საუდის არაბეთის რიალი

საუდის არაბეთის რიალი (არაბულად: ريال سعودي‎) — საუდის არაბეთის ვალუტა. მის მოსახსენიებლად ხშირად გამოიყენებენ აბრევიატურებს: ر.س ან SAR (საუდის არაბული რიალი) . იგი იყოფა 100 ჰალალად ( არაბ. هللة).

საუდის არაბეთის რიალი ريال سعودي
კოდი ISO 4217	SAR
ქვეყანა	საუდის არაბეთი
ოფიციალური მომხმარებლები	საუდის არაბეთი
შედგება	100 100 ჰალალაჰისგან
სიმბოლო	SAR, ر.س და ﷼
მონეტები	1, 5, 10, 25, 50 ჰალალა; 1, 2 რიალი
ბანკნოტები	1, 5, 10, 20, 50, 100, 200 და 500 რიალი
ცენტრალური ბანკი	საუდის ცენტრალური ბანკი
საიტი	[1]

ისტორია

რიალი საუდის არაბეთის ვალუტა იყო ქვეყნის არსებობის შემდეგ და იყო ჰეჯაზის ვალუტა საუდის არაბეთის შექმნამდე, ერთ – ერთი ძირითადი ვალუტა ხმელთაშუა ზღვის რეგიონში ოსმალეთის პერიოდში. ჰეჯაზის რიალი ოსმალეთის ვალუტაზე იყო დამოკიდებული მაგრამ მისი ექვივალენტური არ იყო. ერთი ჰიჯაზის რიალი ოსმალური 20 ქურუშის შესაბამისი იყო. ამრიგად, იმის გამო, რომ საუდის პირველ რიალს ჰქონდა იგივე სპეციფიკაციები, რაც ჰეჯაზის რიალს და ვრცელდებოდა ოსმალეთის მონეტებთან ერთად, მისი ღირებულება 22 ოსმალული ქურუში იყო და შესაბამისად დაყოფილი იყო 22 გირეშად. 1935 წლისთვის რიალის ღირებულება და მონატეში ვერცხლის შემცველობა ინდური რუპიის შესაბამისი იყო.

1960 წელს სისტემა შეიცვალა 20 კირშად და გახდა რიალი, რასაც 1963 წელს მოჰყვა ჰალალას შემოტანა, რომელიც რიალის მეასედს უდრიდა. საუდის არაერთ მონეტას ჯერ კიდევ აქვს კირში ნომინალები, მაგრამ ის ჩვეულებრივსამებრ აღარ გამოიყენება.

მონეტები

1925 წელს, გარდამავალი სპილენძის მონეტა ¼ და ½ ქირშის ღირებულების მოიჭრა მექაში იბნ საუდის ,მიერ. მას 1926 წელს მოჰყვა ¼, ½ და 1 კირშის ღირებულების კუპრო-ნიკელის ნაჭრები, სათაურით: ,,ჰეჯაზის მეფე და ნეჯდის სულთანი".

1927 წელს სამეფო ტიტული შეიცვალა და გახდა ,,ეჯაზისა და ნეჯდის მეფე და დამოკიდებულებები" და მონეტები მოიჭრა ¼, ½ და 1 კირშის ნომინალით კუპრო-ნიკელისგან და ¼, ½ და 1 რიალის ღირებულების ვერცხლისაგან.

1935 წელს საუდის არაბეთის სახელით მოიჭრა პირველი მონეტები. ეს იყო ვერცხლის ¼, ½ და 1 რიალის მონეტა, რომლებიც თითქმის 50% -ით მსუბუქი იყო ვიდრე წინა გამოცემა. კუპრო-ნიკელის ¼, ½ და 1 ქირში ასევე მოიჭრა 1937 წლიდან.

1963 წელს შემოიღეს ჰალალა და გამოუშვეს ბრინჯაოს 1 ჰალალას ღირებულების მონეტა. ეს იყო ერთადერთი წელი, როდესაც ეს მონეტები მოიჭრა. ამას მოჰყვა კუპრო-ნიკელის 5, 10, 25 და 50 ჰალალების მოჭრა 1972 წელს, რომლებსაც ეწერა გირშიც და რიალიც (1, 2 ქირში, ¼, ½ რიალი). 1976 წელს შემოიღეს კუპრო-ნიკელის 1 რიალის ღირებულების მონეტა, რომელზეც ასევე არის წარწერილი 100 ჰალალა. ბიმეტალიკურ 1 რიალის მონეტაზე ასევე დატანილია 100 ჰალალა, რომელიც გამოიცა 1999 წელს.

