ბატავიის რესპუბლიკა: განსხვავება გადახედვებს შორის

|ენა = [[ჰოლანდიურინიდერლანდური ენა|ჰოლანდიურინიდერლანდური]], [[ფრანგული ენა|ფრანგული]], [[ფრიზიული ენები|ფრიზიული]], [[ნიდერლანდების ქვემო საქსონიური დიალექტები|საქსონიური]]

ბატავიის რესპუბლიკა გამოცხადდა 1795 წლის [[19 იანვარი|19 იანვარს]], ორანჟის პრინცი უილიამ V შტადჰოლდერის [[ინგლისი|ინგლისში]] გაქცევის მეორე დღეს. შემოსულ საფრანგეთის რევოლუციურ არმიას საკმაო მხარდამჭერები აღმოაჩნდა [[ჰოლანდიანიდერლანდები|ჰოლანდიაშინიდერლანდებში]]. რვა წლით ადრე ორანჟის ფრაქციამ გაიმარჯვა მცირე, თუმცა საკმაოდ სისხლიან სამოქალაქო ომში [[პრუსია|პრუსიის]] მეფის, შტადჰოლდერის სიძის, მხარდაჭერის წყალობით. მრავალი რევოლუციონერი იმხანად საფრანგეთში გაიხიზნა და შტადჰოლდერის გაქცევის შემდეგ მათ სამშობლოში დაბრუნებისა და საკუთარი იდეალების განხორციელების შესაძლებლობა შეექმნათ.

საფრანგეთის მოვლენებისგან განსხვავებით, რევოლუციურმა ცვლილებებმა ნიდერლანდშინიდერლანდებში შედარებით მშვიდობიანად ჩაიარა. ეს ქვეყანა რესპუბლიკას წარმოადგენდა თითქმის ორი საუკუნის განმავლობაში და შედარებით მცირერიცხოვანი [[არისტოკრატია]] ჰყავდა. ახალი სახელმწიფოსთვის [[გილიოტინა|გილიოტინის]] საჭიროება არ აღმოჩნდა. ძველი რესპუბლიკა უკიდურესად არქაული და არაეფექტური პოლიტიკუი შენაერთი აღმოჩნდა, რომელიც კვლავაც ემყარებოდა ფეოდალურ ინსტიტუტებს. გადაწყვეტილებების მიღება მიუღებლად ნელა ან საერთოდ არ ხდებოდა. ინდივიდუალურ პროვინციებს იმდენი ძალაუფლება ჰქონდათ, რომ ისინი ბლოკირებას უკეთებდნენ თითქმის ყველა პროგრესულ ინოვაციას. ბატავიის რესპუბლიკამ მოახდინა ტრანსფორმაცია ნომინალურად თავისუფალი დამოუკიდებელი პროვინციების კონფედერაციისა ნამდვილად უნიტარულ სახელმწიფოდ, მეტად ცენტრალიზებული და ფუნქციონალური მთავრობით. ამ დროის მრავალი ინოვაცია მომავალშიც ეფექტიანი გახდა, მათ შორის იყო - პირველი ოფიციალური სტანდარტი ჰოლანდიურინიდერლანდური ენის დამწერლობისა სიგენბეეკის მიერ (1804); ებრაელებს, ლუთერანებსა და კათოლიკებს თანაბარი უფლებები მიეცათ; შემუშავდა უფლებათა კოდექსი.

ასევე საფრანგეთისგან განსხვავებით, ახალ რესპუბლიკას არ განუცდია ტერორის მსგავსი აღმავლობდა და დიქტატურად არ გადაქცეულა. [[ნაპოლეონ ბონაპარტი|ნაპოლეონ ბონაპარტის]] ძალაუფლებაში მოსვლის შემდეგ რესპუბლიკას გარედან გარკვეული ცვლილებები მოახვიეს თავს. [[1805]] წელს ნაპოლეონმა რესპუბლიკის სათავეში პრეზიდენტად უკუღმართი პოლიტიკოსი შიმელპენიკი დააყენა აღმასრულებელი ხელისუფლების გასამყარებლად, თუმცა [[1806]] წელს თავადვე აიძულა შიმელპენიკი გადამდგარიყო და საკუთარი ძმა [[ლუი ბონაპარტი]] გამოაცხადა ჰოლანდიისნიდერლანდების ახალი სამეფოს მეფედ.

როგორც საფრანგეთის ვასალური სახელმწიფო, ბატავიის რესპუბლიკა საფრანგეთის მოკავშირე იყო დიდი ბრიტანეთის წინააღმდეგ ომში. ამას შედეგად მოჰყვა ჰოლანდიისნიდერლანდების კოლონიური იმპერიის თითქმის სრულიად დაკარგვა და ჰოლანდიელთანიდერლანდელთა საზღვაო ფლოტის განადგურება [[კამპერდაუნის ბრძოლა|კამპერდაუნის ბრძოლაში]] [[1797]] წელს. კოლონიებთან ვაჭრობის შეწყვეტამ ნიდერლანდშინიდერლანდებში ეკონომიკური კრიზისების ტალღათა სერია გამოწვია. მხოლოდ მე-19XIX საუკუნის მეორე ნახევარში ახერხებენ ჰოლანდიელებინიდერლანდელები აღადგინონ საკუთარი სიმდიდრე ადრინდელ დონემდე.