საფრანგეთის კონსტიტუცია

საფრანგეთის კონსტიტუცია (იგივე საფრანგეთის მეხუთე რესპუბლიკის კონსტიტუცია; ფრანგ. la Constitution de la Cinquième République) ― 1958 წლის 4 ოქტომბერს მიღებული დოკუმენტი. შეცვალა 1946 წელს მიღებული მეოთხე რესპუბლიკის კონსტიტუცია. ამჟამინდელი კონსტიტუცია საფრანგეთის სახელმწიფოს უმთავრეს პრინციპებად აღიარებს სახელმწიფოსა და ეკლესიის განცალკევებას, დემოკრატიას, სოციალურ კეთილდღეობასა და განუყოფლობას.

ახალი კონსტიტუციის შემუშვებასა და და მეხუთე რესპუბლიკის ჩამოყალიბებაში წამყვანი ძალა შარლ დე გოლი იყო. კონსტიტუციის ტექსტი მიშელ დებრემ მოამზადა. მას შემდეგ კონსტიტუციაში ცვლილებები 24-ჯერ შევიდა. კონსტიტუციაში მნიშვნელოვანი ცვლილებები შევიდა 2008 წელს, ხოლო უახლესი დამატებები 2024 წელს შეიტანეს.

შინაარსი

პრეამბულა

კონსტიტუციის პრეამბულა ეფუძნება 1789 წელს მიღებული ადამიანისა და მოქალაქის უფლებათა დეკლარაციის პრინციპებს და საფრანგეთს სეკულარულ და დემოკრატიულ ქვეყანად აცხადებს, რომლის სუვერენიტეტიც ხალხისგან მომდინარეობს.

ხელისუფლება

კონსტიტუციის მიხედვით, საფრანგეთში მმართველობის ნახევრად საპრეზიდენტო სისტემაა. ერთი მხრივ, აღმასრულებელ შტოს რესპუბლიკის პრეზიდენტი და პრემიერ-მინისტრი წარმოადგნენ, როგორც ეს ხდება საპარლამენტო სისტემებში, როცა პრეზიდენტს სიმბოლური მნიშვნელობა აქვს, მთავრობას კი პირდაპირ პრემიერ-მინისტრი ხელმძღვანელობს. კონსტიტუციის მიხედვით, პრეზიდენტი სახელმწიფოსა და კონსტიტუციის დაცვის გარანტია, ხოლო პრემიერ-მინისტრს მთავრობის მოქმედებებისა და პოლიტიკის განსაზღვრის ძალაუფლება აქვს.

მეორე მხრივ, საპარლამენტო სისტემის კვალობაზე, საფრანგეთის პარლამენტი ძალიან სუსტია. პარლამენტს შეზღუდული საკანონმდებლო კომპეტენცია აქვს: კონსტიტუციის 34-ე მუხლში ჩამოთვლილია პარლამენტის ექსკლუზიური საკანონმდებლო უფლებები, ხოლო დანარჩენი აღმასრულებელი ხელისუფლების უფლებამოსილებებს მიეკუთვნება. პრეზიდენტს რეფერენდუმის დანიშვნისა და ეროვნული ასამბლეის დაშლის ძალაუფლება აქვს. პარლამენტს მთავრობისთვის უნდობლობის გამოცხადება შეუძლია, რის შემდეგაც მთავრობა უნდა გადადგეს, თუმცა ეს იშვიათად ხდება. მთავრობას უნდობლობა 1962 წელს და 2024 წლის 4 დეკემბერს გამოუცხადეს.

იხილეთ აგრეთვე

• კონსტიტუციონალიზმი
• საფრანგეთის მეხუთე რესპუბლიკა
• საფრანგეთის მთავრობა
• საფრანგეთის პოლიტიკური სისტემა

დამატებითი საკითხავი

• „Constitution“. Journal Officiel de la République Française (ფრანგული): 9151–9173. 5 October 1958. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 7 July 2022. ციტირების თარიღი: 14 May 2012.
• Ghevontian, Richard (1979). L'élaboration de la Constitution de la V^e République (Th. Etat). Aix-en-Provence.
• Hoffmann, Stanley H. (1959). "The French Constitution of 1958 – I. The Final Text and its Prospects". American Political Science Review 53 (2): 332–357.
• Jamot, Didier (2019). Annuaire des engagements internationaux ayant fait l'objet d'une loi d'autorisation sous la Ve République, Logiques juridiques (fr). Paris: L'Harmattan. ISBN 978-2-3431-6237-9. 
• Oliva, Éric (2011). Droit constitutionnel, 7, Aide-mémoire (fr), Paris: Sirey. ISBN 978-2-247-10965-4. 
• Frédéric Monera, L'idée de République et la jurisprudence du Conseil constitutionnel – Paris : L.G.D.J., 2004 [1]-[2].
• Martin A. Rogoff, "French Constitutional Law: Cases and Materials" – Durham, North Carolina: Carolina Academic Press, 2010.[3]
• Rogoff, Martin A.. Fifty years of constitutional evolution in France: The 2008 amendments and beyond. ციტირების თარიღი: 11 July 2022
• Wahl, Nicholas (1959). "The French Constitution of 1958 – II. The Initial Draft and its Origins". American Political Science Review 53 (2): 358–382.

რესურსები ინტერნეტში

Wikisource

ვიკიწყაროში არის

{{{3}}}

სტატიასთან დაკავშირებული ორიგინალური ტექსტი

• La Constitution fr. Légifrance. ციტირების თარიღი: 14 May 2012
• Constitution of October 4, 1958. (in English)
• Texte intégral de la Constitution du 4 octobre 1958 en vigueur fr. Conseil Constitutionnel. ციტირების თარიღი: 14 May 2012
• Constitution of 4 October 1958 en. Conseil Constitutionnel. ციტირების თარიღი: 10 July 2024