2016 წელს გამოიცა 1, 5, 10, 25 და 50 ჰალალას და ბიმეტალური 1 და 2 რიალის ღირებულების მონეტების ახალი სერია.

ბანკნოტები

1953 წელს საუდის არაბეთის სავალუტო სააგენტომ (SAMA) დაიწყო ჰაჯ პილიგრიმის ქვითრების გაცემა 10 რიალზე, და 1 და 5 რიალის ღირებულების 1954 და 1956 წლებში შესაბამისად. ეს ბანკნოტებს წააგავდა და თავდაპირველად განკუთვნილი იყო პილიგრიმებისთვის, რომლებიც ამ ქვითრებს უცხოურ ვალუტაზე ცვლიდნენ. ამასთან, ისინი საუდის არაბეთში ფართო მასშტაბით მიიღეს და დიდ ფინანსურ ოპერაციებში დიდწილად ჩაანაცვლეს ვერცხლის რიალური მონეტები. შესაბამისად, სავალუტო სააგენტომ 1961 წლის 15 ივნისს დაიწყო რეგულარული ბანკნოტების გამოცემა 1, 5, 10, 50 და 100 რიალის ღირებულებების. პილიგრიმული ქვითრები გაუქმდა 1965 წლის 1 თებერვალს.

500 რიალის ბანკნოტი შემოიღესა 1983 წელს. 2000 წელს გამოიცა 20 და 200 რიალის ბანკნოტი, რომელიც საუდის არაბეთის სამეფოს დაარსებიდან 100 წლისთავის აღსანიშნავად შეიქმნა. 2007 წელს შეიქმნა ბანკნოტების მე –5 სერია, რომელზეც მეფე აბდულაჰის სახე იყო დატანილი. ბანკნოტების მე -6 სერია, რომელზეც მეფე სალმან ბინ აბდულაზიზ ალ საუდის სახე იყო, გაიცა 14/3 / 1438H (13/12/2016).

სერია 5

2007 წლის 20 მაისს ,,საუდის არაბეთის სავალუტო სააგენტო, საუდის სავალუტო კანონის შესახებ (4) მუხლის თანახმად, გამოსცა No3 (6) სამეფო ბრძანებულებით და თარიღდება 1/7 / 1379H." გამოაცხადა საუდის არაბეთის რიალის მეხუთე სერია, რომელიც მეფე აბდულა ბინ აბდულაზიზის სურათს გამოსახავს ყველა ნოტაზე, გარდა 500 რიალისა, რომელზეც გამოსახულია მეფე აბდულაზიზ ალ საუდი . 100 და 50 რიალის ბანკნოტები გამოვიდა 2007 წლის 21 მაისს. მეოთხე სერია, რომელშიც წარმოდგენილია მეფის ფაჰადის სურათი, საუდის არაბეთის სავალუტო კანონის თანახმად იურიდიულ საშუალებად რჩება. ახალ სერიებს აქვს უახლესი უსაფრთხოების სისტემა, რათა თავიდან აიცილონ ბანკნოტების გაყალბების შემთხვევები.

საუდის არაბეთის ბანკნოტები (მე -5 სერია)
სურათი	მნიშვნელობა	ზომები	მთავარი ფერი	აღწერა		Გაცემის თარიღი	პირველი გამოცემის თარიღი	წყლის ნიშანი
				ავერსი	უკუ
[2]	1 რიალი	133 x 63 მმ	Ღია მწვანე	მე -7 საუკუნის ოქროს დინარის მონეტა; მეფე აბდულა ბინ აბდულ-აზიზ ალ-საუდი	SAMA- ს შტაბის შენობა	2007 წ	2007 წლის 31 დეკემბერი	მეფე აბდულა ბინ აბდულ-აზიზ ალ-საუდი, ელექტროტიპი 1, ქვაკუთხედი
[3]	5 რიალი	145 x 66 მმ	იისფერი	რას ტანორას ნავთობგადამამუშავებელი ქარხანა; მეფე აბდულა ბინ აბდულ-აზიზ ალ-საუდი	რას ტანორას ტანკერის სატვირთო ტერმინალი, ჯუბაილის პორტი აღმოსავლეთ რეგიონში	2007 წ	2007 წლის ივლისი	მეფე აბდულა ბინ აბდულ-აზიზ ალ-საუდი, ელექტროტიპი 5, ქვაკუთხედი
[4]	10 რიალი	150 x 68 მმ	ყავისფერი	მეფის აბდულაზიზის სასახლე ალმორაბაში; მეფე აბდულა ბინ აბდულ-აზიზ ალ-საუდი	მეფე აბდულ აზიზის ისტორიული ცენტრი, რიადი	2007 წ	2007 წლის ივლისი	მეფე აბდულა ბინ აბდულ-აზიზ ალ-საუდი, ელექტროტიპი 10, ქვაკუთხედი
[5]	50 რიალი	155 x 70 მმ	Მუქი მწვანე	კლდის გუმბათი იერუსალიმში ; მეფე აბდულა ბინ აბდულ-აზიზ ალ-საუდი	იერუსალიმის ალ-აქსის მეჩეთი	2007 წ	2007 წლის 21 მაისი	მეფე აბდულა ბინ აბდულ-აზიზ ალ-საუდი, ელექტროტიპი 50, ქვაკუთხედი
[6]	100 რიალი	160 x 72 მმ	წითელი	წინასწარმეტყველის მეჩეთის მწვანე გუმბათი მედინაში; მეფე აბდულა ბინ აბდულ-აზიზ ალ-საუდი	წინასწარმეტყველის მეჩეთი ალ მადინა ალ მონავარში	2007 წ	2007 წლის 21 მაისი	მეფე აბდულა ბინ აბდულ-აზიზ ალ-საუდი, ელექტროტიპი 100, ქვაკუთხედი
[7]	500 რიალი	166 x 74 მმ	ლურჯი	კა'აბა მექაში; მეფე აბდულაზიზ ალ საუდი	წმინდა მეჩეთი მაკა ალ მუკარამაში (მექა)	2007 წ	2007 წლის სექტემბერი	მეფე აბდულაზიზ ალ საუდი, ელექტროტიპი 500, ქვაკუთხედი

