თელავი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary |
No edit summary |
||
ხაზი 7:
|პანორამის სიგანე =300
|წარწერა = თელავის ერთ-ერთი მთავარი ქუჩა (მერიის მოედნიდან)
|გერბის სიგანე =
|დროშის სიგანე =
Line 22 ⟶ 20:
|რეგიონი ცხრილში = კახეთი
|შიდა დაყოფა =
|რაიონის ტიპი =
|რაიონი =
|მმართველის ტიპი = მერი
|მმართველი =
Line 42 ⟶ 40:
|საიტი =
}}
'''თელავი''' — ქალაქი აღმოსავლეთ [[საქართველო]]ში, გომბორის ქედის ჩრდილოეთ-აღმოსავლეთი კალთის ძირას და [[ალაზნის ვაკე]]ზე. [[კახეთის მხარე|კახეთის მხარის]]
==ისტორია==
ახლანდელი თელავის ტერიტორიაზე პირველი დასახლება გვიანდელი ბრინჯაოს ხანაში გაჩნდა, ელინისტურ ხანაში განვითარდა, ხოლო გვიანდელ ანტიკურ ხანაში მის ბაზაზე წარმოიქმნა ქალაქის ტიპის დასახლება.
პირველად მოხსენიებულია ძველი ბერძენი გეოგრაფის [[კლავდიოს პტოლომესი|კლავდიოს პტოლომეს]] (II ს.) „გეოგრაფიაში“ „Teleda-ს“ ფორმით. ქართულ წყაროებში გვხვდება XI საუკუნიდან, როდესაც იგი [[კახეთ-ჰერეთის სამთავრო]]ს ცენტრი გახდა. XII საუკუნეში იგი საქართველოს ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ქალაქი იყო განვითარებული ვაჭრობითა და ხელოსნობით. თელავზე გადიოდა სავაჭრო-საქარავნო გზები. XIII საუკუნის II ნახევრიდან, მონღოლთა ლაშქრობების შემდეგ მისი მნიშვნელობა დაეცა. შემდგომში იგი მონღოლი მოხელის [[სადუნ მანკაბერდელი]]ს საკუთრება გახდა. XV-XVI სს-ში თელავი ისევ დაწინაურდა. XVII საუკუნეში ქალაქის შემდგომი განვითარება შეაფერხა ირანის შაჰის [[აბას I (ირანი)|აბას I-ის]] ლაშქრობებმა. XVII საუკუნის II ნახევარში [[კახეთის სამეფო|კახეთის]] მეფე [[არჩილ II]]-მ თავისი რეზიდენცია [[გრემი (ძეგლი)|გრემიდან]] თელავში გადმოიტანა. ამ პერიოდიდან თელავი მწიგნობრობის კერად იქცა. აქ სხვადასხვა დროს მოღვაწეობდნენ არჩილ II, დავით II (მამყული-ხანი), თეიმურაზ II, [[საიათნოვა]] და სხვა. თეიმურაზ II-ისა და ერეკლე II-ის ოჯახში დამკვიდრებულ ლიტერატურულ ტრადიციებზე აღიზარდა ქართველ ბატონიშვილთა მთელი თაობა. [[1758]] წელს თელავში დაარსდა საფილოსოფოსო-საღვთისმეტყველო სკოლა, რომელიც 1782 წელს სემინარიად გადაკეთდა. აქ საგანმანათლებლო და შემოქმედებით საქმიანობას ეწეოდნენ ფილიპე ყაითმაზაშვილი, [[გაიოზ რექტორი]], [[დავით რექტორი]] და სხვა.
[[ქართლ-კახეთის სამეფო]]ს [[რუსეთის იმპერია]]სთან შეერთების (1801) შემდეგ თელავი ახალი ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულის [[თელავის მაზრა|თელავის მაზრის]] ცენტრი გახდა. 1930 წლიდან კი [[თელავის რაიონი]]ს ადმინისტრაციული ცენტრი იყო. 2014 წლიდან თელავი თვითმმართველი ქალაქია.<ref name="თვითმმართველი">[https://matsne.gov.ge/index.php?option=com_ldmssearch&view=docView&id=2244429&lang=ge ადგილობრივი თვითმმართველობის კოდექსი; მუხლი 151. თვითმმართველი ქალაქები და მუნიციპალიტეტების ადმინისტრაციული ცენტრები]</ref>
== ეკონომიკა ==
თელავი მნიშვნელოვანი სატრანსპორტო კვანძი, სამრეწველო, სასოფლო-სამეურნეო (მეღვინეობის) და კულტურული ცენტრია. აქ არის სახელმწიფო უნივერსიტეტი (ყოფილი პედაგოგიური ინსტიტუტი), თეატრი, ისტორიულ-ეთნოგრაფიული მუზეუმი. ქალაქის ღირშესანიშნაობებია: ღვთაების ბაზილიკა (VI-VII სს.), ციხე-სიმაგრე ძველი გალავანი (X-XI სს.). თელავში არის [[ალავერდის ეპარქია|ალავერდის ეპარქიის]] რეზიდენცია.
== გალერეა ==
<gallery>
სურათი:Talavi (10.10.09).jpg
Line 69 ⟶ 66:
სურათი:Telavi-Erekle.jpg|[[ერეკლე II|ერეკლე მეფის]] ძეგლი
</gallery>
== სქოლიო ==▼
{{სქოლიოს სია}}▼
== რესურსები ინტერნეტში ==
Line 77 ⟶ 71:
* [http://afy.ge/index.php?route=product/product&path=35_36&product_id=200 თბილისი-წინანდალი-თელავი-ალავერდი ტურისტული მარშრუტი]
▲== სქოლიო ==
▲{{სქოლიოს სია}}
{{კახეთი}}
{{საქართველოს ქალაქები}}
Line 84 ⟶ 79:
[[კატეგორია:საქართველოს ქალაქები]]
[[კატეგორია:თელავი| ]]
[[კატეგორია:კახეთის მხარის ქალაქები]]
| |||