ინკების საგზაო სისტემა: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
კატეგორიის ჩამატება ინკები (HotCat-ის გამოყენებით)
No edit summary
ხაზი 1:
{{ინკების ცივილიზაცია}}
[[ფაილი:Inca roads-en.svg|thumb|px|ინკების იმპერიის საგზაო სისტემა]]
'''[[ინკები]]ს საგზაო სისტემა''' – ეს იყო ყველაზე უფრო განვითარებული ტრანსპორტირების სისტემა მთელს [[პერუს კოლუმბამდელი ისტორია|პრე-კოლუმბამდელ]] [[სამხრეთ ამერიკა]]ში. საგზაო ქსელი დაფუძნებული იყო ორ უმთავრეს, ჩრდილოეთი-სამხრეთის დამაკავშირებელ მაგისტრალზე, რომლებსაც უამრავი განშტოება გააჩნდათ. ინკების საგზაო სისტემის ყველაზე უფრო ცნობილი ნაწილია [[მაჩუ-პიკჩუ]]სთან მისასვლელი, ფერდობზე გაჭიმული დაკლაკნილი გზა.
ინკების საგზაო სისტემის ყველაზე უფრო ცნობილი ნაწილია [[მაჩუ-პიკჩუ]]სთან მისასვლელი, ფერდობზე გაჭიმული დაკლაკნილი გზა.
 
== ძირითადი გზები ==
 
აღმოსავლეთის გზა გადიოდა [[ეკვადორი]]ს დედაქალაქ [[კიტო]]დან [[არგენტინა|არგენტინის]] ქალაქ [[მენდოსა]]მდე. დასავლეთის გზა მიუყვებოდა სანაპირო ხაზს, გარდა უდაბნო ადგილებისა, სადაც ის მთისწინებისაკენ უხვევდა. უამრავი პატ-პატარა გზა გადიოდა მთებში, რომელთაგან ზოგიერთი ზღვის დონიდან 5 000 მეტრის სიმაღლეზე მდებარეობდა. დაკლაკნილი გზები, ინკების იმპერიის ჩრდილოეთ პროვინციებს აერთებდა ჩრდილოეთის დედაქალაქ კიტოსტანკიტოსთან (ეკვადორი), ასევე იყო სამხრეთშიც, თანამედროვე ქალაქ [[სანტიაგო]]სთან ([[ჩილე]]) დაკავშირებით. ინკების გზების სისტემის საერთო სიგრძე შეადგენდა 40 000 კილომეტრს, ხოლო საერთო ფართობი 3. 000. 000 კვადრატულ კილომეტერს.
ინკების გზების სისტემის საერთო სიგრძე შეადგენდა 40 000 კილომეტრს, ხოლო საერთო ფართობი 3. 000. 000 კვადრატულ კილომეტერს.
 
ეს გზები წარმოადგენდა ადამიანთა, ტვირთების, თუ სამხედრო დანაყოფების გადაადგილების უსწრაფეს საშუალებას. მათ უპირველეს მომხმარებლებს წარმოადგენდნენ იმპერიის არმიის ჯარისკაცები, ლამების ქარავნები და დიდებულები. გზების სიგანე სხვადასხვა მონაკვეთში ძალიან ცვალებადი იყო, მაგრამ უმეტეს ნაწილში მათი სიგანე 1-4 მეტრს შეადგენდა.
გზების გარკვეული ნაწილი, ინკებს "მემკვიდრეობით" ერგოთ მათ წინ არსებული ცივილიზაციებისგან. მაგრამ მათ გაიყვანეს ან შეაკეთეს გზის უამრავი მონაკვეთი, მაგალითად [[ჩილე]]ში, [[ატაკამას უდაბნო]]ს მიმართულებით, [[ტიტიკაკა]]ს ტბის დასავლეთ სანაპიროს გზა და ა.შ.
 
[[ფაილი:Carte Qhapaq Nan.jpg|thumb|px|კაპაკ ნანის რუკა]]
[[კაპაკ ნანი]] ([[კეჩუა{{lang-qu|კეჩ]].''ულამაზესი გზა''}}) წარმოადგენდა ინკების უმთავრეს მაგისტრალს, გადაჭიმული იყო ჩრდილოეთი-სამხრეთის მიმართულებით, ანდებში, 6 000 კილომეტრის სიგრძეზე.
 
