მესხები

მესხები - ერთ-ერთი უძველესი ქართული ტომია, ისტორიული სამხრეთ-დასავლეთ საქართველოს, მესხეთის მოსახლენი. თანამედროვე მესხებში დღევანდელი სამცხის ანუ ახალციხის, ადიგენისა და ასპინძის რაიონების მოსახლეობას გულისხმობენ, ზოგიერთ შემთხვევაში აგრეთვე ჯავახებსაც. ხანგრძლივი თურქული ოკუპაციის გამო მესხების ნაწილმა ისლამი მიიღო, მაგრამ შეინარჩუნა ქართული ენა, უძველესი ადათ-წესები, თქმულებები და სიმღერები.

ვახუშტი ბაგრატიონი მესხებს ასე ახასიათებს:

"... თუმცა რამდენიმე საუკუნეა გავლილი მას შემდეგ, რაც მესხნი საქართველოს განშორებულნი იყვნენ, მაგრამ აქამდე ისინი თითქმის არ განსხვავდებიან ქართველებისაგან არც ხასიათით, არც ზნეობითა და ჩვეულებით და არც შინაური ყოფა-ცხოვრებით... საზოგადოდ ხალხი მეტად შრომის მოყვარულია... ქონებით მესხნი შემძლებელი ხალხია. ოჯახობა და სახლ-კარი ლაზათიანად და ფაქიზად აქვთ მოწყობილი. უცხო კაცს უკვირს და მოსწონს იმათი სიფაქიზე და სისუფთავე... კეთილს ცხოვრებას აქ უფრო შეჩვეულია ხალხი, ვიდრე საქართველოს სხვა ნაწილებში..".