სულთან ბაისუნქური
აბულ ფათჰ სულთან ბაისუნქური (აზერ. Əbülfəth Sultan Baysunqur; დ. 1481, თავრიზი — გ. 5 ივნისი, 1492, ბარდა ან განჯა) — აყ-ყოიუნლუს სახელმწიფოს მმართველი 1490–1492 წლებში.
| სულთან ბაისუნქური | |
|---|---|
| Sultan Baysunqur | |
| აყ-ყოიუნლუს სახელმწიფოს მე-4 სულთანი | |
| მმართ. დასაწყისი: | 1490 |
| მმართ. დასასრული: | 1492 (2 წელი) |
| წინამორბედი: | სულთან იაქუბი |
| მემკვიდრე: | სულთან რუსტემი |
| პირადი ცხოვრება | |
| დაბ. თარიღი: | 1481 |
| დაბ. ადგილი: | თავრიზი |
| გარდ. თარიღი: | 5 ივნისი, 1492 (11 წლის) |
| გარდ. ადგილი: | ბარდა ან განჯა |
| სრული სახელი: | აბულ ფათჰ სულთან ბაისუნქური |
| დინასტია: | აყ–ყოინლუს დინასტია |
| მამა: | სულთან იაქუბი |
| დედა: | გევჰერ სულთან ბეგუმი |
| რელიგია: | ისლამი |
ბიოგრაფია
რედაქტირებაბაისუნქური დაიბადა 1481 წელს, სულთან იაქუბისა და შირვანშაჰ ფარუხ-იასარ I-ის ქალიშვილის, გევჰერ სულთან ბეგუმის ოჯახში. 1490 წლის 24 დეკემბერს, გარდაიცვალა იაქუბი და ტახტზე 9 წლის ბაისუნქური ავიდა.
მმართველობა
რედაქტირებამისი მცირეწლოვნების გამო, ძალაუფლება ხელში ჩაიგდო შაჰის ვეზირმა, ჰალილ-ხანმა და ფაქტობრივად ის მართავდა ქვეყანას.
1492 წელს, ბაისუნქურს აუჯანყდა ერთ–ერთი სახელმწიფო მოღვაწე, სულეიმან ბეი ბიჯანოღლუ. მალე, სულეიმანი და ჰალილი ერთმანეთს დაეტაკნენ. ამ ბრძოლაში ჰალილ-ხანი დამარცხდა და ბაისუნქური მალე ტახტიდან ჩამოაგდეს.
ბრძოლა ტახტისთვის და ბაისუნქურის გარდაცვალება
რედაქტირებაბაისუნქურის ტახტზე ასვლიდან მალევე, მას დაუპირისპირდა მისი ბიძა, მესიჰ-მირზა, მაგრამ მესიჰი ჰალილ-ხანმა დაამარცხა და ბრძოლაშივე დაიღუპა. 1492 წელს, მესიჰ-მირზას შვილი, რუსტემი მისი მომხრეების დახმარებით, ციხიდან გამოუშვეს და დაიწყო ტახტისთვის ბრძოლა.
როდესაც ბაისუნქური ტახტიდან ჩამოაგდეს, მისი ადგილი სწორედ რუსტემმა დაიკავა. გაქცეულმა ბაისუნქურმა დახმარება სთხოვა მის ბაბუას, ფარუხ-იასარს. გზაში, როდესაც იგი დახმარების სათხოვნელად მიდიოდა, ბაისუნქურს თავს დაესხა რუსტემის არმია და გაიმართა ბრძოლა. ამ ბრძოლაში რუსტემმა გაიმარჯვა და ამავე ბრძოლაშივე დაიღუპა ბაისუნქური.
ლიტერატურა
რედაქტირება- George Sale,George Psalmanazar,Archibald Bower,George Shelvocke,John Campbell,John Swinto - An Universal history, from the earliest account of time, 6. cild, səh.115