ყარსი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary |
No edit summary |
||
ხაზი 46:
}}
'''ყარსი''' (ძვ. ქართულ წყაროებში '''კარი''', {{Lang-tr|Kars}}, {{Lang-hy|Ղարս ან Կարս}}, {{Lang-ku|Qers}}, {{lang-el|Kάρς <small>ან</small> Kαρσούντα}}) — ქალაქი ჩრდილო-აღმოსავლეთ [[თურქეთი|თურქეთში]], [[ყარსი (პროვინცია)|ყარსის პროვინციის]] ადმინისტრაციული ცენტრი, ყოფილი სანჯაკის ცენტრი თურქულ ვილაიეთ ერზრუმში. [[2012]] წლის მონაცემებით, ყარსის მოსახლეობა 78,100 [[ადამიანი|ადამიანს]] შეადგენდა. ყარსის მერი არის მურთაზა ქარაჩანთა. განვითარებულია ხალიჩების და უხეში ქსოვილების წარმოება, მერძევეობა, მეცხვარეობა, მოქმედებს კარაქისა და რძის ქარხნები.
==ეტიმოლოგია==
ხაზი 52:
==ისტორია==
ყარსი უძველესი ქალაქია. ქართულ წყაროებში მოხსენიებულია „კარის“ სახელწოდებით. X-XI საუკუნეებში იყო სომხური სახელმწიფოს [[ვანანდის სამეფო]]ს დედაქალაქი. 1065 წლიდან დაეუფლა [[ბიზანტიის იმპერია]]. 1074 წელს აიღეს თურქ-სელჩუკებმა და გახადეს ყარსის საამიროს ცენტრად. 1205 წელს ყარსი აიღო [[საქართველოს სამეფო]]მ. ყარსი სამეფო ქალაქად გამოცხადდა და მის მმართველად [[ივანე ახალციხელი]] დაინიშნა. ყარსის აღებას საქართველოსთვის სამხედრო და სტრატეგიული მნიშვნელობა ჰქონდა. 1226 წელს ყარსის აღება სცადა [[ხვარაზმი]]ს სამეფომ, მაგრამ უშედეგოდ. 1238 წელს [[მონღოლები|მონღოლებმა]] აიღეს. 1386 წელს აიღო [[თემურ-ლენგი|თემურ-ლენგმა]]. XVI საუკუნიდან შევიდა [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერიის]] შემადგენლობაში მოექცა. რუსეთ-ოსმალეთის ომების დროს იყო ძლიერი ციხესიმაგრე და ერთ-ერთი მთავარი ბოიექტი კავკასიის სამხედრო მოქმედებების ასპარეზზე. 1807 წელს [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიის]] მცდელობა, აეღო ყარსი, უშედეგოდ დასრულდა. 1828 წელს ყარსი რუსებმა შტურმით აიღეს, მაგრამ სამშვიდო ხელშეკრულებით ოსმალეთს დაუბრუნეს. 1855 წელს ხუთთვიანი ალყის შემდეგ ყარსი რუსეთს დანებდა, მაგრამ სამშვიდო ხელშეკრულებით ის კვალს ოსმალეთმა შეინარჩუნა. [[1878]] წელს ყარსი რუსეთის იმპერიას გადაეცა [[სან-სტეფანოს საზავო ხელშეკრულება|სან სტეფანოს საზავო ხელშეკრულებით]]. რუსეთის იმპერიაში ყარსი იყო [[ყარსის ოლქი]]ს ადმინისტრაციული ცენტრი. 1918 წლის მაისში ყარსი ისევ აიღო ოსმალეთის იმპერიამ და გამოაცხადა [[ყარსის რესპუბლიკა]], მაგრამ პირველ მსოფლიო ომში ოსმალეთის დამარცხების შემდეგ ყარსი სომეხმა [[დაშნაკები|დაშნაკებმა]] დაიკავეს. [[1921]] წელს [[ყარსის ზავი]]თ [[თურქეთის რესპუბლიკა]]ს დაუბრუნდა.
==მოსახლეობა==
{| class="wikitable" style="text-align:right"
|-
! აღწერის წელი !! მოსახლეობა !! კაცი !! ქალი
|-
| 1980 || 58700|| ||
|-
| 2012 || {{ზრდა}} 78100|| ||
|}
==იხილეთ აგრეთვე==
*[[ანი]]
*[[ყარსის ხელშეკრულება]]
*[[ვანანდის სამეფო]]
*[[ყარსის ხელშეკრულება]]
==ლიტერატურა==
{{ქსე|10|630}}
== რესურსები ინტერნეტში ==
{{Commons category|Kars}}
* [http://www.pbase.com/dosseman/kars 700+ pictures of city, Kümbet Camii, Kale and Ani]
* [http://www.kars.gov.tr/ Kars Governor's Office]
* [http://www.politikars.com/ Kars News]
* [http://www.anatolia.luwo.be/Kars.htm Kars Guide and Photo Album by Luc Wouters]
* [http://www.virtualani.org/kars/index.htm VirtualANI - A history and description of the city of Kars]
==სქოლიო==
| |||