე ზამთრის ტურიზმის განვითარებისათვის. გაბალას ჩრდილოეთი მხარე მოიცავს კავკასიონის მთიანეთის სამხრეთ კალთებს, ცენტრალური ნაწილი ალაზან-ჰაფტარანის ველს, სამხრეთ ნაწილი აჯინოჰურის ზეგანის ნაწილია. გარდა ამისა, ამ რეგიონში მდებარეობს რესპუბლიკის უმაღლესი მთის მწვერვალი - ბაზარდუზუს მთა (4466 მეტრი).
ასევე გაბალაში მდებარეობს იედი გოზელის ჩანჩქერი. სახელწოდება ნიშნავს "შვიდი ლამაზმანს" დაცემის შვიდი ეტაპის გამო, მაგრამ ასევე ასახავს ნიზამი განჯავის კლასიკურ ისტორიას. ჩანჩქერი, რომელიც ვანდამის დასავლეთით მდებარე ტყეებში მდებარეობს, ძალიან პოპულარულია ტურისტებისთვის და ყოველწლიურად ათასობით ადამიანი სტუმრობს მას.
ქალაქში არის გასართობი პარკი "გაბალენდი", სადაც შესაძლებელია ციგურაობა და ბერძნული სტილის თეატრით ტკბობა,ეს პარკი აშენდა სპეციალურად გარე კონცერტებისთვის. გაბალას ასევე აქვს რამდენიმე სავაჭრო ცენტრი. გაბალაში მდებარეობს ტუფანდაგის სათხილამურო კომპლექსი, რომელიც აზერბაიჯანის საუკეთესო სათხილამურო კურორტადაა შეფასებული. ის ასევე ერთ – ერთი ყველაზე მთავარია მთელს კავკასიაში. კომპლექსი დღეში 3000-მდე ადამიანს ემსახურება.[7]
ლიტერატურა რედაქტირება
- ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 10, თბ., 1986. — გვ. 603.
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ Gabala, Azerbaijan
- ↑ "Belediyye Informasiya Sistemi" (in Azerbaijani). Archived from the original on 24 September 2008.
- ↑ "History of Qabala". www.qebele-ih.gov.az. Retrieved 11 November 2014.
- ↑ "Summit to See" დაარქივებული 2019-10-26 საიტზე Wayback Machine. . www.thebusinessyear.com. Retrieved 11 November 2014.
- ↑ Qəbələ şəhəri on Ministry of Culture and Tourism of Azerbaijan Republic (in Azerbaijani)
- ↑ "Recommended for you in Gabala". www.booking.com. Retrieved 10 November 2014.
- ↑ "Ilham Aliyev reviewed progress of construction of the "Tufan" summer and winter ski resort in Gabala". en.president.az. Retrieved 10 November 2014.