კაპაკ ნანი საგრძნობლად აადვილებდა ამ უზარმაზარი იმპერიის მართვას, ამავე დროს საშუალებას იძლეოდა მის ნებისმიერ წერტილში, დედაქალაქ [[კუსკო]]დან გადასროლილი ყოფილიყო სამხედრო დანაყოფები.
 
ინკების ერთ-ერთ უმთავრეს გზას ასევე წარმოადგენდა 2 500 კმ სიგრძის [[კამინო რეალი]] (''როგორც მას ესპანელები ეძახდნენ''). ის იწყებოდა [[კიტო]]ში (ეკვადორი), კვეთდა კუსკოს და მთავრდებოდა ქალაქ [[ტუკუმანი|ტუკუმანში]] ([[არგენტინა]]) .
 
== მორბენალი კურიერები და გზების სხვა მომხმარებლები ==
 
ე.წ. მორბენალი კურიერები (''ჩასკი'') გზებზე ერთმანეთისაგან რამდენიმე მილის მანძილზე იყვნენ დაცილებულნი. კურიერი, რომელიც ამ საქმიანობისათვის ჯერ კიდევ ახალგაზრდობაში იყო შერჩეული სწრაფი სირბილისა და გამძლეობის გამო, რომელსაც იგი მთის გაიშვიათებული [[ატმოსფერო]]ში ამჟღავნებდა, ბოლომდე ხარჯავდა თავის ძალებს. მორიგ საფოსტო სადგურთან მიახლოებისას, იგი საყვირს უბერავდა. მეორე [[კურიერი]], რომელიც [[საყვირი]]თ გებულობდა კოლეგის მოახლოებას, სწრაფად ემზადებოდა და მასთან ერთად გარბოდა რამდენიმე ასეულ მეტრს და ცდილობდა ზუსტად დაემახსოვრებინა ის ინფორმაცია, რომელიც მას მესამე კურისრისთვისკურიერისათვის უნდა გადაეცა, ის მეოთხეს და ა .შ. გზებისა და კურიერული ისტემის ამგვარი მოწყობის წყალობით, ინფორმაცია დანიშნულ ადგილამდე აღწევდა დღეში 250 [[მილი]]ს სიჩქარით. ზოგიერთი შიკრიკები ზღვის სანაპიროდან, იმავე დღეს დაჭერილ [[თევზი|თევზს]] აწვდიდნენ [[იმპერატორი]]ს სამზარეულოს.
იმის გამო, რომ ინკებმა არ იცოდნენ ბორბლის გამოყენება და ესპანელთა გამოჩენამდე არ იცნობდნენ ცხენებს, ეს გზები ძირითადად გამოიყენებოდა ფეხით მოსიარულეთათვის და საპალნე ცხოველთათვის (''ძირითადათ [[ლამა]]'')
 
== ხიდები ==
ინკები ხიდებს ქვისგან აშენებდნდნ. ხოლო [[ჭაობი]]ანი ადგლების გადასალახად - მოტივტივე ლერწმებისგან. ვიწრო ხეობების გადასალახად თოკის ხიდებს იყენებდნენ. [[კუსკო]]ს დასავლეთით, მდინარე [[აპურიმაკი (მდინარე)|აპურიმაკზე]] გადებული [[ხიდი]] 45 მეტრი სიგრძის იყო. ხშირად, ხეობებს თოკზე ჩამოკიდებული კალათების შაშუალებითსაშუალებით კვეთდნენ.
 
== ინკების გზები დღეს ==
დღეისათვის, ინკების გზების მხოლოდ 25% გადარჩენილი. დანარჩენი თანამედროვე ინფრასტრუქტურის განვითარებას შეეწირა. ანდებში მდებარე სოფლების მოსახლეობა, დღესაც სარგებლობს მათი წინაპრების გადარჩენილი გზებით.
[[იუნესკო]]მ, [[კაპაკ ნანი]] თავის მემკვიდრეობის სიაში შეიყვანა და აღიარა როგორც მსოფლიოში ზღვის დონიდან ყველაზე მაღლა მდებარე [[გზა]]. ამავე დროს, დაიწყო მუშაობა გზის შენარჩუნებისა და გადარჩენისათვის იმ 6 ქვეყნიქვეყნის მთავრობებთან ერთად, რომელთა ტერიტორიებსაც ის კვეთს.
 
[[კატეგორია:ინკები]]
 
[[ca:Camins inques]]
Line 43 ⟶ 47:
[[simple:Inca road system]]
[[sv:Inkaleden]]
 
[[კატეგორია:ინკები]]