სომხეთის რევოლუციური ფედერაციის ისტორიის მუზეუმი
სომხეთის რევოლუციური ფედერაციის ისტორიის მუზეუმი — მუზეუმი ერევანში, რომლის ექსპოზიცია ეძღვნება პირველი სომხეთის რესპუბლიკისა და სომხეთის რევოლუციური ფედერაციის უშუალო ისტორიას.
მუზეუმი თავდაპირველად გაიხსნა 1946 წელს პარიზში და წლების განმავლობაში შეაგროვა 3000-ზე მეტი ექსპონატი. პოლიტიკური მიზეზების გამო, მისი არსებობა საბჭოთა სომხეთის ტერიტორიაზე შეუძლებელი იყო, ხოლო 1990-იან წლებში ქვეყნის ფინანსურმა პრობლემებმა ხელი შეუშალა მის გადაცემას. მუზეუმი გადავიდა ერევანში და გახსნითი ღონისძიება ჩატარდა 2007 წლის 13 ივლისს, ქრისტოფერ მიქაელიანის ცენტრში, ოფიციალური ცერემონიის დროს. გახსნას ესწრებოდნენ დაშნაკების ლიდერები, როგორებიცაა ჰანტ მარგარიანი და მისი მომხრეები. სოციალისტური ინტერნაციონალის პრეზიდენტი ლუის აალა ასევე დაესწრო და მიესალმა მუზეუმის გახსნას, როგორც ისტორიულად მნიშვნელოვან გარდამტეხ მომენტს სომხეთის ისტორიაში.
მუზეუმში წარმოდგენილია სახელმწიფო დოკუმენტები, მარკები და სხვა ექსპონატები. მისი პირველი ექსპონატი ეძღვნება სომხეთის დემოკრატიულ რესპუბლიკას 1918 წლიდან 1920 წლამდე. იგი ასევე ასახავს სომხეთის მიერ 1919 წელს ვერსალის ხელშეკრულებაში წარდგენილ ოფიციალურ დოკუმენტებს, აგრეთვე პირველი რესპუბლიკის პრემიერ მინისტრების პირად ნივთებს: ჰამო ოგანჯიანანს, ალექსანდრე ხატიანს, სიმონ ვრაციანს და იოანეს კაჩატნუნს. გენერალთა ანდრონიკ ოზანიანის და დრასტამატ კანაიანის საგნები ასევე აქვთ ექსპონატებს შორის.
მუზეუმში გამოფენილია სომხური ელინისტური კულტურის უაღრესად მხატვრული მაგალითები, მათ შორის: ქანდაკებები, არქიტექტურული დეტალები, ოქროს ნივთები, ჭურჭელი ნაპოვნი უძველესი დასახლებული გარნის, არტაშატის, ოშაკანის დასახლებებში.
"სომეხთა გენოციდის მუზეუმისა და ინსტიტუტის" დირექტორმა ჰაიკ დემოიანმა დრამატული მუზეუმის ექსპოზიციას უწოდა ყველაზე მდიდარი კოლექცია, რომელიც ეძღვნებოდა სომხეთის ისტორიის ერთ-ერთ ყველაზე დრამატულ დროს და პერიოდს.
დღეისათვის მუზეუმის ეროვნული კოლექცია მოიცავს დაახლოებით 400000 ექსპონატს. მუზეუმი შედგენილია კავკასიის სომეხთა ეთნოგრაფიული საზოგადოების, ახალი ნახიჩევანის სომხური სიძველეების მუზეუმის, ანის მუზეუმის, ვაღარსაფატის მატანადარის კოლექციების საფუძველზე. კოლექციები მოპოვებულია, ძირითადად, სომხეთის ძირითადი ტერიტორიის ძველ დასახლებებში შესყიდვების, საჩუქრების გზით. მუზეუმში დაცულია მთელი რიგი კულტურული, ისტორიული ექსპონატები. ძვ. წ. III - II ათასწლეულის ბრინჯაოს საგნების ფართო და უნიკალურ კოლექცია, რომლებიც შედის მსოფლიო შედევრების რიგში.