სერია 6 (2016 სერია)

ახლად დასახელებულ საუდის არაბეთის სავალუტო ხელისუფლებამ გამოაქვეყნა ბანკნოტების ახალი სერია მეფე სალმანის პორტრეტით 5-დან 100 რიალამდე ბანკნოტებზე, მეფე აბდულაზიზ ალ საუდის პორტრეტი 500 რიალ ბანკნოტზე. 2020 წლის 4 ოქტომბერს, საუდის არაბეთის სავალუტო ხელისუფლებამ გამოაცხადა პირველი პოლიმერული ბანკნოტი, რომელიც გამოიყენებოდა საუდის არაბეთში, 5 რიალიან ბანკნოტად, მიმდინარე ქაღალდის ბანკნოტის შესაცვლელად. ნათქვამია, რომ ბანკნოტის შესაქმნელად გამოიყენება ეკოლოგიურად სუფთა მასალები და უსაფრთხოების დამატებითი მახასიათებლები, რომელიც ბანკნოტების დიდხანს არსებობას შეიწყობს ხელს.

საუდის არაბეთის ბანკნოტები (მე -6 სერია)
სურათი	მნიშვნელობა	ზომები	მთავარი ფერი	აღწერა		Გაცემის თარიღი	პირველი გამოცემის თარიღი	წყლის ნიშანი
				ავერსი	რევერსი
	5 რიალი	145 66 მმ	იისფერი	შაიბაჰისის ნავთობგადამამუშავებელი ქარხანა ეუბ-ელ-ხალში ; მეფე სალმანი	ყვავილები	2016 წელი	2016 წლის 26 დეკემბერი	მეფე სალმანი და ელექტროტიპი 5
	10 რიალი	150 68 მმ	ყავისფერი	ციხე; მეფე სალმანი	რიადის ჰორიზონტი	2016 წელი	2016 წლის 26 დეკემბერი	მეფე სალმანი და ელექტროტიპი 10
	50 რიალი	155 70 მმ	მწვანე	კლდის გუმბათი იერუსალიმში ; მეფე სალმანი	ალ-აქსის მეჩეთი, იერუსალიმი	2016 წელი	2016 წლის 26 დეკემბერი	მეფე სალმანი და ელექტროტიპი 50
	100 რიალი	160 72 მმ	წითელი	წინასწარმეტყველის მეჩეთის მწვანე გუმბათი, მედინა; მეფე სალმანი	წინასწარმეტყველის მეჩეთი, ალ მადინა ალ მონავარა	2016 წელი	2016 წლის 26 დეკემბერი	მეფე სალმანი და ელექტროტიპი 100
	500 რიალი	166 74 მმ	ლურჯი	კა'აბა, მექა; მეფე აბდულაზიზ ალ საუდი	წმინდა მეჩეთი მაკა ალ ალ მაკარამაში, მექა	2016 წელი	2016 წლის 26 დეკემბერი	მეფე აბდულაზიზ ალ საუდი და ელექტროტიპი 500

რესურსები ინტერნეტში

• საუდის არაბული ბანკნოტები პირველი გამოცემიდან სპეციალურ გამოცემამდე.
• http://www.islamicbanknotes.com/